مهیار سجادیان؛ محمد علی فیروزی؛ احمد پوراحمد
چکیده
رشد بی‌رویه جمعیت و گسترش سریع شهرها، این مکان‌ها را با چالش‌های متعددی مواجه ساخته است. لذا در جهت ساماندهی این‌گونه از رشد، الگوهای نوین برنامهریزی همچون رشد هوشمند مطرح شده است. کلان شهر اهواز نیز در طی سالهای اخیر، همواره با عوارض نامطلوب رشد لجام‌گسیخته و پرنوسان مواجه بوده که توجه جدی به الگوی رشد هوشمند و حرکت بدین‌سو ...
بیشتر
رشد بی‌رویه جمعیت و گسترش سریع شهرها، این مکان‌ها را با چالش‌های متعددی مواجه ساخته است. لذا در جهت ساماندهی این‌گونه از رشد، الگوهای نوین برنامهریزی همچون رشد هوشمند مطرح شده است. کلان شهر اهواز نیز در طی سالهای اخیر، همواره با عوارض نامطلوب رشد لجام‌گسیخته و پرنوسان مواجه بوده که توجه جدی به الگوی رشد هوشمند و حرکت بدین‌سو را در این کلان شهر ضروری می‌نمایاند. بنابراین، این پژوهش با درک ضرورت و اهمیت پژوهش در این حوزه، با روشی توصیفی- تحلیلی به هدف رتبه‌بندی مناطق کلانشهر اهواز به لحاظ تناسب با معیارهای رشد هوشمند به تحقیق پرداخت. محدودۀ مورد مطالعۀ مناطق 8 گانۀ کلانشهر اهواز است که دادههای مربوط به شاخصهای 81 گانۀ رشد هوشمند شهری در مقیاس این مناطق و در چهارچوب 4 معیار کالبدی- کاربری اراضی، اجتماعی- اقتصادی، دسترسی- حمل و نقل و زیست‌محیطی با استفاده از مدل تحلیل رابطهای خاکستری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. بر اساس یافتههای تحقیق منطقۀ 4 مناسب‌ترین و منطقۀ 6 نامناسب‌ترین وضعیت را دارند. همچنین بر اساس دیگر نتایج تحقیق، از بین 4 معیار مورد سنجش فوق‌الذکر، معیار زیست‌محیطی در نامناسب‌ترین وضعیت در کلان شهر اهواز قرار دارد. در انتها نیز بر اساس یافتههای پژوهش، راهکارهایی پیشنهاد شد.
هنگامه صالح پور؛ غلامرضا میری؛ محمودرضا انوری
چکیده
شهرهای کیش و دبی تحت تأثیر عوامل اجتماعی و اقتصادی، شاهد روند رو به رشدی جمعیتی هستند؛ بهگونهای که به بستر مناسبی برای رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری تبدیل شدهاند. متعاقب آن، بهرهبرداری از منابع طبیعی و اقتصادی و... موجبات گسترش افقی شهرها و تهدیدی برای توسعه پایدار شهری شده است. در نتیجه رویکردهای گوناگونی از جمله ...
بیشتر
شهرهای کیش و دبی تحت تأثیر عوامل اجتماعی و اقتصادی، شاهد روند رو به رشدی جمعیتی هستند؛ بهگونهای که به بستر مناسبی برای رشد شهرنشینی و افزایش جمعیت شهری تبدیل شدهاند. متعاقب آن، بهرهبرداری از منابع طبیعی و اقتصادی و... موجبات گسترش افقی شهرها و تهدیدی برای توسعه پایدار شهری شده است. در نتیجه رویکردهای گوناگونی از جمله رویکرد هوشمندسازی شهری به دنبال ارائه خدمات شهری هوشمند و ارائه راهبردها و سیاستهایی به منظور منطبق نمودن آثار منفی ناشی از گسترش فعالیتهای انسانی در این شهرها است. این پژوهش وضعیت خدمات شهری هوشمند کیش و دبی را با رویکرد توسعه پایدار بررسی و مقایسه میکند. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، پیمایشی است. دادههای مورد نیاز تحقیق به روش اسنادی - میدانی (پرسشنامه و مشاهده) گردآوری شده است. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار SPSS و مدل F-ARAS استفاده شد. نتایج پژوهش مبین آن است تفاوت معناداری بین دو شهر کیش و دبی در رابطه با وضعیت شاخصهای (قابلیت دسترسی و مشارکت اینترنتی با مقدار من ویتنی (342/2)، شرایط بهداشتی و سلامت الکترونیک با مقدار من ویتنی (351/4)، حفاظت از محیط زیست با مقدار من ویتنی (654/4)، افزایش امکانات لازم در خصوص آلودگی با مقدار من ویتنی431/4، حکمرانی شایسته با مقدار من ویتنی (675/3) و در سطح معناداری (000/0)، وجود دارد، به عبارتی وضعیت این شاخصها در شهر دبی مطلوبتر از کیش ارزیابی شد، نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان داد، بین وضعیت خدمات شهری هوشمند و توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی، فیزیکی - محیطی شهرهای کیش و دبی، ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد. در نهایت، نتایج اولویتبندی خدمات شهری هوشمند در شهرهای کیش و دبی با استفاده از مدل اراس فازی نشان داد در کیش شاخص حکمرانی شایسته با وزن (564/0) و در دبی نیز همین شاخص با وزن (465/0،)، در اولویت قرار دارند.
کیا بزرگمهر؛ علی اصغر جعفری؛ مهرداد رمضانی پور؛ لیلا ابراهیمی جمنانی
چکیده
اهمیت قوانین و مقررات شهرسازی در شکلگیری و ایجاد شهر خوب و پایدار، ضرورت توجه به اهداف و آرمان‌های توسعه پایدار از ابعاد مختلف زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی در تدوین ضوابط متناسب با ویژگیهای سکونتگاه‌های شهری و نیازهای روز شهروندان، همچنین کارآمدی در اجرا و وجود مدیریت واحد و یکپارچه شهری را فراهم می‌سازد. هدف از این پژوهش، ...
بیشتر
اهمیت قوانین و مقررات شهرسازی در شکلگیری و ایجاد شهر خوب و پایدار، ضرورت توجه به اهداف و آرمان‌های توسعه پایدار از ابعاد مختلف زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی در تدوین ضوابط متناسب با ویژگیهای سکونتگاه‌های شهری و نیازهای روز شهروندان، همچنین کارآمدی در اجرا و وجود مدیریت واحد و یکپارچه شهری را فراهم می‌سازد. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر قوانین و مقررات شهرسازی در توسعه پایدار شهری بابلسر است. تحقیق حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، کارشناسان دستگاه‌های اجرایی و شهروندان شهر بابلسر هستند. اثرگذاری قوانین و مقررات شهرسازی از ابعادی چون ضوابط طرح‌های توسعه شهری، ضوابط مربوط به ساخت و سازهای عمرانی و ساختمانی، مقررات اراضی و زمین شهری، مصوبات کمیسیون‌های ماده 5 و 100 و رعایت اصول صحیح مدیریت در توسعه پایدار شهری به عنوان چارچوب تحلیلی پژوهش در نظر گرفته شده است. یافتهها مبین آن است که از میان شاخصهای تأثیرگذار بر توسعه پایدار شهری در روش رتبه‌بندی توانی، شاخص ضوابط مربوط به ساخت و سازهای عمرانی و ساختمانی با وزن استاندارد شده 431/0، بیشترین تأثیر و شاخص اصول صحیح مدیریت شهری با وزن استاندارد شده 048/0، کمترین تأثیر را دارد. همچنین نتایج پژوهش نشان می‌دهد که اثرات قوانین و مقررات شهرسازی در توسعه پایدار شهری در سطح خانوارهای نمونه، کمتر از حد متوسط ارزیابی‌شده است. با بهرهگیری از روش (TOPSIS) در جهت رتبه‌بندی محلات شهر بابلسر برحسب اوزان مورد محاسبه در هر شاخص به ترتیب، محله جواهری با مقدار (9101/0)ci، با رتبه 1 بالاترین جایگاه و محله کتی بن با مقدار (3008/0)ci، با رتبه 20 پایین‌ترین جایگاه را دارند.
