شادعلی توحیدلو
چکیده
موضوع مسکن روستایی فرآیندی نهادی-ساختاری است و حساسیت و اهمیت بسیاری دارد، به گونهای که توفیق در آن ضرورتاً در گرو مشارکت و تعامل تمامی ذی‌نفعان (شامل سه گروه حاضر، ناظر و مسئول) است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به‌دنبال تبیین و تحلیل نقش کنشگران توسعه روستایی در ساماندهی مسکن روستا در شهرستان زنجان است. گردآوری دادهها با روش ...
بیشتر
موضوع مسکن روستایی فرآیندی نهادی-ساختاری است و حساسیت و اهمیت بسیاری دارد، به گونهای که توفیق در آن ضرورتاً در گرو مشارکت و تعامل تمامی ذی‌نفعان (شامل سه گروه حاضر، ناظر و مسئول) است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به‌دنبال تبیین و تحلیل نقش کنشگران توسعه روستایی در ساماندهی مسکن روستا در شهرستان زنجان است. گردآوری دادهها با روش مطالعات میدانی و کتابخانهای انجام شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل 13 روستای نمونه در شهرستان زنجان با جمعیت 14075 نفر است که با فرمول کوکران، 374 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تحلیل دادهها از تحلیل عاملی، مدل معادلات ساختای و مدل چندموضوع ـ چندبازیگر با کمک نرمافزارهایSPSS ، Lisrel و Mactor استفاده شده است. یافتههای تحقیق نشان داد که شاخصهای قیمت زمین(665/0)؛ سهولت دریافت تسهیلات زیرساختی(743/0)؛ نوع مصالح ساختمانی(764/0)؛ و رعایت استاندارد طراحی نما و چیدمان(747/0) بیشترین ضریب اهمیت در ارتقاء کیفیت مسکن روستایی را دارند. بر مبنای مدل معادلات ساختاری، کنشگران بیشترین روابط علی را با شاخص مدیریتی(01/5) و شاخص کالبدی(82/4) داشتهاند. براساس مدل چند موضوع‌ـ‌چندبازیگر، کنشگران «بنیاد مسکن انقلاب اسلامی؛ دهیاری روستا و ساکنین روستا» با پیشران‌های «استحکام مسکونی؛ هزینه‌های اداری و مجوز ساخت؛ رعایت استاندارد طراحی نما و چیدمان؛ قیمت مسکن؛ صدور پروانه ساخت؛ حل دعاوی مسکن مشاع و سهولت دریافت تسهیلات زیرساختی» به عنوان عوامل اصلی در تحولات مسکن روستایی هستند. لذا برای توسعه مسکن روستایی، بهسازی کالبدی؛ توانمندسازی اقشار ضعیف روستا و تسهیل تملک قانونی زمین برای روستاییان ضروری است.
بهاره میری؛ آئیژ عزمی؛ محمد اکبرپور
چکیده
مسکن پایدار، کانون فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی خانوار روستایی است و بر رفاه خانوار روستایی تاثیر میگذارد. هدف این تحقیق، بررسی و تحلیل ساختاری-کارکردی پایداری مسکن روستایی در دهستان سرفیروزآباد بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه است. پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع، توسعه‌ای و کاربردی و به لحاظ گستره موردی و از لحاظ روش در زمرۀ پژوهش‌های ...
بیشتر
مسکن پایدار، کانون فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی خانوار روستایی است و بر رفاه خانوار روستایی تاثیر میگذارد. هدف این تحقیق، بررسی و تحلیل ساختاری-کارکردی پایداری مسکن روستایی در دهستان سرفیروزآباد بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه است. پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع، توسعه‌ای و کاربردی و به لحاظ گستره موردی و از لحاظ روش در زمرۀ پژوهش‌های توصیفی-تحلیلی است. پایایی تحقیق با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با 94/0 است و روایی تحقیق مورد تأیید متخصصان جغرافیا قرار گرفت. جامعۀ آماری پژوهش شامل 527 خانوار روستایی و برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. بر این اساس حجم نمونه 216 خانوار تعیین شد و روش نمونهگیری در هر روستا، نمونهگیری تصادفی ساده بوده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهند که از مجموع 9 روستای مورد بررسی، 6 روستا از نظر شاخصهای پایداری مسکن، به عنوان روستاهای پایدار، 1 روستا به عنوان روستای نیمهپایدار و 2 روستا به عنوان روستاهای ناپایدار شناخته شده‌اند. از سوی دیگر شاخص دوام مصالح با اثر کلی 317/0 در اولویت اول قرار گرفت در حالی که گویۀ مقاومت ساختمان با اثر کلی 153/0- کمترین میزان اثرگذاری پایداری مسکن را داشته است.
حسنیه شیران؛ حمید رضا رخشانی نسب
چکیده
یکی از عمدهترین سیاستهای کشور در سالهای اخیر با هدف تأمین مسکن اقشار مختلف، «طرح مسکن مهر» است که به‌عنوان یکی از استراتژیهای اصلی دولت با هدف تأمین مسکن اجرا شد. هدف این پژوهش، «ارزیابی تطبیقی میزان سنجش رضایت ساکنان از مسکن مهر در شهر زاهدان» است. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی-تحلیلی ...
بیشتر
یکی از عمدهترین سیاستهای کشور در سالهای اخیر با هدف تأمین مسکن اقشار مختلف، «طرح مسکن مهر» است که به‌عنوان یکی از استراتژیهای اصلی دولت با هدف تأمین مسکن اجرا شد. هدف این پژوهش، «ارزیابی تطبیقی میزان سنجش رضایت ساکنان از مسکن مهر در شهر زاهدان» است. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی-تحلیلی است. در جمعآوری دادهها و اطلاعات از روش‌های اسنادی و میدانی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، ساکنان مجتمع‌های مسکن مهر شرق و غرب زاهدان و شامل 4950 سرپرست خانوار است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 562 سرپرست خانوار برآورد شده که برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرمافزار SPSS استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل همبستگی پیرسون نشان میدهد اگرچه بین متغیرهای سن و درآمد ماهیانه و میزان تحصیلات با رضایت از مجتمع مسکونی رابطۀ معنی‌داری وجود دارد. اما نتایج آزمون T نشان داد رضایت‌مندی ساکنان مجتمع‌های مسکن مهر زاهدان با میانگین کلی 79 زیرمعیار، پایین‌تر از حد متوسط(41/2) است. برای رتبهبندی نهایی شاخصها از آزمون فریدمن و مهمترین اثرگذار نیز شاخص عملکردی–ساختاری شامل دسترسیها و تسهیلات است، برای تحلیل مؤثرترین شاخصهای اثرگذار بر کیفیت سکونتی ازنظر کارشناسان، از مدل SAWARA و مهمترین شاخص محتوایی شاخص اثرگذار وجود دوربین مدار بسته، نزدیکی بیشتر به مرکز خرید است. در نهایت نتایج آزمون T مستقل برای مقایسۀ دو مجتمع مسکونی مهر نشان داده، اختلاف معنی‌داری از نظر سطح رضایت‌مندی در مساکن مهر زاهدان وجود ندارد.
معصومه توانگر
چکیده
بلندمرتبه‌سازی یکی از رویکردهای مبتنی بر نظریههای جدید توسعه شهری و استفاده حداکثری از اراضی ارزشمند شهرهاست و در پی پاسخگویی به نیازهای رو به تزاید جمعیت در حال افزایش شهرها، از سوی مدیران و سیاستگذاران شهری پذیرفته شده است. شهر مشهد دومین کلانشهر کشور پس از تهران و دارای کارکرد ویژه سیاسی-اداری و همچنین زیارتی- گردشگری ...
