با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

مفاهیم بنیادین در برنامه‌ریزی کالبدی ـ فضایی (بخش نخست)

عباس سعیدی

دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1391، ، صفحه 9-26

چکیده
  در دهة اخیر حجم قابل توجهی از کتاب­ها و مقاله­های علمی در ایران در شاخه­های مختلف دانش جغرافیا انتشار یافته است. اغلب این نوشته­ها به مسایل خاصی پرداخته­اند، هرچند به ندرت حاوی مطلبی دربارة شرح و تبیین انواع مفاهیم و اصطلاحات این رشته بوده­اند. افزون بر این، مفاهیمی که به کار رفته­اند، کمتر از لحاظ معنایی به­درستی در ...  بیشتر

نقش جریانات فضایی در فرایند خزش روستایی (lمطالعه موردی: ناحیه سلیمان آباد)

حسن افراخته؛ فرهاد عزیزپور؛ محمد رمضان جورنبیان

دوره 1، شماره 2 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 9-24

چکیده
  شهرها و روستاها به عنوان مراکز اصلی تجمع انسان­ها و شکل دهنده اصلی بنیان­های جغرافیایی یک ناحیه می­باشند که دارای روابط خاص با تکیه بر ویژگی­های اقتصادی ـ اجتماعی و فضایی با یکدیگر هستند. پیوندهای روستایی ـ شهری پدیدهای حاصل از تعامل دوسویه    سکونتگاه­های روستایی و کانون­های شهری در عرصه منطقه­ای است که به سبب ...  بیشتر

ارزیابی طیف تاب‌آوری کالبدی شهرها در برابر زلزله با استفاده از مدل‌های برنامه‌ریزی (نمونة موردی شهر ایلام)

سعید ملکی؛ سعید امانپور؛ مسعود صفاییپور؛ سیدنادر پورموسوی؛ الیاس مودت

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 9-20

چکیده
  تاب­آوری شهری یک مفهوم نسبتاً جدید در مطالعات شهری و شهرسازی می­باشد لذا برنامه­ریزی شهری نقش حیاتی در شکل­گیری شهرهای انعطاف­پذیر دارد. که جهت این فعالیت برنامه­ریزی استراتژیک در جهت کالبد شهری برای انطباق موضوع لازم می­باشد. بنابراین جهت هرجه بیشتر کاهش و جلوگیری از خسارات آن نیازمند مطالعه و بررسی در ابعاد موضوع می­باشد. ...  بیشتر

مفاهیم بنیادین در برنامه‌ریزی کالبدی- فضایی (بخش دوم)

عباس سعیدی

دوره 1، شماره 3 ، شهریور 1392، ، صفحه 11-24

چکیده
  در دهة اخیر حجم قابل توجهی از کتاب­ها و مقاله‌های علمی در ایران در شاخه های مختلف دانش جغرافیا انتشار یافته است. اغلب این نوشته‌ها به مسایل خاصی پرداخته‌اند، هرچند به ندرت حاوی مطلبی در بارة شرح و تبیین انواع مفاهیم و اصطلاحات این رشته بوده‌اند. افزون بر این، مفاهیمی که به کار رفته‌اند، کمتر از لحاظ معنایی به‌درستی در تناسب با ...  بیشتر

پیوستگی توسعة روستایی ـ شهری در قالب منظومه‌های روستایی

عباس سعیدی

دوره 2، شماره 4 ، دی 1394، ، صفحه 11-20

چکیده
  توسعة پایدار روستایی فرایندی است که ارتقای همه‌جانبة زندگی روستایی را از طریق زمینه‌سازی و ترغیب فعالیت­های همساز با قابلیت­ها و تنگناهای محیط (به مفهوم عام آن) مورد تأکید قرار می‌دهد. بر این بنیاد، توسعة پایدار روستایی جنبه‌های گوناگونی را شامل است، اما زمینه‌سازی­های ساختاری در چهار جنبة عام می‌تواند به کارکرد مناسب این ...  بیشتر

پراکنش فضایی شاخص‌های توسعه خدمات شهری با استفاده از تکنیک تشخیص نسبی مرکب در کالبد شناسی سکونتگاه_های شهری استان گلستان