صدیقه کیانی سلمی
چکیده
تحقیق حاضر تحلیل کالبدی اثر متغیر تصویر مقصد بر کیفیت ادراک شده از عوامل ملموس و ناملموس و ارزش ادراک شده را در مناطق گردشگری شهری بررسی کرده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برای جوامع نامعلوم به تعداد 173 نفر محاسبه و در بین گردشگران بازدید کننده از منطقه دارآباد تهران توزیع شد. دادههای اخذ شده با استفاده از آمار توصیفی، ...
بیشتر
تحقیق حاضر تحلیل کالبدی اثر متغیر تصویر مقصد بر کیفیت ادراک شده از عوامل ملموس و ناملموس و ارزش ادراک شده را در مناطق گردشگری شهری بررسی کرده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برای جوامع نامعلوم به تعداد 173 نفر محاسبه و در بین گردشگران بازدید کننده از منطقه دارآباد تهران توزیع شد. دادههای اخذ شده با استفاده از آمار توصیفی، آزمونهای آماری تی، رگرسیون خطی چندگانه در نرم افزار SPSS و مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS تحلیل شدهاند. یافتههای حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری و بارهای عاملی محاسبه شده در حالت استاندارد، بیانگر آن است عامل کیفیت عوامل ملموس با بار عاملی 70/0، به مقدار بیشتری تحت تأثیر تصویر ذهنی گردشگران قرار گرفته است. پس از آن تصویر ذهنی گردشگران با بار عاملی 64/0 بر کیفیت عوامل ملموس ادراک شده اثر داشته است و در ادامه تصویر ذهنی گردشگران بر ارزش ادراک شده از خدمات با بار عاملی 45/0 اثرگذار بوده است. نقش عوامل واسط کیفیت عوامل ملموس ادراک شده و کیفیت عوامل ناملموس ادراک شده بر ارزش ادراک شده از خدمات گردشگری با کاربرد رگرسیون خطی چندگانه مورد سنجش قرار گرفته است. براساس نتایج، کیفیت عوامل ملموس ادراک شده با مقدار آماره بتا به میزان 205/0 تأثیر بیشتری بر ارزش ادارک شده از خدمات در منطقه گردشگری دارآباد داشته است و بعد از آن کیفیت عوامل ناملموس ادراک شده با مقدار بتا به میزان 193/0 در جایگاه دوم اثرگذاری قرار میگیرد.
عامر نیک پور؛ منصوره یاراحمدی
چکیده
تابآوری با توجه به وقوع سوانح طبیعی و یا انسان ساخت در دنیای امروز از مسائل بسیار اساسی است. لیکن توجه به مفهوم تابآوری صرفاً در ابعاد کلان فاقد کارآمدی لازم بوده و شناخت این مفهوم در سطوح خرد میتواند به اجرایی شدن این امر کمک شایان نماید. تابآوری کالبدی، یکی از ابعاد تأثیرگذار در میزان تابآوری جوامع است که از طریق آن میتوان ...
بیشتر
تابآوری با توجه به وقوع سوانح طبیعی و یا انسان ساخت در دنیای امروز از مسائل بسیار اساسی است. لیکن توجه به مفهوم تابآوری صرفاً در ابعاد کلان فاقد کارآمدی لازم بوده و شناخت این مفهوم در سطوح خرد میتواند به اجرایی شدن این امر کمک شایان نماید. تابآوری کالبدی، یکی از ابعاد تأثیرگذار در میزان تابآوری جوامع است که از طریق آن میتوان وضعیت جوامع را ازنظر ویژگیهای فیزیکی و جغرافیایی تأثیرگذار در هنگام بروز سانحه ارزیابی کرد. روش این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است. در گام نخست مؤلفههای مؤثر تابآوری کالبدی در شهر نورآباد ممسنی شناسایی و در قالب پرسشنامه دلفی تهیه و تدوین شدند، سپس این شاخصها به‌وسیله اعضای پانل دلفی مورد بررسی قرار گرفتند و شاخص‌هایی که امتیاز لازم را کسب نکرده‌اند حذف و شاخصهای پژوهش تعیین شدند. در گام سوم این شاخصها به‌وسیله روش میک مک مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته و نوع متغیرها با توجه به اثرگذاری و اثرپذیری بر سایر متغیرها مشخص شد. نتایج نشان داد مؤلفههای مؤثر بر تابآوری کالبدی شهر نورآباد ممسنی در ناحیه1، شامل متغیرهای تراکم ساختمان، تعداد طبقات، کیفیت ابنیه، اسکلت ساختمان، سطح معابر، مساحت قطعات و نوع مصالح است. از جمله ویژگیهای این متغیرها تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بسیار بالا است. متغیرها در ناحیه2، شامل تراکم جمعیت، فاصله از گسل، توپوگرافی و عمق سطح ایستایی از جمله متغیرهای مستقل کلیدی به شمار می‌روند. از جمله ویژگی این متغیرها قدرت تأثیرگذاری بالا و تأثیرپذیری بسیار کم است. متغیر اثرگذار در ناحیه3، زمین بایر بوده که بعنوان متغیر مستقل کلیدی به دلیل تأثیرگذاری و تأثیرپذیری کم، در گروه متغیرهای استراتژیک به حساب نمی‌آیند. شاخصهای ناحیه4، شامل سطح اشغال، قدمت بنا، بعد خانوار، فرم قطعات و تأسیسات و تجهیزات شهری که آنها نیز ازجمله متغیرهای استراتژیک به‌حساب نمی‌آیند و بیشتر نتایج مربوط به اثر بخشی سایر متغیرها می‌باشند.
بهزاد رسیده؛ نفیسه مرصوصی؛ مصطفی طالشی؛ سیدمهدی موسی کاظمی
چکیده
در سالهای اخیر با توجه به رشد نرخ جمعیت سالمند، مفهوم شهر دوستدار سالمند به یکی از پایه‌ای‌‌ترین مفاهیم در برنامهریزی شهری مبدل شده و ابزارها و راهکارهای متعددی برای سنجش و بهینه سازی ساختارهای شهری و اجتماعی در سالهای اخیر به ویژه توسط سازمان بهداشت جهانی منتشر شده است. این سازمان یک مجموعه شاخص هشت‌گانه ...