بیشتر
بلندمرتبه‌سازی یکی از رویکردهای مبتنی بر نظریههای جدید توسعه شهری و استفاده حداکثری از اراضی ارزشمند شهرهاست و در پی پاسخگویی به نیازهای رو به تزاید جمعیت در حال افزایش شهرها، از سوی مدیران و سیاستگذاران شهری پذیرفته شده است. شهر مشهد دومین کلانشهر کشور پس از تهران و دارای کارکرد ویژه سیاسی-اداری و همچنین زیارتی- گردشگری است و ازین حیث جذابیت بالایی برای جذب جمعیت و گردشگر دارد. لذا بلندمرتبه‌سازی به عنوان راهبردی کلان، با هدف توسعه فضایی، با حداقل مصرف زمین و مصرف مجدد اراضی شهری در طرحها و برنامههای توسعه شهری دنبال میشود. انطباق شیوۀ سکونت در بلندمرتبهها با بافت اجتماعی و مذهبی شهر مشهد نیازمند شناسایی چالشها و نقاط ضعف اجرایی این راهبرد است که پژوهش حاضر برای پاسخگویی به آن تدوین شده است. این پژوهش به لحاظ ماهیت، در زمرۀ تحقیقات کاربردی به شمار میآید. پژوهش حاضـر پیمایشی و نوع تحلیل آن، توصیفی– مقایسهای است. به منظور کاربردی نمودن نتایج پژوهش، دستورالعمل پیشنهادی رفع آسیبهای اجتماعی و فرهنگی بلندمرتبه سازی در شهر مشهد، در قالب مدل مدیریت یکپارچه زمین و ساخت بلندمرتبههای مشهد ارائه شده است.
محسن احدنژاد روشتی؛ میلاد حسنعلی زاده
چکیده
داشـتن اطلاعـات روزآمد از کاربری و پوشـش زمین بـه ویـژه در محدودههای شـهری و آگاهی از تغییر و تحـولات آن در طـول یـک دورة زمانی برای برنامـهریـزان و مـدیران بسـیار حـائز اهمیت است. این پژوهش، با هدف پایش تغییرات فضایی کاربری و پوشش زمین در محدودة شهری بابل و امیرکلا در دوره 1986 تا 2020 و پیشبینی آن در سال 2030 تهیه شده است. پژوهش ...
بیشتر
داشـتن اطلاعـات روزآمد از کاربری و پوشـش زمین بـه ویـژه در محدودههای شـهری و آگاهی از تغییر و تحـولات آن در طـول یـک دورة زمانی برای برنامـهریـزان و مـدیران بسـیار حـائز اهمیت است. این پژوهش، با هدف پایش تغییرات فضایی کاربری و پوشش زمین در محدودة شهری بابل و امیرکلا در دوره 1986 تا 2020 و پیشبینی آن در سال 2030 تهیه شده است. پژوهش حاضر بر اساس هدف، کاربردی و بر اساس ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی است. جهت گردآوری اطلاعات از تصاویر ماهواره لندست 5 و 8 استفاده شده است. برای آشکارسازی و طبقهبندی تصاویر از مدل Fuzzy ARTMAP و جهت تحلیل تغییرات کاربری و پوشش زمین از مدل کراستب وLCM و برای پیشبینی کاربری و پوشش زمین در سال 2030 از مدل CA-Markov در محیط نرمافزار IDRISI TerrSet استفاده شده است. همچنین از نرمافزارARC GIS برای ترسیم نقشههای نهایی استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که تبدیل کاربری باغ و کشاورزی آبی به اراضی ساخته شده روند رو به رشدی داشته، به طوری که این اراضی از 3/11 درصد در سال 1986 به 7/19 درصد در سال 2020 افزایش یافته است و مطابق پیشبینی انجام شده در سال 2030، اراضی ساخته شده به 2/22 درصد از کل مساحت میرسد. هچنین نسبت اراضی ساخته شده به اراضی ساخته نشده از 8/12 درصد در سال 1986 به 5/24 درصد در سال 2020 افزایش یافته است و پیشبینی میشود به 6/28 درصد در سال 2030 برسد که این امر میزان تخریب باغ و اراضی کشاورزی را نشان میدهد.
مصطفی طالشی؛ حسین امجد یزدی؛ حسین رحیمی
چکیده
آرامستانها یکی از عناصر اثربخش در چیدمان ساختار فضایی سکونتگاه انسانی و به‌ویژه شهرهای ایرانی است. رویکرد توسعه فرهنگی- اجتماعی آرامستانها با افزایش میزان تعاملات اجتماعی و حضورپذیری شهروندی موجب سرزندگی شهری فضاهای شهری میشود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و با توجه به ماهیت کارکردی آن از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده ...
بیشتر
آرامستانها یکی از عناصر اثربخش در چیدمان ساختار فضایی سکونتگاه انسانی و به‌ویژه شهرهای ایرانی است. رویکرد توسعه فرهنگی- اجتماعی آرامستانها با افزایش میزان تعاملات اجتماعی و حضورپذیری شهروندی موجب سرزندگی شهری فضاهای شهری میشود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و با توجه به ماهیت کارکردی آن از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در پژوهش حاضر، شیوه جمعآوری اطلاعات اسنادی و نیز پیمایشی بوده و برای تجزیه و تحلیل دادههای کمی از نرمافزار ArcGIS و مدلهایی نظیر تحلیل خوشهای (Group Analysis) و درون‌یابی (IDW) استفاده شده است. به منظور شناخت و تدقیق نواحی فرهنگی آرامستانها در کلان شهر مشهد از شاخص‌هایی دسترسی همچون حرم مطهر امام رضا، جاذبهها ومناطق نمونه گردشگری، آثار تاریخی، مراکز اقامتی و سایر امکانات و خدمات شهروندی استفاد شد. نتایج تحقیق نشان میدهد که مجموعههای حرم مطهر رضوی، گنبد خشتی، گنبد سبز و خواجهربیع به عنوان ناحیه فرهنگی یک، یاسر و ناصر به عنوان ناحیه فرهنگی دو، خواجه مراد و خواجه اباصلت به عنوان ناحیه فرهنگی سه و میامی به عنوان ناحیه فرهنگی چهار قابل شناسایی است. به منظور افزایش نقش‌آفرینی نواحی فرهنگی آرامستانها در سرزندگی شهری کلانشهر مشهد، الگوی بومی باغمزار برای ارتقای هویت ایرانی در آرامستانهای تاریخی و طرح‌ریزی تأسیسات و تجهیزات گردشگری از طریق پیوند فضایی-عملکردی نواحی آرامستانهای تاریخی ناحیه شهری مشهد با حرم مطهر رضوی در توسعه اجتماعی-فرهنگی آرامستانهای شهری مؤثر است.
نرگس مرادخانی؛ امیر جباری؛ شهلا حسنی
چکیده
با شکل‌گیری فرآیند نابرابری دسترسی به رفاه مدنظر جوامع انسانی، زمینه‌ها و انگیزه‌های اقتصادی و اجتماعی و عوامل جابجایی جمعیت نیز پدیدار میشود. باوجود تمام تلاش‌هایی که در راستای توسعه روستایی در قالب انواع پروژه‌ها به‌عمل‌آمده است، روند خالی شدن روستاها از سکنه ادامه دارد. یکی از سیاستهای مهم در فرایند توسعه روستایی کشور ...
بیشتر
با شکل‌گیری فرآیند نابرابری دسترسی به رفاه مدنظر جوامع انسانی، زمینه‌ها و انگیزه‌های اقتصادی و اجتماعی و عوامل جابجایی جمعیت نیز پدیدار میشود. باوجود تمام تلاش‌هایی که در راستای توسعه روستایی در قالب انواع پروژه‌ها به‌عمل‌آمده است، روند خالی شدن روستاها از سکنه ادامه دارد. یکی از سیاستهای مهم در فرایند توسعه روستایی کشور نحوه هزینه اعتبارات عمرانی برای تحقق اهداف توسعه روستایی است. در این پژوهش، اثرات اعتبارات عمرانی در پایداری جمعیت نواحی روستایی ارزیابی شده است. نوع تحقیق کاربردی و ازنظر ماهیت تحلیلی است. جامعه آماری این مطالعه تمام روستاهای بالای بیست خانوار شهرستان زنجان به تفکیک دهستان است. برای ارزیابی اثرات، اعتبارات عمرانی به تفکیک فصول عمرانی و دهستان‌ها در نظر گرفته‌شده و سپس با استفاده از تحلیل‌های آماری، اقتصادسنجی و فضایی ارزیابی اثرات انجام‌شده است. طول دوره بررسی 21 سال از دادههای در دسترس (1370 تا 1390 ) و برای تحلیل از مدل پانل پویا و از نرمافزار Stata 14 بهره گرفته‌شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که هزینه اعتبارات مصرفی در عمران و آبادانی روستاها در بخش‌های برق‌رسانی، طرحهای هادی روستایی، مدارس روستایی، خانه‌ها و مراکز بهداشت تأثیر مثبت و معناداری در نگهداشت جمعیت روستایی داشته است، درحالی‌که تأثیر اعتبارات هزینه شده در فصل منابع آب و گازرسانی در نگهداشت جمعیت روستایی معنادار نبوده است.