جعفر میرکتولی؛ ابراهیم معمری

دوره 4، شماره 2 ، شهریور 1396، ، صفحه 11-26

چکیده
  شناخت نابرابری­ها و توزیع نامناسب امکانات، در چارچوب محدوده­های جغرافیایی مختلف قابل طرح است و لازمه گام برداشتن در این راستا، شناخت وضعیت موجود هر یک از اجزای مجموعه­های برنامه­ریزی، اعم از استان، شهرستان و شهر، و در نتیجه پی­بردن به اختلافات و تفاوت­های موجود و سیاستگذاری با هدف رفع و کاهش نابرابری­ها در هر یک از این ...  بیشتر

تحلیل تناسب تخصیص کاربری‌های اراضی در سکونتگاه‌های روستایی بخش جاجرود شهرستان پردیس

وحید ریاحی؛ حسن مؤمنی

دوره 4، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 11-24

چکیده
  در دهه­های اخیر میزان مطلوبیت کاربری اراضی با توجه به تحولات کارکردی و عملکردی روستاها اعتبار ویژه­ای نزد برنامه­ریزان روستایی یافته است. مطلوبیت کاربری اراضی عموماً به معنای تخصیص زمین یا اراضی روستایی به فعالیت متناسب با ساختار محیط روستایی است و درجه مطلوبیت چنین تخصیصی در توسعه و پایداری سکونتگاه­های روستایی اهمیت خاصی ...  بیشتر

ارزیابی تاب‌آوری کالبدی شهر در برابر زلزله‌های احتمالی؛ نمونه موردی: منطقه یک شهرداری تهران

علی عشقی چهاربرج؛ حسین نظم فر؛ عطا غفاری

دوره 4، شماره 4 ، اسفند 1396، ، صفحه 11-26

چکیده
  در دهه­های اخیر خسارت­های فراوان ناشی از زلزله به محیط و کالبد شهرها موجب شده است تا مفهوم تاب­آوری برای کاهش آثار زیانبار زلزله بیشتر مورد توجه قرار گیرد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تاب­آوری کالبدی منطقه یک شهر تهران در برابر زلزله­های احتمالی صورت گرفته است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی از نوع کاربردی است. جهت ...  بیشتر

کاربست رهیافت برنامه ریزی وکالتی در طرحهای شهری ایران، نمونه مطالعاتی: طرحهای انطباق کاربری اراضی شهری

حمید پورحسین روشن؛ مجتبی رفیعیان

دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 11-23

https://doi.org/10.30473/psp.2018.4828

چکیده
  شکل‌گیری رهیافت‌های با نگرش برنامه‌ریزی وکالتی را می‌توان به وجود و تداوم نابرابری فضایی و اجتماعی – اقتصادی و شکست ساز و کارهای مرسوم برنامه‌ریزی مرتبط دانست. در ایران، برنامه‌ریزانی که به عنوان مهندسین شهرساز در غالب شرکتهای مهندسین مشاور و یا بصورت شخصی در حال فعالیت هستند، می‌توانند از تخصص خود جهت احقاق حقوق شهروندان ...  بیشتر

تحلیلی بر عوامل مؤثر در ارتقای سکونتگاه‏های غیررسمی بر مبنای مؤلفه ‏های مسکن حداقل (بررسی تطبیقی کلان‏ شهرهای اهواز و تبریز)

سعید ملکی؛ سعید امانپور؛ شاهرخ زادولی خواجه

دوره 5، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 11-25

چکیده
  فقر مسکن یکی از مشکلات کشورهای در حال توسعه است که اغلب به‏صورت اسکان غیررسمی جلوه می‏کند. این‏گونه سکونتگاه‏ها، در واقع شکل بی‏ضابطه‏ای از تجمع مکانی گروه‏های کم درآمد در نقاط آسیب‏پذیر شهر است که به صورت کاملاً سازمان نیافته ایجاد می‏شود. با توجه به اهمیت مسکن به ویژه در سکونتگاه‏های غیررسمی، هدف این تحقیق دستیابی ...  بیشتر

پایش ساختار شهرها از منظر راهبرد شهر خلاق (مطالعه موردی: 8 کلانشهر کشور)