بیشتر
در سالهای اخیر با توجه به رشد نرخ جمعیت سالمند، مفهوم شهر دوستدار سالمند به یکی از پایه‌ای‌‌ترین مفاهیم در برنامهریزی شهری مبدل شده و ابزارها و راهکارهای متعددی برای سنجش و بهینه سازی ساختارهای شهری و اجتماعی در سالهای اخیر به ویژه توسط سازمان بهداشت جهانی منتشر شده است. این سازمان یک مجموعه شاخص هشت‌گانه برای سنجش وضعیت شهر دوستدار سالمند در کلانشهرها ارائه داده است. تحقیقات زیادی در شهرهای مختلف دنیا بر حسب این شاخصها انجام شده و در این پژوهش شاخص حمل‌ونقل از شاخصهای هشت‌گانه شهر دوستدار سالمند با ده مؤلفۀ اصلی در کلانشهر مشهد مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی تحلیل و با تکنیک پیماشی است. جامعه آماری در بعد اول سالمندان کلانشهر مشهد هستند که نمونه با روش تصادفی از دو منطقه یک (پربخوردار) و سه (کم برخوردار) شهری انتخاب شدهاند. دادههای تحقیق با استفاده از پرسشنامههای استاندارد سازمان بهداشت جهانی گردآوری و نتایج تحقیق نشان می‌دهد، مؤلفههای فراوانی وسایل حمل‌ونقل عمومی، کیفیت وسایل نقلیه عمومی، شرایط رانندگی، ایمنی و اطلاع‌رسانی در حمل‌ونقل عمومی تفاوت معناداری با معیار میانگین دارند. از سوی دیگر مؤلفههای مورد بررسی از حیث اهمیت برای شهروندان سالمند رتبه‌بندی شده است. در بعد دوم تحقیق وضعیت اعمال مؤلفههای شاخص حمل‌ونقل در شهر دوستدار سالمند در پروژههای شهری مورد بررسی قرار گرفته است. در این بعد تحقیق جامعه هدف مدیران شهری دخیل در برنامهریزی شهری در پنج سال گذشته انتخاب شد که با نمونهگیری تصادفی، دادهها از نمونه 40 نفری از مدیران با پرسشنامه محقق‌ساخته جمعآوری و تحلیل شد. نتایج این تحلیل حاکی از آن است که در پروژههای شهری اخیر توجهی به مؤلفههای دهگانه شاخص حمل‌ونقل شهر دوستدار سالمند نشده است.
کرامت اله زیاری؛ علی اصغر احسانی فرد
چکیده
برمبنای نظریه آشوب (Chaos Theory) در درون بی نظمی و آشوب، الگویی از نظم وجود دارد و شهر نیز به عنوان سیستمی پیچیده و آشوبی عمل میکند که با ورود بینظمی و درون آشوب و بینظمی به دنبال و در تلاش برای دستیابی به نظم جدیدی خواهد بود (تئوری آشوب مناسب سیستم‌های پیچیده مانند شهر است که با بهرهگیری از آشوب و بینظمی به وجود ...
بیشتر
برمبنای نظریه آشوب (Chaos Theory) در درون بی نظمی و آشوب، الگویی از نظم وجود دارد و شهر نیز به عنوان سیستمی پیچیده و آشوبی عمل میکند که با ورود بینظمی و درون آشوب و بینظمی به دنبال و در تلاش برای دستیابی به نظم جدیدی خواهد بود (تئوری آشوب مناسب سیستم‌های پیچیده مانند شهر است که با بهرهگیری از آشوب و بینظمی به وجود آمده در جهت خود‌نظمی و ساماندهی بهره میگیرد). نتیجه شیوع ویروس کرونا یا همان «پدیده کووید-۱۹» نیز به عنوان یک آشوب، بینظمی و شوک بر تمدن بشری و ایجاد یک وضعیت بیگانه و ناآشنا در شهرهای ما بوده است که برای مقابله با شیوع این بیماری نوپدید و نامعمول، روش‌های مرسوم و موجود حکمروایی و مدیریتی در شهرهای ما پاسخگو نبوده و بایستی یک نظم نوین شهری (حکمروایی هوشمند) و شیوه‌های جدید و هدفدار مدیریتی و حکمروایی را بررسی و انتخاب نمود و از آشوب و بینظمی موجود به سوی خود‌نظمی و خود‌سازماندهی و توسعه پایدار معقول در آینده حرکت کرد. در این پژوهش به بررسی و شناسایی دقیق شاخصها و زیر شاخصهای دخیل در نظم نوین شهری یا همان حکمروایی هوشمند شهری و اولویتبندی نقش آنها در کاهش آثار مخرب کرونا و تأثیرگذاری آن در پیشرفت و توسعه پایدار در شهر سمنان با مدل تحلیل عاملی تأییدی و مدلسازی SEM با AMOS پرداخته می‌شود و اینکه چگونه میتوان «شهروندان هوشمند» را در همراهی کامل با زیرساختهای هوشمند شهری بـه یـک فرصت بزرگ در پساکرونا تبـدیل نمود. پس از بررسی و شناسایی و اولویتبندی دقیق شاخصها و زیر شاخصهای دخیل در این نظم نوین شهری (حکمروایی هوشمند شهری) به عنوان سبک نوین مدیریت امور شهری در پساکرونا و تحلیل متغیرها، با نمونه 22 نفری متشکل از نخبگان و خبرگان حوزه‌های مختلف شهرسازی و شهر هوشمند، برنامهریزی شهری و مدیریت شهری و تکمیل پرسشنامه از شهروندان سمنان که به تعداد پرسشنامه اولیه‌ای به تعداد 38 نفـر به صورت آزمایشی در بین آنها توزیع شد و اعتبار و پایایی پرسشنامه تأیید و سپس پرسشنامه اصـلی کـه براسـاس حجم نمونـه در دسترس شامل 721 نفر بود توزیع و پس از تحلیل آن به بررسی و اولویتبندی متغیرهای حکمروایی هوشمند با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی در نرم‌افزار آماری پرداخته شد و سپس مؤلفههای مستخرج، نام‌گذاری شدند. در مرحله بعد با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی در AMOS، اعتبار سازهای تحقیق، مورد آزمون قرار گرفت و رابطه آماری بین متغیرها با شاخصهای آن، تأیید شد. در الگوی نهایی تحقیق، با استفاده از آزمونهای برازش مدل، روابط بین متغیرها و اثرگذاری متغیرهای مستقل و وابسته تأیید شدند. بر اساس نتایج تحقیق، «شهروندان هوشمند و زیرساختهای هوشمند» با اهمیت‌ترین و تأثیرگذارترین متغیر حکمروایی هوشمند شهر سمنان خواهد بود و جایگاه بعدی به ترتیب با اقتصاد هوشمند، زندگی هوشمند، تحرک و پویایی هوشمند و محیط‌زیست هوشمند نیز در رتبه‌های بعدی ارزش‌گذاری شدند. یافتههای تحقیق حاکی از آن هستند که اهمیت شاخص شهروند هوشمند با 239/32 درصد واریانس تبیین شده نسبت به دیگر عامل‌ها چشمگیر‌تر است و پیش‌نیاز نظم نوین شهری سمنان یا همان حکمروایی هوشمند «شهروند هوشمند» است. «شهروندان هوشمند سمنانی» مقدمه‌ای برای رسیدن به حکمروایی هوشمند در سمنان خواهند بود. هوشمند شدن شهروندان سمنان نیاز به آموزش، زیرساخت‌ها و برنامهریزیهای هدفدار دارد. برای دستیابی به حکمروایی هوشمند سمنان، باید از همان ابتدا روی شهروندان سرمایهگذاری کرد؛ به آنها آموزش داد و با آگاهی، فرهنگ‌سازی و ایجاد زیر ساخت‌ها و تشویق شهروندان به استفاده از خدمات و دانستن فناوری‌های روز، باعث توسعه و تعالی پایدار و معقول شهر شد.