سحر طبیبیان
چکیده
آتش‌سوزی در جنگل چه منشأ انسانی و چه منشأ طبیعی داشته باشد به عنوان بحران در سالهای اخیر یکی از چالش‌های مهم است. هدف از انجام پژوهش حاضر تهیه نقشه پتانسیل حریق با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در جنگل‌های مناطق روستایی شهراسالم به منظور مدیریت این مناطق، برای بخش‌های اجرایی است. در این مقاله با روش تحلیلی_مکانی و با بهرهگیری ...
بیشتر
آتش‌سوزی در جنگل چه منشأ انسانی و چه منشأ طبیعی داشته باشد به عنوان بحران در سالهای اخیر یکی از چالش‌های مهم است. هدف از انجام پژوهش حاضر تهیه نقشه پتانسیل حریق با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در جنگل‌های مناطق روستایی شهراسالم به منظور مدیریت این مناطق، برای بخش‌های اجرایی است. در این مقاله با روش تحلیلی_مکانی و با بهرهگیری از روش سلسله مراتبی فازی در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS به پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی پرداخته‌شد. با استفاده از مدل رقومی ارتفاع، نقشههای شیب، جهت‌های جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا آماده و در ادامه نقشههای نوع پوشش گیاهی منطقه، لایه‌های مناطق مسکونی، کاربری و راه‌های منطقه نیز در GISتهیه شد. جهت رتبهبندی و وزن‌دهی معیارهای مؤثر در وقوع آتش‌سوزی از طریق روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی ابتدا، تعداد 30 پرسشنامه بین کارشناسان آتش‌سوزی در عرصه مناطق مورد مطالعه توزیع شد. سپس به روش فازی AHP وزن‌دهی شدند. لایه‌های وزن‌دار شده بر اساس دستور calculator Raster در محیط GIS ترکیب‌وزنی و با استفاده از توابع عضویت فازی ارزش‌گذاری شد. نقشه پهنه‌بندی خطر در پنج طبقه از مناطق با پتانسیل خیلی‌زیاد تا پتانسیل‌خیلی‌کم طبقهبندی شدند. از کل مساحت محدوده مطالعاتی، مساحت مناطق با خطر آتش‌سوزی خیلی‌زیاد برابر با 7170 هکتار و مساحت مناطق خطرآتش‌سوزی خیلی‌کم برابر با 6908 هکتار است.نتایج نشان داد مناطقی که در سالهای گذشته دارای سابقه آتش‌سوزی بودند با نقشه نهایی کاملا مطابقت داشته و 48 درصد از آتش‌سوزی‌های به وقوع پیوسته در مناطقی با پتانسیل زیاد و خیلی‌زیاد قرار گرفتند.
سید مجتبی قاضی میرسعید؛ کیانا اعتمادی؛ راضیه مقیسه
چکیده
برنامهریزی محله‌محور رویکرد نسبتاً جدیدی است که خدمات عمومی را در مدیریت شهری بهبود میبخشد. به‌کارگیری این رویکرد در فرآیند برنامهریزی بیش از هر چیز نیازمند سرمایه اجتماعی مناسب، انسجام و یکپارچگی ساکنین در یک اجتماع محله‌ای و تقویت بسترها و زمینه‌های هویت‌ساز محله‌ای است. بر این مبنا پژوهش حاضر به بررسی نقش رویکرد محله‌محوری ...
بیشتر
برنامهریزی محله‌محور رویکرد نسبتاً جدیدی است که خدمات عمومی را در مدیریت شهری بهبود میبخشد. به‌کارگیری این رویکرد در فرآیند برنامهریزی بیش از هر چیز نیازمند سرمایه اجتماعی مناسب، انسجام و یکپارچگی ساکنین در یک اجتماع محله‌ای و تقویت بسترها و زمینه‌های هویت‌ساز محله‌ای است. بر این مبنا پژوهش حاضر به بررسی نقش رویکرد محله‌محوری در جهت ارتقاء سرمایه اجتماعی در محله قنات کوثر واقع در منطقه 4 شهر تهران پرداخته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی بوده و با بررسی متون مرتبط، شاخصها و زیرشاخه‌های مفهوم برنامهریزی محله‌محور استخراج شدند. مبتنی بر شاخصهای مذکور سؤالات موردنیاز طرح شد و با انجام مصاحبه عمیق با 16 نفر از افراد ساکن در محله و رسیدن به اشباع نظری، دادههای موردنیاز به‌منظور تحلیل به دست آمدند. با استفاده از رویکرد نظریه زمینهای و انجام سه مرحله کدگذاری (باز، محوری و گزینشی) مقوله‌های نهایی استخراج شدند و در چارچوب شرایط علی، زمینهای، مداخله‌ای، تعاملات/راهبردها و پیامدها جای گرفتند. مبتنی بر این موارد، نمودار پارادایمی ازنظریه زمینهای ارائه شد و نظریه نهایی به‌منظور بهبود سرمایه اجتماعی با رویکرد برنامهریزی محله‌محور به دست آمد. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که افزایش کیفیت فضاهای شهری و بهبود وضعیت فعلی محله، توزیع عادلانه امکانات خدماتی و رفاهی، افزایش تعاملات، توانمندسازی شورای محله و جلب اعتماد و مشارکت ساکنین، از مهمترین راهبردها به‌منظور افزایش سرمایه اجتماعی و فراهم کردن زمینه دستیابی به توسعه پایدار محله‌ای در محله قنات کوثر هستند.
شیرین گودرزی؛ امیرحسین پورجوهری
چکیده
رشد کالبدی شهرهای بزرگ ایران، مدیریت شهری را ناچار به توسعه پروژه‌های شهری به‌ویژه در حوزه حملونقل کرده است. این پروژه‌ها عموماً با نگاهی ترافیکی و در راستای توسعه کالبدی و ایجاد زیرساخت و تسهیلات برای حرکت خودروها تعریف می‌شوند و دیدگاه مسائل اجتماعی و کیفیات فضایی بررسی نمیشود. ازاین‌رو بسیاری از این پروژه‌ها به‌ویژه در ...
بیشتر
رشد کالبدی شهرهای بزرگ ایران، مدیریت شهری را ناچار به توسعه پروژه‌های شهری به‌ویژه در حوزه حملونقل کرده است. این پروژه‌ها عموماً با نگاهی ترافیکی و در راستای توسعه کالبدی و ایجاد زیرساخت و تسهیلات برای حرکت خودروها تعریف می‌شوند و دیدگاه مسائل اجتماعی و کیفیات فضایی بررسی نمیشود. ازاین‌رو بسیاری از این پروژه‌ها به‌ویژه در شهر کرج به دلیل تبعات مختلف اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی و محیطی با انتقادات گسترده‌ای روبه‌رو بوده‌اند. با توجه به تضاد آرا در این حوزه، بررسی سازگاری این پروژه‌ها با شاخصهای توسعه پایدار شهری بسیار ضروری است. این مقاله به ارزیابی سه پروژه تقاطع غیرهمسطح شهر کرج بر اساس ابعاد چهارگانة توسعة پایدار شامل «شکوفایی اقتصادی»، «سرزندگی فرهنگی»، «ارتقای اجتماعی» و «تابآوری زیست‌محیطی» می‌پردازد. دادههای پژوهش کمی است و بهوسیله پرسشنامه محقق‌ساخت گردآوری شده است. تحلیل نتایج با استفاده از تکنیک چرخه‌های پایداری، نشان داد که پروژه‌های تقاطع‌های غیرهمسطح شهری کرج در غالب شاخصهای مدنظر برای پایداری، بهخصوص ابعاد اجتماعی و محیطی نامطلوب هستند. ناسازگاری اجتماعی و فضایی، بسنده و خوش‌بینی به مسائل فنی و در اجرای پروژه، بی‌توجهی به خواست ساکنان و طراحی پایدار از دلایل عدم موفقیت این پروژه‌ها است.