محمدتقی پیربابائی؛ ولی‌الله ربیعی‌فر؛ مسعود اسدی محل‌چالی

دوره 5، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 11-31

https://doi.org/10.30473/psp.2018.5256

چکیده
  ایده شهر خلاق از راهبردهای نوپا و موثر مشارکتی جهت توسعه بنیادی شهرها و ارتقاء محیط و کیفیت زندگی شهروندان است در واقع می‌توان این ایده را به عنوان یک راهبرد پایدار برای همه اعصار کلانشهرهای کشور معرفی کرد. ایده‌ای که با پشتوانه نوآورانه، خلاقیت، فعالیت‌های جدید، همواره در حال تغییر و به روز شدن می‌باشد. با توجه به اینکه راهبرد ...  بیشتر

تحلیل آسیب‌پذیری مساکن شهری در برابر خطر زلزله با استفاده از مدل Topsis (مطالعه موردی: مساکن شهر ارومیه)

محمدحسین پورحسن زاده؛ قادر احمدی

دوره 5، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 11-26

https://doi.org/10.30473/psp.2019.5651

چکیده
  در طول تاریخ همواره وقوع زلزله در شهرهای کشور موجب فروپاشی ساختمان‌ها و در پی آن آسیب‌های جانی و مالی زیادی شده است. به منظور کاهش آسیب‌های ناشی از آن ، احداث ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله و مقاوم سازی ساختمان‌های موجود ضروری است. مقاله حاضر با هدف تحلیل آسیب پذیری مساکن شهر ارومیه و رتبه بندی مناطق این شهر براساس میزان آسیب پذیری ...  بیشتر

تحلیل فضایی زیست‏ پذیری کالبدی کلان‌شهر اهواز

حسین حاتمی نژاد؛ مسعود مدانلوجویباری؛ کورش اخوان حیدری

دوره 6، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 11-23

https://doi.org/10.30473/psp.2019.5828

چکیده
  زیست‌پذیری شهری گفتمانی نیرومند را در توسعه‏ی شهری و طراحی شهری بازتاب می‏دهد که در پیشینه‏ی برنامه‏ریزی شهری رواج پیدا کرده است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف تحلیل شاخص‏های منتخب زیست‌پذیری کالبدی در مناطق کلان‌شهر اهواز صورت گرفته است. این پژوهش از نوع کاربردی و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی و داده‏ها و اطلاعات به دو ...  بیشتر

تحلیل اثرات برنامه‌ریزی کالبدی بر حفظ امنیت روستاییان با تأکید بر امنیت اجتماعی (مطالعه موردی: ‌شهرستان مشهد)

علی اکبر عنابستانی؛ مهدی جوانشیری؛ سودابه احمدی

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 11-29

https://doi.org/10.30473/psp.2019.6064

چکیده
  امنیت در محیط‌های مسکونی روستایی از جمله عوامل انسانی و محیطی است که با تاثیرپذیری از برنامه‌ریزی و طراحی این مجموعه‌ها، کیفیت زندگی انسان‌ها را ارتقاء می‌بخشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی اثرگذاری برنامه‌ریزی کالبدی بر امنیت ساکنین روستاهای مورد مطالعه به­ویژه امنیت اجتماعی روستاییان است. پژوهش حاضر، از حیث هدف «کاربردی» ...  بیشتر

تحلیل اثرات توسعه گردشگری بر تغییرات کاربری اراضی روستاهای ییلاقی شهرستان بینالود

حمدالله سجاسی قیداری؛ ایدا صدرالسادات

دوره 6، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 11-30

https://doi.org/10.30473/psp.2019.6387

چکیده
  مطالعه حاضر با هدف بررسی اثرات توسعه گردشگری در نواحی روستایی و با تأکیـد بـر تغییرات کاربری اراضی انجام شده است؛ زیرا توسعه روزافزون فعالیت­های گردشگری به ویژه در روستاهای حاشیه پیرامون شهری، سبب تغییرات کالبدی گسترده­ای در روستاهای دارای جاذبه طبیعی شده است. دراین مطالعه از روش­شناسی توصیفی- تحلیلی با استفاده از شیوه کتابخانه­ای ...  بیشتر

سنجش پایداری سکونتگاهی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: ناحیه روستایی باروق، آذربایجان غربی)