مجید پریشان؛ سحر ندایی طوسی؛ خدر فرجی راد؛ حمید میرمیران
چکیده
طی چند دهه اخیر روند رشد جمعیت و فعالیت در پسکرانه‌های تهران شتاب بی‌سابقه‌ای گرفته و در نتیجه، گستره حریم پایتخت دچار چالش‌های اساسی شده است. تغییرکاربری زمین به‌ویژه اراضی با پوشش طبیعی، باغ‌ها و زمینهای کشاورزی به نفع ساخت‌وسازهای مجاز و غیرمجاز، نمود این چالش‌هاست. جمعیت روزافزون شهر تهران در کنار نیازهای گسترده به زمین ...
بیشتر
طی چند دهه اخیر روند رشد جمعیت و فعالیت در پسکرانه‌های تهران شتاب بی‌سابقه‌ای گرفته و در نتیجه، گستره حریم پایتخت دچار چالش‌های اساسی شده است. تغییرکاربری زمین به‌ویژه اراضی با پوشش طبیعی، باغ‌ها و زمینهای کشاورزی به نفع ساخت‌وسازهای مجاز و غیرمجاز، نمود این چالش‌هاست. جمعیت روزافزون شهر تهران در کنار نیازهای گسترده به زمین و ناتوانی در پاسخ به تقاضا در محدوده رسمی شهرهای موجود و نارسائی در سازوکارهای مدیریت حریم، دامنه تغییرات منفی بهوجودآمده را دوچندان نموده و اگرچه تا به امروز راهکارهای متفاوتی برای مدیریت حریم پایتخت پیش‌بینی شده، ولی این راهکارها نتوانسته‌اند در عمل خود را با ساختار نهادی_ سازمانی و مکانی_ فضایی موجود مطابقت دهند. حال سوال این است که برای غلبه بر مشکلات موجود در حریم پایتخت، الگوی مطلوب بایستی واجد چه ویژگی‌هایی باشد؟ برای پاسخ به این سوال از روش کیفی مبتنی بر تحلیل محتوای اسناد و مصاحبه با متولیان و صاحبنظران استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد الگوی مناسب و موثر مدیریت حریم، مستلزم در بر داشتن لایه‌های مختلف مدیریتی از سطح ملی تا محلی، ایفای نقش حداکثری بخش‌ها و سازمان‌های مختلف در حریم، مشارکت بخشهای غیردولتی و تدارک سازوکار نظارت و پایش مداوم حریم طبق سیاست‌ها، جهت‌گیری‌ها و ضوابط و مقررات اسناد و برنامههای موضوعی و موضعی میباشد چراکه در صورت تداوم نارسائی‌های موجود در سازوکارهای مدیریت حریم، دیری نخواهد پایید اندک فضاهای باارزش زیستی و طبیعی پیرامون کلانشهر تهران و شهرهای اطراف آن نیز از بین خواهند رفت.
مهدی صمیمیان؛ زینب کرکه آبادی؛ سعید کامیابی
چکیده
بافتهای ناکارآمد شهری از یک سو بدلیل مشکلات متفاوت و درصد بالایی از جمعیت شهری از سوی دیگر در مقایسه با بافتهای دیگر شهر اهمیت بسزایی دارند هدف از این تحقیق، بررسی نقش دولت و استفاده از فرایندهای حکمروایی در تحقق توسعه و پایداری بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری به طور مؤثر و جامع است. در تحقیق حاضر برای شناخت نقش حکمروایی ...
بیشتر
بافتهای ناکارآمد شهری از یک سو بدلیل مشکلات متفاوت و درصد بالایی از جمعیت شهری از سوی دیگر در مقایسه با بافتهای دیگر شهر اهمیت بسزایی دارند هدف از این تحقیق، بررسی نقش دولت و استفاده از فرایندهای حکمروایی در تحقق توسعه و پایداری بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری به طور مؤثر و جامع است. در تحقیق حاضر برای شناخت نقش حکمروایی مطلوب شهری در رفع مشکلات بافتهای ناکارآمد میانی شهر سمنان، با شرایط ناپایداری کالبدی - محیطی و اجتماعی، شاخصهای مؤثر از طریق مطالعه اسنادی و کتابخانه‌ای احصا گردید و در ادامه از طریق روش پیمایشی اطلاعات موردنیاز جمعآوری شد. سپس تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات به‌وسیله نرم‌افزار آماری SPSS و برای تجزیه‌و‌تحلیل شاخصها از مدل معادلات ساختاری با نرم‌افزار Amos استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان داد، وضعیت شاخصهای حکمروایی شهری و شاخصهای بهبود پایداری شهری بافت فرسوده در شهر سمنان مناسب بوده و در حکمروایی مطلوب شهری شاخصهای مشارکت و مسئولیتپذیری مردم بیشترین تأثیر را در بهبود وضعیت حکمروایی شهری و عوامل محیطی - کالبدی بیشترین تأثیر را در بهبود توسعه پایدار بافت فرسوده میانی شهر سمنان داشته است.
مسعود جوادپور؛ علی سلطانی
چکیده
امروزه سبک زندگی کودکان به طور فزاینده‌ای به سمت کمتحرکی پیش رفته است، پیادهروی بین خانه و مدرسه میتواند راهی نسبتاً مناسب و در دسترس برای افزایش فعالیت فیزیکی روزانه دانشآموز باشد. هدف این پژوهش، بررسی روابط میان ویژگیهای فردی، اقتصادی-اجتماعی خانواده و پیکرهبندی معابر بر پیادهروی دانشآموزان دبستانی ...
بیشتر
امروزه سبک زندگی کودکان به طور فزاینده‌ای به سمت کمتحرکی پیش رفته است، پیادهروی بین خانه و مدرسه میتواند راهی نسبتاً مناسب و در دسترس برای افزایش فعالیت فیزیکی روزانه دانشآموز باشد. هدف این پژوهش، بررسی روابط میان ویژگیهای فردی، اقتصادی-اجتماعی خانواده و پیکرهبندی معابر بر پیادهروی دانشآموزان دبستانی مدارس دولتی است. بدین منظور ابتدا شش منطقه از شهر شیراز با ویژگیهای متفاوت از نظر پیکرهبندی معابر انتخاب و سپس به صورت تصادفی، 18 دبستان دولتی دخترانه و پسرانه انتخاب و از میان مدارس نمونه، 1021 دانشآموز به صورت تصادفی انتخاب شدهاند. بنابراین اطلاعات فردی و خانوار در قالب اطلاعات زمینهای توسط والدین در قالب پرسشنامه جمعآوری و اطلاعات پیکرهبندی معابر با استفاده از نرم افزار Depth Map در محدوده 1200 متر اطراف مدرسه استخراج شد. یافتهها نشانداد که بین متغیرهای زمینهای سن و تعداد فرزند خانوار رابطه مثبت و بین جنسیت، تحصیلات پدر، مالکیت خودرو و تعداد افراد دارای گواهینامه در خانوار با پیادهروی کودک رابطه منفی وجود داشت. در میان ویژگیهای پیکرهبندی معابر، انتخاب، اتصال و همافزایی رابطهای مثبت و عمق رابطهای منفی با پیادهروی دانشآموز به مدرسه داشتند. علاوه براین، فاصله به عنوان مهمترین عامل دارای رابطه منفی با پیادهروی دانشآموزان بود. این مطالعه شواهد مهمی را برای برنامهریزان و سیاستگذاران شهری در مورد اهمیت پیکرهبندی معابر اطراف مدرسه بر روی سفر دانشآموزان فراهم میکند. یک اصل مهم این است که، طراحی یک شبکه خیابان با دسترسی و ارتباط بالا و همچنین افزایش خوانایی معابر، میتوان ادراک والدین و دانشآموزان را جهت استفاده از پیادهروی بین مدرسه و خانه سوق داد.