مژگان آراسته؛ امیر باغبان؛ ساجده باغبان
چکیده
امروزه نظریههای مدیریت سوانح به دنبال ایجاد جوامع تاب‌آور در برابر مخاطرات طبیعی می‌باشند و ضرورت توجه به رویکرد آینده‌پژوهی و نقش و جایگاه آن در ارتقاء تابآوری از اهمیت بسیاری برخوردار است. پژوهش حاضر با بهرهگیری از رویکرد آینده‌نگاری به شناسایی وضعیت سیستم تابآوری کلانشهر مشهد پرداخته است. بدین منظور از مطالعات توصیفی- ...
بیشتر
امروزه نظریههای مدیریت سوانح به دنبال ایجاد جوامع تاب‌آور در برابر مخاطرات طبیعی می‌باشند و ضرورت توجه به رویکرد آینده‌پژوهی و نقش و جایگاه آن در ارتقاء تابآوری از اهمیت بسیاری برخوردار است. پژوهش حاضر با بهرهگیری از رویکرد آینده‌نگاری به شناسایی وضعیت سیستم تابآوری کلانشهر مشهد پرداخته است. بدین منظور از مطالعات توصیفی- تحلیلی، اسنادی و پرسشنامه و تحلیل‌های نرم‌افزاری استفاده گردید. بر اساس مطالعات صورت گرفته 31 متغیر اولیه تأثیرگذار بر تابآوری در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، ساختاری- کالبدی و محیط‌زیستی انتخاب شده و در نهایت بر مبنای نظرات 30 کارشناس، شش متغیر کلیدی حاشیه‌نشینی، مهاجرت، تراکم جمعیت و درصد شهرنشینی از گروه شاخص اجتماعی و متغیرهای سطح درآمد و قیمت مسکن از گروه شاخص اقتصادی در ماتریس اثرات متقاطع نرمافزار Micmac شناسایی شد. در ادامه، پس از تعریف وضعیت‌های مطلوب، میانه و فاجعه برای هریک از متغیرهای کلیدی و ارزیابی هر یک از این وضعیت‌ها بر یکدیگر توسط متخصصان، با استفاده از نرمافزار Scenario Wizard به تحلیل الگوهای پیش‌روی کلانشهر مشهد پرداخته شد. نتایج حاصل از این تحلیل منجر به ارائه و پیشنهاد یک سناریوی مطلوب و یک سناریوی فاجعه برای آیندة تابآوری کلانشهر مشهد شده است. در صورت ایجاد و تأمین زیرساخت‌های اجتماعی، اقتصادی، ساختاری_کالبدی و محیط‌زیستی و برنامه‌ریزی‌های استراتژیک و آینده‌نگرانه در عرصة تابآوری در سطوح مختلف برنامهریزی شهری، سناریوی مطلوب برای آینده کلانشهر مشهد دنبال خواهد شد. در غیر اینصورت در بلندمدت با تخریب و عدم تأمین زیرساخت‌های ضروری، تحقق سناریوی فاجعه و تخریب عناصر تابآوری در کلانشهر مشهد سرعت می‌گیرد.
پیمان امیدی؛ حمیدرضا صارمی
چکیده
در سده گذشته، کلانشهر تهران با افزایش حدود بیست برابری جمعیت روبرو شده است، از این رو دچار مشکلات ترافیکی در اغلب روزهای سال است. یکی از الزامات کاهش ترافیک، کاهش سهم سفرهای درون‌شهری با خودروشخصی و تغییر به سایر مدهای حمل‌ونقلی است که این الگو در توسعه مبتنی بر حملونقل عمومی(TOD) به عنوان یک راهکار مورد استفاده قرار می‌گیرد. ...
بیشتر
در سده گذشته، کلانشهر تهران با افزایش حدود بیست برابری جمعیت روبرو شده است، از این رو دچار مشکلات ترافیکی در اغلب روزهای سال است. یکی از الزامات کاهش ترافیک، کاهش سهم سفرهای درون‌شهری با خودروشخصی و تغییر به سایر مدهای حمل‌ونقلی است که این الگو در توسعه مبتنی بر حملونقل عمومی(TOD) به عنوان یک راهکار مورد استفاده قرار می‌گیرد. الگویTOD، به عنوان یک الگوی جدید در جهت تغییر رفتار و زمینه هندسی فیزیکی شهرها با بهرهگیری از فناوری در ارتباط با جمعیت و ساکنین شهر از سال 1993 در بسیاری از کشورهای جهان، در راستای کاهش بخشی از مشکلات ترافیکی شهر مورد استقبال قرار گرفته است. در واقع الگویTOD، توسعه‌ای متراکم با ترکیب مناسبی از کاربری‌ها در مجاورت ایستگاه‌های حملونقل عمومی است. زیرا مجاورت بی‌واسطه مسکن، مکانهای فعالیت و خدمات در ساختمانها، محلات و بخش‌های شهری به یک اصل مهم برای شکل خوب شهری در قرن 21 تبدیل شده است. هدف ارزیابی توسعه تراکم و اختلاط‌کاربری صورت گرفته در شعاع عملکردی ایستگاه مترو منیریه جهت پیاده‌سازی TODتدوین شده است. روش پژوهش کاربردی است، ابتدا به شناسایی معیارهای اصل اختلاط و تراکم با محوریت حملونقل عمومی پرداخته شده است. سپس، مشخصات محدوده با استانداردهای موسسه سیاستهای توسعه و حملونقل (ITDP) ارزیابی شده است . یافته‌ها نشان میدهد ایستگاه منیریه، استانداردهای لازم این دو شاخص، در جهت پیاده‌سازی الگو(TOD) را طی نکرده است، یا شهر در جهت خودرومحوری برنامهریزی شده است و لزوم به بازنگری طرح تفصیلی است. نتایج نیز می‌تواند در غنی‌سازی پیاده‌سازی ادبیات TOD و کمک به برنامهریزان در ارزیابی اقدامات انجام‌شده در توسعه درون‌شهری به کارگرفته شود.
شهرام امیرانتخابی؛ مجید اکبری؛ مرضیه طالشی انبوهی؛ هدایت الله درویشی
چکیده
رویکرد آمایش سرزمین را میتوان «ادراک عینی و فضایی زبان سرزمینی» نامید. این رویکرد با به بکارگیری رویکرد یکپارچگی قلمرویی، سازمانی، سیاستی و فرابخشی، سعی در فراهمسازی دقت در ترکیب و تجزیه مؤلفههای سازمان فضایی دارد. هدف از نوشتار حاضر تحلیل همسویی و هم راستایی وضعیت توسعه منطقهای مبتنی بر شاخصها با مؤلفهها و ...
بیشتر
رویکرد آمایش سرزمین را میتوان «ادراک عینی و فضایی زبان سرزمینی» نامید. این رویکرد با به بکارگیری رویکرد یکپارچگی قلمرویی، سازمانی، سیاستی و فرابخشی، سعی در فراهمسازی دقت در ترکیب و تجزیه مؤلفههای سازمان فضایی دارد. هدف از نوشتار حاضر تحلیل همسویی و هم راستایی وضعیت توسعه منطقهای مبتنی بر شاخصها با مؤلفهها و اصول آمایش سرزمین است. در این راستا، نوشتار پیشرو با هدف تحلیل و تببین وضعیت شهرستانهای استان کرمانشاه از منظر شاخصهای فرابخشی آمایش و توسعه منطقهای است. این پژوهش از لحاظ هدفگذاری، کاربردی و براساس روششناسی، توصیفی- تحلیلی است. شیوه گردآوری دادهها، مبتنی بر بهرهگیری از اسناد کتابخانهای و مطالعات آمایش استان کرمانشاه در قالب 32 شاخص منتخب است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات بهدست آمده از تکنیک تصمیمگیری چندمعیاره جدید کوکوسو، آنتروپی شانون و از آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون در نرمافزارهای Excel، Arc Gis و SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شهرستان کرمانشاه با کسب بیشترین امتیاز کوکوسو 89/17 در جایگاه اول و شهرستانهای اسلامآباد غرب و هرسین به ترتیب با کسب امتیاز 87/17 و 34/17 در رتبههای دوم و سوم قرار گرفتهاند. در مقابل شهرستان ثلاث‌باباجانی با کسب کمترین امتیاز 59/11 رتبه آخر را به خود اختصاص داده است. همچنین یافتههای دیگر پژوهش حاکی از این مهم است که فضای توسعه غالب بر شهرستانهای استان کرمانشاه، سطوح در حال توسعه و محروم از توسعه است.