عباس سعیدی؛ فرهاد عزیزپور؛ وحید ریاحی؛ عیوض امینی قواقلو

دوره 6، شماره 4 ، اسفند 1398، ، صفحه 11-26

https://doi.org/10.30473/psp.2020.6585

چکیده
  در حال حاضر، پایداری به عنوان هدفی روشن در مرکز توجه تحولات جهانی قرار دارد. توسعه پایدار سرزمین در گرو پایداری نظام روستایی به عنوان زیر نظام تشکیل دهنده نظام سرزمین است و پایداری فضاهای روستایی در ابعاد مختلف می­تواند نقش مؤثری در توسعه منطقه­ای و ملی داشته باشـد. پژوهش حاضر می­کوشد تا قابلیت­ها و تنگناهای فضایی سکونتگاه­های ...  بیشتر

تحلیل اثرات اجرای طرح‌های هادی بر کیفیت محیطی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان هامون)

علی اکبر عنابستانی؛ مهدی نادریان‌فر

دوره 7، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 11-24

https://doi.org/10.30473/psp.2020.6796

چکیده
  طرح­های هادی با هدف دستیابی به زندگی مطلوب و رضایت­بخش در مناطق روستایی اجرا شده است. بر این اساس، ارزیابی کیفیت­ محیطی روستاهایی که در آن‌ها طرح هادی اجراشده، با توجه به اثرگذاری آن بر فضاهای اکولوژی به‌عنوان رویکردی اجتناب‌ناپذیر در حوزۀ برنامه­ریزی روستایی امری ضروری به نظر می­رسد. با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق ...  بیشتر

ارزیابی شاخص های مسکن شهرستان نظرآباد با رویکرد شهر سالم

احمد پوراحمد؛ علیرضا گروسی؛ ابوالفضل نوری

دوره 2، شماره 4 ، دی 1394، ، صفحه 21-33

چکیده
  مقوله مسکن، امروزه نه تنها به­عنوان یک سرپناه، بلکه به­عنوان هویت، امنیت و منبع سرمایه در بین ساکنان یک شهر مطرح است. فقدان منابع کافی، ضعف مدیریت اقتصادی، نداشتن برنامه­ریزی جامع مسکن و سایر نارسایی­هایی که در زیرساخت­های اقتصادی وجود دارد از یک­سو و افزایش جمعیت شهرنشین از سویی دیگر تامین سرپناه در کشورهای در حال توسعه ...  بیشتر

نقش تولید محصولات باغی در پیوند روستا ـ شهری وتوسعه کالبدی (نمونه موردی: دهستان سولقان، شهرستان تهران)

قدیر فیروزنیا؛ نسرین آذرباد؛ فاطمه هاشمی ارکوینی

دوره 4، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 21-38

چکیده
  تولید محصولات باغی و فروش آن در بازار مصرف شهری می تواند برای روستاییان ایجاد اشتغال و درآمد کرده و بازگشت این سرمایه به داخل روستا باعث ایجاد خدمات زیربنایی و رفاهی و بطور کلی توسعه اقتصادی ـ اجتماعی روستا گردد. این پژوهش به بررسی میزان تاثیر پیوندهای ناشی از تولید محصولات باغی بر تحقق توسعه پایدار روستایی، در دهستان سولقان بعنوان ...  بیشتر

ارزیابی و مکان یابی بهینه پارک های ناحیه ای و منطقه ای شهر شیراز

مسعود تقوایی؛ حسین کیومرثی

دوره 1، شماره 2 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 25-36

چکیده
  رشد سریع شهرنشینی در کشورهای درحال توسعه بازتاب­های کالبدی ـ فضایی بسیاری را به همراه داشته است که از جمله آنها می­توان به عدم توزیع بهینه کاربری­های خدماتی در شهرها به خصوص کلانشهرهای کشور اشاره نمود. شهر شیراز به عنوان یکی از کلانشهرهای کشور نیز این قاعده مستثنی نیست، به طوری که تمرکز شدید کاربری­ها در چند ناحیه خاص شهر، ...  بیشتر