فاطمه رجبی؛ لیلا زارع؛ سید باقر حسینی
چکیده
فضاهای کالبدی امروزه محیط مناسبی برای شکلگیری و تقویت روابط اجتماعی متقابل و مشارکت در قالب گروه‌های اجتماعی نیست، زیرا روابط اجتماعی تحت تأثیر ویژگیهای مختلف ساماندهی محیط مانند هم‌پیوندی، نفوذپذیری، خوانایی و مقیاس بر رفتار و سرمایه اجتماعی بهوجود آمده میان انسانها، بسیار موثر است. در واقع کیفیت حضور و فعالیت اجتماعی ...
بیشتر
فضاهای کالبدی امروزه محیط مناسبی برای شکلگیری و تقویت روابط اجتماعی متقابل و مشارکت در قالب گروه‌های اجتماعی نیست، زیرا روابط اجتماعی تحت تأثیر ویژگیهای مختلف ساماندهی محیط مانند هم‌پیوندی، نفوذپذیری، خوانایی و مقیاس بر رفتار و سرمایه اجتماعی بهوجود آمده میان انسانها، بسیار موثر است. در واقع کیفیت حضور و فعالیت اجتماعی انسانها، فارغ از کالبد فضا نبوده و از رابطهای دوسویه برخوردار است. اخیرا تلاشهای متعددی در جهت ارتقای تعاملات اجتماعی صورت گرفته اما سطح سرمایه اجتماعی، تغییر قابل‌توجهی نیافته‌است. در این تحقیق با بررسی ادبیات موضوع در حوزه محیط کالبدی، شکاف مطالعاتی را بیتوجهی به قلمروهای فضایی تبیین میکند، لذا هدف این تحقیق به صورت سنجش ارتباط قلمروهای فضایی (خصوصی، نیمه‌خصوصی و عمومی) با سرمایه اجتماعی در محله تدقیق شده است. این تحقیق به روش مطالعه موردی با تجزیه و تحلیل دادههای نظرسنجی حاصل از پیمایش 382 نفر در شهرک اکباتان تهران انجام شده، انتخاب جامعه آماری براساس نتایج خوشهبندی فرهنگی اجتماعی محلات تهران (1397)، مطالعات علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا و مشاهدات میدانی نگارنده صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحلیلهای آماری پرسشنامههای پالایش شده نشان می‌دهد که رضایت از قلمروی خصوصی، کیفیت محیطی مناسب در قلمروی عمومی و عزتنفس به‌عنوان یکی از ویژگیهای فردی با سرمایه اجتماعی همبستگی دارند. همچنین وجود فعالیتها و رفتار مشترک مهم در فضاهای عمومی خدماتی در ارتقای سرمایه اجتماعی تأثیرگذار است. یافتههای حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد توجه به مسکن ساکنان و بهبود کیفیت کالبدی قلمروهای نیمه‌خصوصی و عمومی باید در برنامهریزی محلی در اولویت قرارگیرند.
علی اصغر شالبافیان؛ ندا زرندیان
چکیده
با توجه به ظرفیت های کشور، برنامهریزی توسعۀ گردشگری پایدار امری ضروری است. در این میان، با توجه به اتخاذ رویکردهای توسعهای دولت در سالهای اخیر شرق استان سمنان علی رغم وجود پتانسیلهای مطلوب، توسعۀ گردشگری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو، هدف این پژوهش شناسایی مهمترین طرحها و پروژههای پایدار گردشگری شرق استان ...
بیشتر
با توجه به ظرفیت های کشور، برنامهریزی توسعۀ گردشگری پایدار امری ضروری است. در این میان، با توجه به اتخاذ رویکردهای توسعهای دولت در سالهای اخیر شرق استان سمنان علی رغم وجود پتانسیلهای مطلوب، توسعۀ گردشگری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو، هدف این پژوهش شناسایی مهمترین طرحها و پروژههای پایدار گردشگری شرق استان سمنان است. بدین منظور، پژوهش حاضر کاربردی، توصیفی (غیرآزمایشی) و از نوع ترکیبی (کیفی- کمی) است. برای شناسایی طرحها و پروژههای گردشگری از نظرات گروه کانونی (روش کیفی)، شامل 12 تن از خبرگان از جمله مسئولین، اساتید دانشگاهی و مردم محلی بهره گرفته شد. سپس 30 پروژۀ خروجی با توجه به میزان انطباق با معیارهای توسعه پایدار و اهداف تعریف شده در اسناد بالادستی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی AHP (روش کمی)، رتبه‌بندی شدند. بر اساس رتبه‌بندی صورت گرفته، آموزش به مردم محلی منطقه، بسترسازی زیرساختهای لازم در مناطق نمونه و روستاهای هدف و تعیین شیوه‌های مناسب بازاریابی و تهیه نقشه تبلیغاتی برای توسعه گردشگری در منطقه از اولویت بیشتری برخوردار می‌باشند.
کیومرث خداپناه
چکیده
امروزه صنعت گردشگری، به مثابه پدیده پویای جهانی و اجتماعی است که شناخت و تحلیل علمی آن میتواند چارچوب مطمئنی را برای برنامهریزی صنعت گردشگری فراهم سازد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار روستایی در شهرستان نیر و چگونگی تأثیرگذاری این پیشران‌ها بر یکدیگر انجام شده است. این پژوهش از نظر ماهیت، ...
بیشتر
امروزه صنعت گردشگری، به مثابه پدیده پویای جهانی و اجتماعی است که شناخت و تحلیل علمی آن میتواند چارچوب مطمئنی را برای برنامهریزی صنعت گردشگری فراهم سازد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار روستایی در شهرستان نیر و چگونگی تأثیرگذاری این پیشران‌ها بر یکدیگر انجام شده است. این پژوهش از نظر ماهیت، بر اساس روش علم آینده‌پژوهی، تحلیلی و اکتشافی و بر اساس هدف کاربردی است که در دو مرحله تعیین شاخصهای کلیدی از طریق روش دلفی و شناسایی پیشران‌ها بر اساس نرم‌افزار MicMac بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع انجام شده است. در این راستا پس از برگزاری جلسات و بحث با 30 نفر از متخصصین و نخبگان گردشگری شهرستان نیر به عنوان جامعه آماری که تحقیق به صورت هدفمند انتخاب شدند، 37 متغیر در قالب چهار بعد شناسایی شد. یافتهها بر اساس وضعیت صفحه پراکندگی عوامل نشان داد، سیستم ناپایدار است و بیشتر عوامل در اطراف محور قطری صفحه پراکنده هستند. همچنین از بین 37 عامل در نظر گرفته شده، در نهایت با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذار و تأثیرپذیری مستقیم 13 عامل به عنوان خروجی میک مک و عوامل پیشران، در آینده توسعه پایدار گردشگری روستایی شهرستان نیر تأثیرگذار هستند. نتایج نشان می‌دهد از بین 13 عامل پیشران، عوامل جذب نیروی مازاد بخش کشاورزی در فعالیتهای گردشگری، افزایش فناوری، دریافت اعتبارات بانکی، مدیریت زمین روستایی، توزیع درآمد و تنوع‌بخشی به اقتصاد و افزایش فرصت‌های شغلی برای جوانان دارای تأثیرگذاری بالاتری بوده و اهمیت بیشتری دارند.