علی اکبر عنابستانی؛ امین فعال جلالی
چکیده
شناخت و تحلیل نظارت دهیاری‌ها بر ساخت و ساز در روستاهای حاشیه کلانشهرها از چنان اهمیتی برخوردار است که امروزه برنامهریزان برای ارزیابی میزان توسعه کالبدی این نواحی، جنبه‌های مختلف نظارت دهیاری‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهند. تدوین مقررات و نظارت بر مراحل گوناگون اجرایی ساخت و سازهای روستایی، مهمترین مرحله در مبحث مدیریت روستایی ...
بیشتر
شناخت و تحلیل نظارت دهیاری‌ها بر ساخت و ساز در روستاهای حاشیه کلانشهرها از چنان اهمیتی برخوردار است که امروزه برنامهریزان برای ارزیابی میزان توسعه کالبدی این نواحی، جنبه‌های مختلف نظارت دهیاری‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهند. تدوین مقررات و نظارت بر مراحل گوناگون اجرایی ساخت و سازهای روستایی، مهمترین مرحله در مبحث مدیریت روستایی و از جمله موضوع مدیریت عمران و توسعه روستایی است. هدف مطالعه حاضر، بررسی تأثیر نظارت دهیاری‌ها بر بهبود توسعه کالبدی روستاها در ساخت و سازهای کالبدی است. روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیل است که به منظور تحلیل از آزمون آماری رگرسیون و همبستگی و همچنین به منظور شناسایی شدت اثر متغیرهای مستقل از مدل ساختاری هوشمند استفاده شد. جامعه آماری خانوارهای روستاهای دارای دهیاری در دهستان طوس هستند که با محاسبات آماری، حجم نمونه مورد نیاز 203 خانوار با استفاده از فرمول آماری کوکران تعیین شد. همچنین با توجه به تعداد روستاها و عدم توانایی محققان در بررسی تمام آنها، تعداد 12 روستا از بین 66 روستا بر اساس فرمول N0 انتخاب شد. بررسی نتایج، نشان میدهد که فرضیه پژوهش در اثرگذاری متغیرهای مستقل(شناخت ویژگی و شرایط محیطی روستا، الزام به دریافت مجوزها برای ساخت و ساز، بهبود خطوط انتقال انرژی، توسعه زیرساخت‌های عمرانی، رعایت حقوق عمومی، رعایت اصول محیط‌زیست، رعایت اصول ایمنی، حفظ ارزش‌های روستا و رعایت استاندارهای مسکونی) با ضریب تأثیر 35/0 بر متغیر وابسته یعنی وضعیت توسعه کالبدی روستا مورد تأیید بوده و همچنین اثرگذاری متغیر مستقل(متغیر علائم راهنما و هشداردهنده در هنگام ساخت و ساز) بر توسعه کالبدی روستا با توجه به پایین بودن مقدار آماره t به دست آمده که کمتر از 96/1 است، مورد تأیید قرار نمی‌گیرد.
حسن هوشیار؛ رضا قادری؛ حسین رمضان تاش دهگرجی
چکیده
شناسایی نواحی مناسب برای ارائه خدمات مورد نیاز گردشگران در قالب دهکدههای گردشگری، از مهمترین موضوعات برنامهریزان گردشگری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف مکانیابی پهنههای مستعد در سطح محدوده جنگل میرآباد واقع در شهرستان اشنویه، با توجه به 9 شاخص مؤثر در مکانگزینی دهکدههای گردشگری(معیار شیب، آفتابگیری، ...
بیشتر
شناسایی نواحی مناسب برای ارائه خدمات مورد نیاز گردشگران در قالب دهکدههای گردشگری، از مهمترین موضوعات برنامهریزان گردشگری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف مکانیابی پهنههای مستعد در سطح محدوده جنگل میرآباد واقع در شهرستان اشنویه، با توجه به 9 شاخص مؤثر در مکانگزینی دهکدههای گردشگری(معیار شیب، آفتابگیری، کاربری اراضی، مالکیت اراضی، فاصله از خط جنگلی، جاده، سکونتگاه روستایی، خطوط گسل و مسیل) انجام‌گرفته است. رویکرد حاکم بر پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است. به منظور تجزیه و تحلیل مکانهای مناسب برای احداث دهکدههای گردشگری در محدوده مورد مطالعه از انواع تکنیکهای تصمیمگیری چندمعیاری مبتنی بر GIS استفاده شده است. بدینصورت که برای ارزش‌گذاری و استانداردسازی معیارها، از روش منطق فازی جهت تعیین وزن معیارها و تعیین مکانهای بهینه به لحاظ مؤلفههای مورد بررسی روش مقایسات زوجی و تاپسیس به کار گرفته‌شده است. با تحلیل نتایج حاصل از خروجی لایه نهایی و انطباق آن با واقعیات زمینی، سه سایت براساس درجه مطلوبیت برای توسعه و ایجاد دهکده گردشگری در قالب پیکسلهای 100 در 100 متری(معادل یک هکتار) پیشنهاد و در نهایت پیشنهادهایی در راستای توسعه گردشگری محدوده مورد مطالعه ارائه شد.
مهسا نوروزی؛ میترا غفوریان؛ زهرا برزگر
چکیده
توجه به تغییر نیازها و خواسته‌های کاربران در واحدهای مسکونی امری ضروریست. امکان انطباق فضا با شرایط جدید، وابسته به میزان انعطاف‌پذیری که می‌تواند در جهت پایداری زیست‌محیطی موثر باشد. بالاترین میزان انعطاف‌پذیری فضاهای داخلی زمانی تأمین میشود که از نور و انرژی تابشی لازم برخوردار باشند و مصرف انرژی آنها تا حد آسایش حرارتی ...
بیشتر
توجه به تغییر نیازها و خواسته‌های کاربران در واحدهای مسکونی امری ضروریست. امکان انطباق فضا با شرایط جدید، وابسته به میزان انعطاف‌پذیری که می‌تواند در جهت پایداری زیست‌محیطی موثر باشد. بالاترین میزان انعطاف‌پذیری فضاهای داخلی زمانی تأمین میشود که از نور و انرژی تابشی لازم برخوردار باشند و مصرف انرژی آنها تا حد آسایش حرارتی کاهش یابد. در راستای این استدلال ساختمان‌های انعطاف‌پذیر در پلان عمق کمی (بین 13-9 متر) دارند. به نظر میرسد یکی از راهکارهای تأمین انرژی تابشی لازم و برقراری آسایش حرارتی در آپارتمان‌های مسکونی استفاده از حیاط است. با توجه به اینکه مؤلفه توسعه یکی از مناسب‌ترین روش‌های استقرار انعطاف‌پذیری در مسکن است، گسترش فضای داخلی آپارتمان در حیاط به عنوان الگوی مسکن انعطاف‌پذیر پیشنهاد میشود. بنابراین در پژوهش حاضر برای تأمین الگوی توسعه‌پذیر که به طور همزمان ارتقای مؤلفههای زیست‌محیطی را نیز به همراه داشته باشد، موقعیت و جهت‌گیری حیاط واحدهای آپارتمانی شهر همدان در اقلیم سرد تعیین شد. بدین منظور در الگوهای واحد توسعه‌پذیر، ابتدا جهت‌گیری مطلوب ساختمان و سپس موقعیت مناسب حیاط در واحدهای آپارتمانی بهوسیله نرمافزار انرژی پلاس شبیه‌سازی شده است. نتیجه به شکل ارائه بهترین الگوی توسعه‌پذیر، دارای جهت و موقعیت بهینه حیاط، قبل و بعد از توسعه مقایسه شد و همراه با 15 درصد افزایش زیربنا، 57 درصد کاهش مساحت حیاط و حدود 5 درصد کاهش سرانه مصرف انرژی توام با 6 درصد کاهش سرانه آسایش حرارتی بهدست آمد. بنابراین توسعه‌پذیری در الگوی ارائه شده با افزایش بهره‌وری اقلیمی همراه بوده است.