معماری خانه های بومی مردم پسند در روستاهای استان مرکزی

محسن سرتیپی پور

دوره 1، شماره 3 ، شهریور 1392، ، صفحه 25-36

چکیده
  ایران کشوری پهناور با بالغ بر 63898 روستاست که محدوده ای نزدیک به 60% از وسعت سرزمینی ایران را به خود اختصاص داده اند. جمعیت ساکن در محدوده های روستایی کشور حدود 23 میلیون نفر (مرکز آمار ایران، 1385) است. طی سال های اخیر تامین محیط‌ و مسکن مناسب برای روستائیان همواره مورد توجه بوده و از حدود دو دهه قبل طرح ملی ساخت سالانه 200000 واحد مسکونی روستایی ...  بیشتر

برآورد همبستگی فضایی بین سبزینگی و انرژی حرارتی سطوح کلانشهر تهران از طریق سنجش از دور (1395-1382)

مجتبی رفیعیان؛ فرشاد نوریان؛ هادی رضایی راد

دوره 4، شماره 3 ، آذر 1396، ، صفحه 25-36

چکیده
  انرژی حرارتی سطوح شهری (LST) متغیر کلیدی برای کنترل ارتباط بین شار حرارت تابشی، نهفته و محسوس است. بدین ترتیب تحلیل و درک پویایی LST و شناسایی ارتباط آن با تغییرات منشاء انسانی برای مدل­سازی، پیش‌بینی تغییرات محیطی و، سرانجام، سیاست­گذاری شهری لازم است. از سوی دیگر، هم افزایش مقدار پوشش گیاهی یکی از کاراترین استراتژی­های کاهش اثرات ...  بیشتر

بررسی و تحلیل جدایی‌گزینی فضایی- اجتماعی گروه‌های تحصیلی و شغلی در منطقه کلان‌شهری اصفهان

عارف ظهیرنژاد؛ هاشم داداش‌پور

دوره 5، شماره 1 ، خرداد 1397، ، صفحه 25-44

https://doi.org/10.30473/psp.2018.4829

چکیده
  تمایزات فضایی- اجتماعی و جدایی‌گزینی به طور واضحی به فهم ساختارهای اجتماعی و فضایی مناطق کمک می‌کند. منطقه کلان‌شهری اصفهان به علت نرخ رشد غیر طبیعی بالا و مهاجرت‌های اقشار مختلف با ویژگی‌های اجتماعی- اقتصادی متفاوت به آن، کیفیت­های زندگی متباینی را در سکونت‌گاه‌های مختلف آن ارائه می‌دهد که خود سبب جدایی‌گزینی فضایی- اجتماعی ...  بیشتر

تعیین و ارزیابی مؤلفه‌های کیفی مسکن مهر از نظر شاخص‌های کالبدی مسکن با استفاده از روش TOPSIS-AHP (نمونه موردی کرمان)

علیرضا بهراد؛ پرویز اکبری؛ ملیحه احمدی

دوره 6، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 25-38

https://doi.org/10.30473/psp.2019.5829

چکیده
  طرح مسکن مهر با هدف خانه‌دار کردن دهک‌های پایین جامعه در دولت نهم مطرح شده است که ابعاد کیفی- کالبدی آن از دو زاویه قابل بررسی است؛ اول، کالبد مسکن به عنوان یک واحد مسکونی، دوم رابطه کالبدی مسکن با محیط مسکونی خود که به نوعی شاخص اجتماعی بوده و نقش و جایگاه مسکن در توسعه شهر مطرح می‌کند. با توجه به اهمیت مقوله مسکن و به خصوص مسکن مهر ...  بیشتر

تحلیل‌ فضایی عملکرد مدیریت دهیاری‌ها در فرآیند توسعه روستایی (مورد: دهستان‌های شهرستان عنبرآباد در استان کرمان)

محمود فال سلیمان؛ جواد میکانیکی؛ مهشاد اقتداری

دوره 6، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 25-34

https://doi.org/10.30473/psp.2019.6065

چکیده
  یکی از ابتکارات قانون شوراها تعریف یک مقام اجرایی به نام دهیار در هر روستا است، که وظیفه اجرای مصوبات شورای اسلامی روستا را بر عهده دارد .دهیاران به‌عنوان مدیران روستایی و صاحبان منابع و اختیارات در خور­ توجه، در صورت داشتن انگیزه و مهارت های لازم می‌توانند نقش مهمی در توسعه روستایی ایفاکنند. با گذشت حدود دو دهه از فعالیت­های ...  بیشتر