حسن علیزاده؛ محمد خلج
چکیده
در این پژوهش برای تحلیل خطر زمین‌لرزه شهر اصفهان، مطالعات لرزه زمینساخت و مطالعات مخاطرات لرزهای انجام شده است. در مطالعات لرزه زمینساخت و مخاطرات لرزهای هر منطقه لازم است گسلهای فعال آن منطقه به شعاع حدود 300 کیلومتر مورد بررسی قرار بگیرند، لذا در این تحقیق، گسلهای فعال استان اصفهان هم مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه ...
بیشتر
در این پژوهش برای تحلیل خطر زمین‌لرزه شهر اصفهان، مطالعات لرزه زمینساخت و مطالعات مخاطرات لرزهای انجام شده است. در مطالعات لرزه زمینساخت و مخاطرات لرزهای هر منطقه لازم است گسلهای فعال آن منطقه به شعاع حدود 300 کیلومتر مورد بررسی قرار بگیرند، لذا در این تحقیق، گسلهای فعال استان اصفهان هم مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست‌آمده روند تنش شمالی– جنوبی استان اصفهان در اثر فعالیت گسلهای راستالغز و روند تنش شمالغرب– جنوبشرق حاکی از فعالیت دوباره گسلهای پیسنگی میباشد. قسمتهای جنوبی استان شامل گسلهای کلاه‌قاضی و گسل پیربکران و بخشی از گسل خوانسار و همچنین محدوده گسل نجفآباد در شمالغرب و قسمتی از گسل بهارستان و دهق بیشترین فعالیت را در منطقه نشان میدهند. بخشهای جنوب، جنوبشرق و جنوبغرب استان اصفهان، نسبت به سایر قسمتهای استان فعالیت متوسطی دارند. بر اساس این تحقیق، شهر اصفهان و به ویژه مناطق شمالی آن از لحاظ خطر زمین‌لرزه در محدوده کم‌خطر و کم‌فعالیت قرار گرفته است، ولی بخشهای جنوبی شهر اصفهان به دلیل تراکم گسلهای شناسایی شده، در محدوده خطر‌متوسط لرزهای قرار میگیرد. بنابراین با توجه به ویژگیهای لرزهخیزی منطقه و توان لرزهزایی گسلهای فعال، باید در سیاست‌گزاریها و برنامهریزیهای شهری و یا توسعه شهر، نسبت به مقاومسازی ساختمانها و سازهها اقدامات لازم صورت گیرد.
شاه بختی رستمی؛ فاطمه رستمی؛ احسان جباری
چکیده
علیرغم قابلیتهای فراوان آمار فضایی در مدلسازی و تبیین عوارض مختلف محیطی و شناسایی الگوهای حاکم بر پراکندگی آنها، در مطالعات پیشین از این قابلیتها استفادهی چندانی به ویژه در حوزهی مطالعات آب به عمل نیامده است. هدف مطالعه حاضر مدلسازی الگوهای حاکم بر پراکندگی چاههای آب در حوضه آبریز ماهیدشت در استان کرمانشاه ...
بیشتر
علیرغم قابلیتهای فراوان آمار فضایی در مدلسازی و تبیین عوارض مختلف محیطی و شناسایی الگوهای حاکم بر پراکندگی آنها، در مطالعات پیشین از این قابلیتها استفادهی چندانی به ویژه در حوزهی مطالعات آب به عمل نیامده است. هدف مطالعه حاضر مدلسازی الگوهای حاکم بر پراکندگی چاههای آب در حوضه آبریز ماهیدشت در استان کرمانشاه با استفاده از آمار فضایی است. مبنای مورد استفاده برای شناسایی این الگوها «موقعیت» و «مقادیر» چاهها است که برای انجام آن از پنج تکنیک رایج در آمار فضایی از جمله میانگین نزدیکترین همسایه، آمار عمومی G، شاخص موران I، ترسیم خوشه و ناخوشه و تعیین کانونهای داغ/سرد استفاده شده است. دادههای مورد استفاده در این پژوهش از شرکت سهامی آب منطقهای استان کرمانشاه اخذ شده است. نتایج این تحقیق نشان داد که الگوی حاکم بر پراکندگی چاههای کشاورزی والگوی حاکم بر پراکندگی مقادیر زیاد (عمق زیاد چاهها) در حوضه آبریز ماهیدشت از الگوی خوشهای پیروی میکنند. الگوی کلی پراکندگی چاههای حوضهی مورد بررسی از دهه 1330 تا دهه 1380 از تصادفی به خوشهای تبدیل شده است. تحلیلهای مربوط به خوشه و ناخوشه و کانونهای داغ و سرد نیز نشاندهندۀ بحرانی بودن مناطق شمال و شمالشرقی حوضه به لحاظ برداشت بیرویهی منابع آب زیرزمینی هستند.
زهرا مظفری؛ مریم قاسمی؛ خدیجه بوزرجمهری؛ امیدعلی خوارزمی
چکیده
توسعة همهجانبه و پایدار گردشگری روستایی مستلزم شناخت و بهرهگیری مناسب از پتانسـیلهـای بـالقوه و در نهایت برنامهریزی درست است؛ جاذبههای گردشـگری یکی از عناصر اصلی گردشگری است که بدون آن ایجاد تقاضا برای مقصد گردشگری دشوار است. شهرستان نیشابور با داشتن جاذبههای گردشگری روستایی طبیعی و انسانی متنوع، یکی از مقاصد اصلی ...