عباسعلی آروین
چکیده
انرژی‌های تجدید پذیر یکی از مهمترین منابع تأمین انرژی رایگان، پاک و عاری از اثرات مخرب زیست محیطی هستند که می‌تواند بطور مطلوب در مناطق دوردست بخصوص مناطق روستایی که دور از منابع اولیه تولید انرژی هستند مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش پتانسیل انرژی‌های تجدید پذیر از جمله انرژی باد و خورشیدی در توسعه روستایی شهرستان اردستان ...
بیشتر
انرژی‌های تجدید پذیر یکی از مهمترین منابع تأمین انرژی رایگان، پاک و عاری از اثرات مخرب زیست محیطی هستند که می‌تواند بطور مطلوب در مناطق دوردست بخصوص مناطق روستایی که دور از منابع اولیه تولید انرژی هستند مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش پتانسیل انرژی‌های تجدید پذیر از جمله انرژی باد و خورشیدی در توسعه روستایی شهرستان اردستان مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از آمار شدت تابش خورشید و ابرناکی آسمان بصورت روزانه و از آمار سرعت و جهت وزش باد با پریود 3 ساعته ایستگاه اردستان استفاده شد. روش کار برای تخمین تابش معادله آنگستروم و برای پیشبینی و تخمین توان توربین‌های بادی از تابع احتمال توزیع ویبول استفاده گردید. نتایج نشان داد شهرستان اردستان به دلیل ضریب ابرناکی کمتر، از استعداد بالایی برای بهره برداری از انرژی خورشید برخوردار میباشد. همچنین با توجه به اینکه در حدود 90 درصد اوقات سال در اردستان وزش باد با سرعت بین m/s8/8-6/3 از جهت جنوب و جنوب غرب وجود دارد. با اعمال ضریب دانسیته نسبت به دما و ارتفاع، قدرت عملی توربین در در ارتفاع 50 متری متری به kw/h528 میرسد که از توان بالایی برای تولید نیروی الکتریسته برخودار است. با توجه به اینکه امکان بهره‌برداری شخصی روستائیان از توربین‌های بادی با مقیاس بزرگ فراهم نیست لذا استفاده از آبگرم‌کن‌های خورشیدی برای خانوارهای روستایی و استفاده از دکل‌های برق بادی جنب مناطق روستایی با مدیریت شرکت توزیع برق شهرستان پیشنهاد می‌گردد.
رستم صابری فر
چکیده
استفاده از حمل و نقل عمومی علاوه بر جابهجایی در زمان کم، کاهش مصرف سوخت، صرفه جوییهای اقتصادی، کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی و ایمنی مناسب، باعث افزایش کیفیت زندگی شهری و افزایش تعاملات اجتماعی میشود. بنابراین، شناخت عوامل جمعیتی، فنی-ترویجی و اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر فرآیند تصمیمگیری شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، ...
بیشتر
استفاده از حمل و نقل عمومی علاوه بر جابهجایی در زمان کم، کاهش مصرف سوخت، صرفه جوییهای اقتصادی، کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی و ایمنی مناسب، باعث افزایش کیفیت زندگی شهری و افزایش تعاملات اجتماعی میشود. بنابراین، شناخت عوامل جمعیتی، فنی-ترویجی و اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر فرآیند تصمیمگیری شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، نقش مهمی در نظام برنامهریزی و سیاست‌گذاری این حوزه خواهد داشت. در این بررسی، برای تعیین رفتار شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، از روش توصیفی و تحلیلی با الگوی توبیت و نیز دادههای سال 1398 مربوط به 300 نفر از شهروندان شهر مشهد استفاده و دادههای مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تأیید شده بود، گردآوری شد. نتایج نشان داد که فاصله بین محل سکونت و اشتغال دارای تأثیر منفی و وجود افراد با تحصیلات عالی در خانواده، در اختیار داشتن دوچرخه و رعایت معیارهای کنترل آلودگی در محل سکونت، سواد فرد و آگاهی از خطرات بلند مدت استفاده از وسیله نقلیه شخصی، دارای تأثیر مثبت بر استفاده از سیستم‌های حمل و نقل عمومی هستند. با توجه به یافته‌ها، آموزش و اطلاع‌رسانی از خطرات بلند مدت وسیله نقلیه شخصی به شهروندان و هدف‌گیری افراد باسواد خانوار در آموزش‌های شهروندی مرتبط با حمل و نقل عمومی برای هدایت شهروندان به زیست پایدار و حفاظت از محیط زیست پیشنهاد شد.
قدیر فیروزنیا؛ نسرین نصرت؛ رضا قادری
چکیده
مخاطرات طبیعی مانند برف، سیل و نظایر آن به عنوان پدیدههای اجتنابناپذیر بهشمار میآیند که همیشه خطری جدی برای جوامع انسانی بهخصوص جوامع روستایی به شمار می‌روند و اگر این جوامع از تابآوری لازم برخوردار نباشند، آثار زیانبار این مخاطره‌ها افزایش می‌یابد. لذا، سنجش تابآوری روستاییان در برابر مخاطرات طبیعی اهمیت ...
بیشتر
مخاطرات طبیعی مانند برف، سیل و نظایر آن به عنوان پدیدههای اجتنابناپذیر بهشمار میآیند که همیشه خطری جدی برای جوامع انسانی بهخصوص جوامع روستایی به شمار می‌روند و اگر این جوامع از تابآوری لازم برخوردار نباشند، آثار زیانبار این مخاطره‌ها افزایش می‌یابد. لذا، سنجش تابآوری روستاییان در برابر مخاطرات طبیعی اهمیت بسیاری دارد. هدف از این پژوهش، سنجش تابآوری سکونتگاههای روستایی در صورت مسدود شدن قطع جاده‌های ارتباطی است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی، ماهیت توصیفی ـتحلیلی و برای جمعآوری دادهها و اطلاعات از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شده است. قلمرو مکانی تحقیق، یازده روستای دهستان باروق در شهرستان میاندوآب است. براساس فرمول کوکران تعداد 281 خانوار روستایی به‌عنوان نمونه تحقیق انتخاب و دادههای تحقیق با کمک آنها به دست آمد. نتایج تحقیق نشان داد، میزان تابآوری سکونتگاههای روستایی دهستان باروق در صورت قطع جاده‌های ارتباطی توسط برف در سطح مطلوبی قرار دارد و تنها در بعد کالبدی کمتر از میانگین است. همچنین مهمترین عامل مؤثر در افزایش تابآوری روستاییان در مواقع مسدود شدن جاده‌های ارتباطی در اثر بارش برف، «افزایش مشارکت اجتماعی و توان اقتصادی» است.
هوشمند عطایی؛ علیرضا بستانی؛ ریحانه سادات سلطانی مقدس؛ گیتی صلاحی اصفهانی
چکیده
خشکسالی از پیچیدهترین و ناشناختهترین مخاطرات طبیعی است که خسارات اقتصادی، اجتماعی و محیطی جبرانناپذیری بر سکونتگاههای روستایی وارد میکند. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی میزان آسیبپذیری سکونتگاههای روستایی از پدیده خشکسالی با استفاده از مدل کوپراس در روستاهای واقع در محدودههای خشکسالی شهرستان داراب است. در ...
