با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو علمی دانشگاه خوارزمی،تهران

2 عضو علمی دانشگاه خوارزمی ، تهران

3 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

شهرها و روستاها به عنوان مراکز اصلی تجمع انسان­ها و شکل دهنده اصلی بنیان­های جغرافیایی یک ناحیه می­باشند که دارای روابط خاص با تکیه بر ویژگی­های اقتصادی ـ اجتماعی و فضایی با یکدیگر هستند. پیوندهای روستایی ـ شهری پدیدهای حاصل از تعامل دوسویه    سکونتگاه­های روستایی و کانون­های شهری در عرصه منطقه­ای است که به سبب جریان­های مختلف از جمله جریان افراد، کالاها، اطلاعات، فناوری، نوآوری و مانند آن پدید می­آید. این گونه جریان­ها منشأ دگرگونی­های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محیط­های روستایی       می­باشد.
هدف این تحقیق بررسی جریانات فضایی درونی و بیرونی سکونتگاه­های روستایی و نقش و اثرگذاری آنها بر شکل­گیری و گسترش فرایند خزش روستایی می­باشد. ناحیه مورد مطالعه تحقیق را ناحیه  سلیمان­آباد، در دهستان گلیجان از شهرستان تنکابن تشکیل می­دهد.   داده­های مورد نیاز از طریق بررسی میدانی، تکمیل پرسشنامه خانوار، شورا و دهیاری در روستاهای مورد مطالعه و برخی اسناد بدست آمده است. داده­های جمع­آوری از طریق نرم­افزارGis ،Spss ، آمار توصیفی و آزمون آماری (رگرسیون خطی) تجزیه و تحلیل شده است. نتیجه نشان می دهد که جریان جمعیت و جریان سرمایه دو جریان غالب فضایی ناحیه بوده که سبب تحولات فضایی، کالبدی در ناحیه شده است. گسترش فیزیکی کالبدی لجام­گسیخته و تغییرات بافت سکونتگاهی، گسترش واحدهای خدماتی ـ کارگاهی، افزایش ساخت و ساز در بخش مسکن موجب پدیده خزش روستایی شده که تخریب زمین­های زراعی و باغی را در پی داشته است.

کلیدواژه‌ها

-  آذرباد، نسرین (1388)، “تبیین شبکه پیوند شهر و روستا با تاکید بر جریان جمعیتی”، رساله دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران.
-  تقی زاده، فاطمه (1384)، “نقش بازارهای محلی در پیوند روستایی - شهری با تاکید بر تعادلهای منطقهای”، رساله دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
 - حافظ نیا، محمد رضا (1380، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران، انتشارات سمت، چاپ چهارم
-  زنجانی، حبیب الله (1380)، “ مهاجرت”، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران
-  سعیدی، عباس و صدیقه حسینی حاصل (1386)، “ادغام کلانشهری سونتگاههای روستایی با نگاهی به کلان شهر تهران و پیرامون”، نشریه جغرافیا، سال پنجم، شماره 12 و 13.
-  سعیدی، عباس (1377)، مبانی جغرافیای روستایی، انتشارات سمت، چاپ هشتم، تهران
-  سعیدی، عباس (1390) روابط و پیوندهای روستایی - شهری در ایران، نشر مهر مینو، تهران.
-  شمس الدینی، علی و همکاران (1389)، “تحلیلی جغرافیای بر جریانات متقابل روستایی - شهری مطالعه موردی: مرودشت و روستاهای پیرامونی” ، فصلنامه جغرافیایی محیط زیست و برنامهریزی اراضی، شماره 11.
 - قادر مرزی، حامد (1389)، “تحولات ساختاری - کارکردی روستاهای حریم شهر سنندج در فرآیند گسترش فضایی شهر(طی دوره 1385- 1355)”، رساله دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشکده علوم زمین ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
 - کاستلز، مانوئل (1385)، “عصر اطلاعات”، ترجمه حسن چاوشیان، جلد دوم، انتشارات طرح نو، تهران.
-  مومنی، منصور (1387) تحلیل های آماری با استفاده از(Spss) ، چاپ دوم، انتشارات، کتاب نو، تهران.
 
- Douglass, Mike(1998), A Regional Network Strategy for Reciprocal Rural-Urban Linkages: An Agenda for Policy Research with Reference to Indonesia Reprint from Third World Planning Review, Vol 20, No. 1
- Eglin, Ronald,(2010), “A New Village Region: Addressing ‘Rural Sprawl”, Journal Transformer, July2010
- Engle, Nate,(2010) “Understanding Rural Sprawl: A Look at Osceola County, Michigan” Spnha Review is Reproduced Electronically By Scholar Works @ GVSU, Grand Valley State University, Volume 6.
- Ewing, R. , (1997) Is Los Angeles-style sprawl desirable?. J. Am. Plan. Assoc. 63. 107-27 .
- Hadly, C. C(2000). “ Urban sprawl Indicators, Causes and solution”, WWW. CITY. BLOMINGTON
 
- Hess, G. R (2001). ” Just what is Sprawl, Anyway?”, www. ncsu. edu/grhess
- Klapka, Pavel, Et All, (2010). “Spatial Organization: Development, Structure And Apporximation Of Geographical System” Moraviam Geographical Reports. Vol.18.
- Lin Robinson, Joshua P. Newell, John M. Marzluf f(2005), Twenty-five years of sprawl in the Seattle region: growth management responses and implications for conservation, Landscape and Urban Planning 71 - 51–72
- Reid Ewing, Rolf Pendall, Don Chen (2008), Measuring Sprawl And Its Impact, Smart Growth America.vol 1.
- Seraje, Mohammed (2007), Livelihood Strategies and their implications for rural-urban linkages: The case of Wolenkomi town and the surrounding rural kebeles Working papers on population and land use change in central Ethiopia, nr. 10
- Shitrael Mushi, Nimrod(2003), Regonal Development Through Rural-Urban Linkages: The Dar-es Salaam Impact Region, A Thesis submitted to the Faculty of Spatial Planning, University of Dortmund
- Theobald, David,(2003), Defining And Mapping Rural Sprawl: Examples From The Northwest Us, Natural Resource Ecology Lab and Dept.of Recreation & Tourism Colorado State University, Fort Collins
- Wassmer, R. W, (2002) Influences of the Fiscalization of Land Use and Urban-Growth Boundaies, www. csus. edu/ indiv/ w/ wassmerr/ sprawl.