بیشتر
توسعة همهجانبه و پایدار گردشگری روستایی مستلزم شناخت و بهرهگیری مناسب از پتانسـیلهـای بـالقوه و در نهایت برنامهریزی درست است؛ جاذبههای گردشـگری یکی از عناصر اصلی گردشگری است که بدون آن ایجاد تقاضا برای مقصد گردشگری دشوار است. شهرستان نیشابور با داشتن جاذبههای گردشگری روستایی طبیعی و انسانی متنوع، یکی از مقاصد اصلی گردشگری استان خراسان رضوی است که سالانه گردشگران زیادی را به خود جذب میکند و سبب شده که شهرستان نیشابور پس از شهرستان مشهد، موقعیت ویژهای در زمینۀ گردشگری در استان خراسان رضوی داشته باشد. بااینکه شهرسـتان نیشابور با ویژگیهای خاص گردشگری روستایی خود میتواند تبدیل به یکی از کانونهای گردشگری روستایی استان شود اما تـاکنون ایـن جاذبههای متنوع و ارزشمند طبیعی و انسانی کمتر موردتوجه قرارگرفته است. لذا در پژوهش حاضر سعی شده با ظرفیت سنجی جاذبهها، محورهای گردشگری روستایی در راستای توسعه گردشگری شناسایی شود. بدیهی است، شناسایی قابلیتها و پتانسیلهای گردشگری میتواند فرصت‌های خوبی برای رشد روستاها فراهم کند. روش تحقیق، توصیفی - تحلیلی و گردآوری اطلاعات میدانی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته بوده و به کمک 233 خبره محلی تکمیل شد. تجزیه و تحلیل دادهها و طبقهبندی روستاها بـا اسـتفاده از سیسـتم اطلاعـات جغرافیایـی(GIS) و مـدل AHP انجام گرفت؛ بدین منظور، 44 لایه اطلاعاتی شـامل 15 جاذبه طبیعی، 8 جاذبه فرهنگی و 21 جاذبه تاریخی تهیه و در محیـط GIS تصحیح خطـا گردیـد. اعمـال وزنهـای مناسـب نیـز به کمک Expert Choice انجـام شـد؛ در ادامه با تلفیق و همپوشـانی لایه‌های اطلاعاتی در محیطGIS ، پهنههای مناسـب شناسـایی و اولویتهـای برتـر توسعه گردشگری روستایی به تفکیک هر نوع جاذبه در شهرسـتان نیشابور معرفـی شد. نتایـج نشـان داد، روستاهای دارای پتانسیل بالا در زمینه گردشگری به صورت نواری از حاشیة شمال‌شرق به شمالغرب شهرستان کشیده شدهاند. روستاهای بوژان، گرینه، ینگجه، چکنه علیا، کلیدر، برزنون، طاقان، عیشآباد، غار، سوقند، حصار، دیزباد علیا دارای قابلیـت بیشـتری بـوده و لازم اسـت در اولویـت برنامههای توسعه گردشگری قرار گیرند. همچنین 6/46 درصد شهرستان از نظر پتانسیل جاذبه گردشگری روستایی در طبقه بسیار نامناسب، 61/16 درصد در طبقه نامناسب، 22/21 درصد در طبقه متوسط، 81/14 درصد در طبقه مناسب و 74/0 درصد در طبقة بسیارمناسب قرار دارند. به نظر میرسد در صورتی که گردشگری روستایی به نحوی مناسب با پراکندگی و تنوع جاذبهها مدیریت و برنامهریزی شود، میتواند خالق یا محرک فرایند توسعه یافتهای برای حصول به پایداری در نواحی روستایی و صنعت گردشگری باشد.
رستم صابری فر؛ فاطمه کریمیان پور
چکیده
تحلیل های تاریخی نشانگر آن است که منطقه سیستان از دیرباز پهنهای آباد و از نظر تولیدی سرآمد بودهاست. در این حوزۀ جغرافیایی، شهرهای متعددی ایجاد و به مرور و با تغییر شرایط یا از بین رفته و یا تقلیل کارکرد پیدا کردهاند. اما از اوایل قرن کنونی، شهر زابل با عنایت به اعتبارات دولتی شکلگرفته و در این مدت، دائماً بر جمعیت خود افزودهاست. ...
بیشتر
تحلیل های تاریخی نشانگر آن است که منطقه سیستان از دیرباز پهنهای آباد و از نظر تولیدی سرآمد بودهاست. در این حوزۀ جغرافیایی، شهرهای متعددی ایجاد و به مرور و با تغییر شرایط یا از بین رفته و یا تقلیل کارکرد پیدا کردهاند. اما از اوایل قرن کنونی، شهر زابل با عنایت به اعتبارات دولتی شکلگرفته و در این مدت، دائماً بر جمعیت خود افزودهاست. در واقع، به دلیل توسعه برونزای شهر، مشکلات محیطی و منطقهای هیچگاه رشد این شهر را متوقف نکرده و به قیمت تخریب محیط پیرامونی، حیات آن با شدت بیشتری استمرار پیدا کردهاست. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی، وضعیت زیستپذیری شهر زابل را مورد تحلیل قرار دادهاست. دادههای مورد نیاز این شناخت با پرسشنامه محقق ساخته و از نمونهای به حجم 300 نفر از کارشناسان این حوزه، گردآوری و با استفاده از ماتریس ارزیابی شاخص های مؤثر و متأثر و مدل ریاضی پایداری و زیستپذیری مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که این شهر در بخش زیست محیطی امتیاز 4829/0 و در بخش اقتصادی و اجتماعی امتیاز 2945/0 را کسب کردهاست. بر اساس این امتیازات، درجه زیستپذیری این شهر 1884/0 تعیین شده و مطابق استانداردهای موجود، در گروه زیستپذیری ضعیف و بسیار ضعیف قرار میگیرد. بنابراین، اگر سیاستهای کنترلی و پیشگیرانه لازم اعمال نشود، نه فقط سکونت و زندگی در این شهر مورد تهدید قرار میگیرد، بلکه محیط پیرامونی نیز دچار تخریب اساسیتری خواهد شد.
علیرضا سلیمانی
چکیده
امروزه زیرساختهای موجود در شهرها و مخصوصاً کلانشهرها باید بتواند بسترهای جذابی برای جذب و پرورش استعدادها، نوآوری‌ها و ایدههای شهروندان باشد. اهمیت شکلگیری شهرهای خلاق بدین جهت است که در دنیای رقابتی امروز، شهرهای بزرگ به عنوان محیطهای تولید کنندۀ ثروت و نوآوری محسوب میشوند. کلان شهر تبریز هم به عنوان یکی از شهرهای ...
بیشتر
امروزه زیرساختهای موجود در شهرها و مخصوصاً کلانشهرها باید بتواند بسترهای جذابی برای جذب و پرورش استعدادها، نوآوری‌ها و ایدههای شهروندان باشد. اهمیت شکلگیری شهرهای خلاق بدین جهت است که در دنیای رقابتی امروز، شهرهای بزرگ به عنوان محیطهای تولید کنندۀ ثروت و نوآوری محسوب میشوند. کلان شهر تبریز هم به عنوان یکی از شهرهای تاریخی ایران همواره منشأ تولید ثروت و فناوری بوده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش مؤلفههای مؤثر بر تحقق شهرهای خلاق در کلانشهر تبریز است. نوع تحقیق، کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. تحلیل دادهها با استفاده از آزمونهای آماری پیرسون و رگرسیون چندمتغیره و همچنین برای اولویتبندی مناطق شهری از نظر شاخصهای شهر خلاق از مدلهای ANP و تاپسیس استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، مناطق دهگانه تبریز و جمعیت ساکن در آنها است. شاخصهای تحقیق شامل 10 معیار با 16 زیرمعیار است. نتایج آزمونهای آماری نشان داد که تمامی مؤلفههای شهر خلاق با میزان خلاقیت مناطق شهری تبریز همبستگی مثبت و معنادار در سطح 000/0 وجود دارد. نتایج آزمون پیرسون نشان داد که دو متغیر زیرساختهای خلاقیت و طبقه خلاق با 583/0 و 557/0 دارای بیشترین سطح معناداری با تحقق شهر خلاق بودند. نتایج حاصل از مدل ANP نشان داد که دو معیار، شامل زیرساختهای خلاقیت و طبقه خلاق به ترتیب با امتیاز 398/0 و 269/0 از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. بررسی وضعیت مناطق مختلف شهر از نظر شاخصهای شهر خلاق نیز نشان داد که مناطق 1 و 2 به دلیل تمرکز زیرساختهای خلاق و طبقه خلاق مانند استادان، دانشجویان، نخبگان و پزشکان، از نظر شاخصهای شهر خلاق شرایط مناسبتری دارند. در نتیجه، راهکارهایی مانند توسعه مراکز جذب نخبگان، حفظ طبقه خلاق و سرمایهگذاری متعادل در تمامی مناطق در راستای توسعه شهر تبریز بر پایۀ شاخص های شهر خلاق قابل توجه هستند.