بیشتر
خشکسالی از پیچیدهترین و ناشناختهترین مخاطرات طبیعی است که خسارات اقتصادی، اجتماعی و محیطی جبرانناپذیری بر سکونتگاههای روستایی وارد میکند. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی میزان آسیبپذیری سکونتگاههای روستایی از پدیده خشکسالی با استفاده از مدل کوپراس در روستاهای واقع در محدودههای خشکسالی شهرستان داراب است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از آمار بارندگی 10 ایستگاه بارانسنجی و بر اساس مدل SPI (Standardized precipitation Index) پهنههای خشکسالی شهرستان مشخص شد. سپس با استفاده از مدل آنتروپی شانون 19 متغیر آسیبپذیری در پهنههای خشکسالی بررسی و در نهایت به کمک مدل تصمیمگیری چند شاخصه کوپراس رتبهبندی روستاهای واقع در محدوده مورد مطالعه انجام شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که خشکسالی بیشترین تأثیر را بر متغیرهای تخریب منابع آب سطحی و زیرزمینی، کاهش درآمد سرانه کشاورزان، رها شدن زمینهای کشاورزی بر اثر بیآبی و مهاجرت روستاییان داشته است. نتایج بررسیها در مورد رتبهبندی روستاهای آسیبدیده از خشکسالی نشان میدهد که روستاهای دولتآباد، درنگانه، شهرکبستان و بهادران بیشترین آسیبپذیری از پدیده خشکسالی داشتهاند و روستاهای تلبارگاه، جونان، نصروان و قلعهنو از آسیبپذیری کمتری نسبت به روستاهای اطراف برخوردارند.
محمود فال سلیمان؛ محمد حجی پور؛ جواد کریمی پور
چکیده
هدف این تحقیق، بررسی و ارزیابی اثرات کالبدی و فضایی اقدامات اجرایی متأثر از رویکرد سیاستهای نتولیبرال توسط نظام برنامهریزی در سکونتگاههای پیراشهر بیرجند است. از حیث ماهیت و روش توصیفی با رویکرد پیمایشی بوده است و گردآوری دادهها به کمک پرسشنامه و تحلیل آن به وسیله نماگرهای آمار کلاسیک و فضایی انجام شده است. جامعه تحقیق ...
بیشتر
هدف این تحقیق، بررسی و ارزیابی اثرات کالبدی و فضایی اقدامات اجرایی متأثر از رویکرد سیاستهای نتولیبرال توسط نظام برنامهریزی در سکونتگاههای پیراشهر بیرجند است. از حیث ماهیت و روش توصیفی با رویکرد پیمایشی بوده است و گردآوری دادهها به کمک پرسشنامه و تحلیل آن به وسیله نماگرهای آمار کلاسیک و فضایی انجام شده است. جامعه تحقیق در سطح سکونتگاه مشتمل بر روستاهای پیرامون شهر بیرجند بوده که بر حسب دو عامل فاصله و جمعیت از بین آنها روستاهای نمونه انتخاب شد. به گونهای که ابتدا روستاهای واقع در حریم 15 کیلومتر از لبه شهر بیرجند (محدوده قانونی شهر) انتخاب و سپس آن دسته از روستاهای دارای جمعیتی بیش از 20 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. تعداد این‌روستاها 22 سکونتگاه با جمعیت 7739 خانوار بر اساس سرشماری سال 1395 بوده است. حجم نمونه در سطح خانوار، با استفاده از فرمول کوکران با سطح خطای 5/0 درصد 336 خانوار تعیین شده در هر آبادی با تسهیم به نسبت جمعیت آن انتخاب شده است. نتایج نشان داد اقدامات متأثر از رویکرد سیاستهای نولیبرالی توسط نظام برنامهریزی بر تحولات فضایی و کالبدی در پیراشهر بیرجند، در سطح «زیاد» معنادار بوده است. در ادامه آزمون مقایسه میانگین جوامع (آزمون زوجی مستقل) به منظور مقایسه میزان (قدرت و شدت) اثرگذاری سیاستهای نولیبرالی در دو حوزه کالبدی و فضایی صورت گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان اثرگذاری سیاستهای نولیبرالی در دو بعد فضا و کالبد تقریبا یکسان بوده است. همچنین نتایج به دست آمده نشان میدهد با افزایش فاصله از مرکز شهر، تحولات فضایی و کالبدی افزایش می بابد که در این راستا پیشنهادهای اجرایی ارائه شده است.
محمود ضیائی؛ علی دلشاد؛ محمد تقی تقوی فرد؛ ابوالفضل تاج زاده نمین
چکیده
رقابتپذیری مقصدهای گردشگری اگرچه بهخوبی در ادبیات و مبانی نظری مطالعات گردشگری جا افتاده است، اما پر از ناسازگاریها و تناقضها در مفهوم، سنجش و مشروعیت آن به‌عنوان یک موضوع پژوهشی است. بر این اساس، هدف این پژوهش، ارائه یک دیدگاه کلنگر و سیستماتیک به مطالعات حوزه رقابتپذیری مقصدهای گردشگری و تحلیل تحقیقات پیشین در ...
بیشتر
رقابتپذیری مقصدهای گردشگری اگرچه بهخوبی در ادبیات و مبانی نظری مطالعات گردشگری جا افتاده است، اما پر از ناسازگاریها و تناقضها در مفهوم، سنجش و مشروعیت آن به‌عنوان یک موضوع پژوهشی است. بر این اساس، هدف این پژوهش، ارائه یک دیدگاه کلنگر و سیستماتیک به مطالعات حوزه رقابتپذیری مقصدهای گردشگری و تحلیل تحقیقات پیشین در سلسله مراتب پارادایم علمی این حوزه از مطالعات گردشگری بوده است. به منظور ایجاد فهم و ادراک عمیق از ویژگیها، عوامل و چگونگی سنجش و بهبود رقابتپذیری مقصدهای گردشگری، از روش فراتحلیل کیفی برای گردآوری و تجزیه و تحلیل پژوهش‌های پیشین و از شاخص سهگانه بلیکی برای تحلیل این پژوهشها در سلسله مراتب پارادایم علمی این حوزه از مطالعات گردشگری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که در دو دهه اخیر، توجه بسیاری به پژوهش‌های حوزه رقابتپذیری مقصدهای گردشگری شده است و محققان، برای غلبه بر پیچیدگیهای این حوزه از مطالعات گردشگری، به روش‌های تلفیقی و تکمیل مدلهای قبلی با یافتههای جدید روی آوردهاند. دیگر نتایج این تحقیق که آن را نسبت به تحقیقات دیگر متمایز میکند، نشان میدهد که در سلسله مراتب پارادایم علمی این حوزه از مطالعات گردشگری، 61 درصد تحقیقات پس از پاسخ به سوال چیستی، به مبحث چرایی پرداختهاند. همچنین تعداد اندکی از پژوهش‌های مربوط به رقابتپذیری مقصدهای گردشگری (15 درصد) با گذر از دو سطح چیستی و چرایی، سعی کردهاند تا الگویی جدید برای چگونگی سنجش رقابتپذیری مقصدهای گردشگری ارائه دهند. یافته نهایی این تحقیق، ارائه چارچوبی مفهومی است که در آن نحوه تعامل عوامل و متغیرهای رقابتپذیری مقصدهای گردشگری با دیدگاه سیستمی و کلنگر مشخص شده است.
مصطفی امیرفخریان؛ فاطمه زعفرانی
چکیده
این مطالعه به دنبال آن است تا با تکیه بر مدلهای تحلیل فضایی و در چارچوب نگرش «انتشار فضایی»، جایگاه هسته مرکزی شهر طرقبه را از منظر گروههای جمعیتی، در شرایط رشد آرام (قبل از 1385) و رشد سریع (بعداز 1385)، مورد ارزیابی قرار دهد. متغیرهای تحقیق شامل تعداد جمعیت، تعداد زنان، سالخوردگان، جوانان، شاغلین، بیکاران و کمسوادان و ...
بیشتر
این مطالعه به دنبال آن است تا با تکیه بر مدلهای تحلیل فضایی و در چارچوب نگرش «انتشار فضایی»، جایگاه هسته مرکزی شهر طرقبه را از منظر گروههای جمعیتی، در شرایط رشد آرام (قبل از 1385) و رشد سریع (بعداز 1385)، مورد ارزیابی قرار دهد. متغیرهای تحقیق شامل تعداد جمعیت، تعداد زنان، سالخوردگان، جوانان، شاغلین، بیکاران و کمسوادان و مقیاس تحلیل در سطح 1476بلوک شهری و طی سه دوره زمانی1375، 1385و 1395 است. برای این منظور ضمن ایجاد پایگاه اطلاعات مکانی از ویژگیهای جمعیت شهر طرقبه و هسته مرکزی آن و با استفاده از ابزارها و تکنیکهای آماری-فضایی همچونGetis-Ord Gi و Grouping Analysisبه ارزیابی و تحلیل دادهها پرداخته شد. نتایج این ارزیابی نشان میدهد تا قبل از 1385، هسته مرکزی منشأ تمام گروههای جمعیتی و متمایز از سایر محدودههای شهری است. اما پس از 1385، گروههای جمعیتی با الگوی غالب «انتشار فضایی پیوسته» از هسته مرکزی خارج و در پیرامون آن ساکن می‌شوند. مدلهای تحلیل فضایی نشان می‌دهند که در نتیجه این تغییرات، هسته مرکزی طرقبه، جایگاه خود را در مقایسه با سایر محدودههای شهری از دست نمیدهد؛ بلکه این فرایند، سبب شبیهتر شدن برخی محدودهها به هسته مرکزی و تکثیر ویژگیهای جمعیتی هسته مرکزی در سایر محدودهها میشود. انتشار گروههای جمعیتی در پیرامون هسته مرکزی و چسبیده به آن، از سویی بیانگر تمایل افراد بهحضور در این محدوده و نمایش پیوستگی و انسجام فضایی و از سوی دیگر بیانگر وجود الگوی متمایز از تحولات هسته مرکزی در شرایط رشد کالبدی در شهرهایی از این قبیل و تفاوت آن با الگوهای تعمیمیافته ناشی از تحولات شهرهای بزرگ خواهد بود.
مهسا گلابی دزفولی؛ حمید ماجدی؛ اسفندیار زبردست؛ سید مجید مفیدی شمیرانی
چکیده
در سال 2018، حدود پنجاه و پنج درصد جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی میکرده و پیشبینی میشد تا سال 2050، به شصت و هشت درصد افزایش یابد. افزایش روزافزون جمعیت شهرها، استفاده بهینه از محلات شهری جهت اسکان جمعیت را مورد تأکید قرار میدهد. مورفولوژی شهری از موضوعاتی است که با جمعیتپذیری محلات مرتبط است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخصهای ...
بیشتر
در سال 2018، حدود پنجاه و پنج درصد جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی میکرده و پیشبینی میشد تا سال 2050، به شصت و هشت درصد افزایش یابد. افزایش روزافزون جمعیت شهرها، استفاده بهینه از محلات شهری جهت اسکان جمعیت را مورد تأکید قرار میدهد. مورفولوژی شهری از موضوعاتی است که با جمعیتپذیری محلات مرتبط است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخصهای مورفولوژی در مقیاس میانی و تبیین رابطه میان مورفولوژی محلات مسکونی و جمعیت ساکن در آنان است. در این مقاله ابتدا بر اساس رویکرد درونی– شناختی نظرات اندیشمندان حوزه مورفولوژی مورد بررسی قرار گرفته و معیارهای «تنوع کاربری»، «الگوی شبکه معابر»، «فشردگی»و «الگوی شبکه حملونقل عمومی» در 9 شاخص در مقیاس محلی شناسایی شد. سپس شاخصها به روش چیدمان فضا و تحلیل شبکه به وسیله نرمافزارهای Depthmap10 و GIS در 12محله شهر تهران سنجش گردید. در گام بعدی، ابتدا نرمال بودن دادهها به روش آزمون«کولموگروف-اسمیرنوف» بررسی و به روش همبستگی دوسویه پیرسون و به کمک نرم افزار SPSS16، همبستگی متغیرهای مورفولوژی با شاخص جمعیت محلات مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان میدهد شاخص همپیوندی با شدت 724/0 دارای بیشترین همبستگی و دسترسی به حملونقل عمومی با شدت 578/0 دارای کمترین همبستگی با شاخص جمعیت میباشد. بررسی شدت همبستگیها، فرصت اولویتبندی مناسبتر جهت مداخله در بافت موجود محلات با هدف اسکان جمعیت را فراهم می نماید. با نگاه کاربردی از نتایج حاصل میتوان در زمینه معیارهای ارزش گذاری گزینههای طراحی محلات مسکونی، انتخاب شبکه معابر و سنجش کمی و کیفی طرحهای آماده سازی در راستای اسکان جمعیت بیشتر و تدوین ضوابط طرحهای تفصیلی استفاده نمود.
محمد قاسمی سیانی؛ نقی عسکری
چکیده
در بین ابعاد توسعه پایدار، بُعد اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد اصلی شناخته میشود که بیشتر با کیفیت زندگی همراه است، پژوهش حاضر به سنجش پایداری اجتماعی پروژه مسکن مهر کرج از دیدگاه ساکنان و شهروندان پرداخته است. پروژه‌های مسکن مهر یا در درون شهرهای جدید به صورت محلات شهری و یا به شکل منفصل و مستقل، با فاصله از شهرهای کوچک و شهرک‌های ...
بیشتر
در بین ابعاد توسعه پایدار، بُعد اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد اصلی شناخته میشود که بیشتر با کیفیت زندگی همراه است، پژوهش حاضر به سنجش پایداری اجتماعی پروژه مسکن مهر کرج از دیدگاه ساکنان و شهروندان پرداخته است. پروژه‌های مسکن مهر یا در درون شهرهای جدید به صورت محلات شهری و یا به شکل منفصل و مستقل، با فاصله از شهرهای کوچک و شهرک‌های اقماری کلان شهرها، ساخته شده‌اند. در کلان شهر کرج که نمونه موردی این مطالعه است، چندین نمونه مسکن مهر در شهر جدید هشتگرد و شهرک‌های ابریشم و ماهدشت به صورت منفصل در حاشیه شهرهای اقماری کیانشهر و ماهدشت شکل گرفته است. هدف اصلی این مطالعه، بررسی این موضوع بوده است که آیا شهرک‌های مسکن مهر در کلانشهرها از کیفیت‌های لازم برای تأمین مسکن پایدار و شکل‌گیری سکونتگاههای زیست‌پذیر برخوردارند؟ وضعیت پایداری اجتماعی در این شهرک‌ها از نگاه توسعه پایدار چگونه است؟ روش تحقیق مقاله، توصیفی –تحلیلی و بر اساس مدل نظری پایداری اجتماعی و با استفاده از دادههای میدانی، اطلاعات جمعآوری و تحلیل شده است. حجم نمونه مطالعه 720 خانوار در سه شهرک مورد مطالعه با استفاده از فرمول کوکران محاسبه و پرسش‌نامه‌ها توزیع و اطلاعات جمعآوری شد. نتایج بیانگر آن است که وضعیت پایداری در سه شهرک مورد مطالعه یکسان نیست. در این خصوص، در بُعد نیازهای پایه، تنها تحقق مسکن و سرپناه در شهرک هشتگرد با امتیاز 37/3 و در ابریشم و ماهدشت با میانگین 17/3 موفق بوده است و سایر شاخصهای پایداری در هر سه محدوده، میانگین کمتری داشته و در وضعیت نامطلوبی قرار دارند. بُعد اشتغال و وضعیت اقتصادی با میانگین 46/1 در هر سه شهرک وضعیت نامطلوبی دارد. در بُعد نیازهای میانی کیفیت محله، با میانگین 16/2 و 23/2 وضعیت بهتری وجود دارد و در بُعد نیازهای پایانی وضعیت شاخصهای سرمایه و اختلاط اجتماعی در هشتگرد با میانگین 16/2 و در ابریشم و ماهدشت با میانگین 23/2 وضعیت مناسبتری دارد. در همه نمونه‌های مورد مطالعه، در شش بُعد دیگر ایجاد سکونتگاههای زیست‌پذیر بهخصوص در زمینه مهاجرت و حرکات جمعیتی و تأمین زیرساخت‌های اجتماعی، ناموفق و یا بسیار ناموفق بوده است.