اکرم فروغی فر؛ سولماز دشتی
چکیده
امروزه جهان در حال توسعه، رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است که اثر قابل‌توجهی روی تشدید کاربری زمین دارد. بنابراین، مدلسازی و پیش‌بینی الگوهای رشد برای برنامهریزان و طرفداران حفظ منابع طبیعی جهت تنظیم راهبرد توسعه پایدار، امری بسیار حیاتی است که هدف اصلی آن شناسایی عوامل و روند تغییرات در آینده براساس تغییرات گذشته است. ...
بیشتر
امروزه جهان در حال توسعه، رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است که اثر قابل‌توجهی روی تشدید کاربری زمین دارد. بنابراین، مدلسازی و پیش‌بینی الگوهای رشد برای برنامهریزان و طرفداران حفظ منابع طبیعی جهت تنظیم راهبرد توسعه پایدار، امری بسیار حیاتی است که هدف اصلی آن شناسایی عوامل و روند تغییرات در آینده براساس تغییرات گذشته است. پایش تغییرات واحدهای اراضی، مستلزم استفاده از روش‌های سریع و مناسب جهت جمعآوری اطلاعات و تلفیق لایه‌های اطلاعاتی با یکدیگر است. دراین تحقیق بر مبنای کیفیت تصاویر، روند و میزان تغییرات کاربری اراضی شهرستان شوش در سری زمانی 30 ساله (1987و2000 و2017) با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست و سنجندههای TM، OLI و MSS بررسی شده است. همچنین برای پردازش و تحلیل بخشهای مختلف از نرمافزارهای Arc GIS، IDRISI و ENVI استفاده شده است. پس از کلاسبندی تصاویر به روش نظارت‌شده بیشترین شباهت، نقشه‌های کلاسبندی شده با دقت ضریب کاپای متوسط 1/96 درصد به دست آمد. نتایج آشکارسازی تغییرات نشان داد که بیشترین کاهش مساحت برای زمینهای بدون پوشش و به میزان 49078 هکتار و بیشترین افزایش برای اراضی کشاورزی و به میزان 52691 هکتار بوده که نشان‌دهنده تغییرکاربری اراضی بدون پوشش به اراضی کشاورزی است.
غلامرضا جانباز قبادی؛ مارال فیروزمند؛ رضا لحمیان؛ صدرالدین متولی
چکیده
منظر شهر، نخستین ویژگی بصری یک شهر است که حاصل تعاملات مکانی-فضایی بین کاربری‌ها با فعالیتهای شهری است. طبق تجارب علوم شهری، منظر شهری نامطلوب، درکوتاه مدت بر کلیه فرایندهای داخلی شهر تأثیر منفی می‌گذارد و در بلند مدت سبب ناپایداری توسعه شهری را در ابعاد مختلف می‌شود. از آنجایی که عوامل ساختاری، از مهمترین گزینه‌های تشکیلدهندۀ ...
بیشتر
منظر شهر، نخستین ویژگی بصری یک شهر است که حاصل تعاملات مکانی-فضایی بین کاربری‌ها با فعالیتهای شهری است. طبق تجارب علوم شهری، منظر شهری نامطلوب، درکوتاه مدت بر کلیه فرایندهای داخلی شهر تأثیر منفی می‌گذارد و در بلند مدت سبب ناپایداری توسعه شهری را در ابعاد مختلف می‌شود. از آنجایی که عوامل ساختاری، از مهمترین گزینه‌های تشکیلدهندۀ نما و منظر شهر هستند، لذا هدف این پژوهش تحلیل نقش عوامل ساختاری-کالبدی بر کیفیت منظر شهر بابل است. این پژوهش در بخش مرکزی شهر بابل به روش توصیفی-تحلیلی اجرا و گردآوری اطلاعات به روش‌های میدانی و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته شده است. برای تحلیل آماری از نرم افزار spss و روش رگرسیونی استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که منظر شهری بابل به لحاظ مؤلفههای ساختاری-کالبدی از وضعیت مطلوبی برخوردار نبوده و از سوی دیگر در شاخص‌هایی همچون" دسترسی به خدمات و امکانات شهری و فضاهای باز و سبز"، و شاخص"عملکرد پیاده مدار و دوچرخه مدار" به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر را بر میزان مطلوبیت از کیفیت منظر شهری بابل داشته است.
کیومرث خداپناه
چکیده
گردشگری روستایی راهبرد نوینی برای دستیابی به توسعه روستایی است که از طریق ایجاد فعالیتهای مکمل و متحول نمودن این نواحی، نقش عمده‌ای در توانمندسازی مردم محلی و تنوع‌بخشی به رشد اقتصادی دارد. با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش، با رویکرد عوامل پیش برنده گردشگری روستایی انجام شده است. این پژوهش بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ ...
بیشتر
گردشگری روستایی راهبرد نوینی برای دستیابی به توسعه روستایی است که از طریق ایجاد فعالیتهای مکمل و متحول نمودن این نواحی، نقش عمده‌ای در توانمندسازی مردم محلی و تنوع‌بخشی به رشد اقتصادی دارد. با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش، با رویکرد عوامل پیش برنده گردشگری روستایی انجام شده است. این پژوهش بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. برای به‌دست آوردن داده های موردنیاز از روش کتابخانه‌ای و میدانی استفاده شد. جامعه‌آماری پژوهش 12 روستای بالای 20 خانوار دهستان حیران در بخش مرکزی شهرستان آستارا با جمعیت 2509 نفر و 798 خانوار است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 260 نفر برآورد و پراکندگی تعداد نمونه‌ها در روستاها، متناسب با تعداد جمعیت آنها توزیع شد. جهت بررسی موضوع از عامل‌های محیطی، مدیریتی، اقتصادی و اجتماعی بهره گرفته شد و بر اساس تحلیل محتوای کیفی داده های گردآوری شده از طریق بررسی منابع و مصاحبه ها، مفاهیم کلیدی از متن یادداشتها و مصاحبه ها استخراج و طی انجام کدگذاری باز، 30 عامل مؤثر برگردشگری شناسایی شدند. روایی پرسشنامه توسط متخصصان و کارشناسان مجرب مورد تأیید قرار گرفت و ضریب پایایی هم بر اساس آلفای کرونباخ80/0 برآورد شد. جهت تجزیه‌و‌تحلیل از نرمافزارهای، SPSS25 و Lisrel بهره گرفته شد. نتایج نشان می‌دهد بیشترین بار عاملی در بین عامل محیطی به نماگر پوشش گیاهی و جانوری(88/0)، در عامل مدیریتی به نماگر سیاستهای تشویقی(76/0)، در عامل اقتصادی به نماگر ویلاسازی و خانه دوم(88/0) و در عامل اجتماعی به امکانات رفاهی موجود در روستا (89/0) در زمینۀ گردشگری اختصاص داشته است.
محمد تقی حیدری؛ مریم رحمانی؛ مجید حضرتی؛ محمدتقی بوئینی
چکیده
کاربری اراضی و مدیریت آن، یکی از محورهای مهم در زمینۀ توسعه پایدار و حفظ منابع و بهرهبرداری صحیح از آنها است. در این راستا هدف این نوشتار بررسی نقش مدیران محلی در مدیریت کاربری اراضی و جلوگیری از تغییر کاربری غیررسمی در نواحی روستایی شهرستان خرمدره است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای ...
بیشتر
کاربری اراضی و مدیریت آن، یکی از محورهای مهم در زمینۀ توسعه پایدار و حفظ منابع و بهرهبرداری صحیح از آنها است. در این راستا هدف این نوشتار بررسی نقش مدیران محلی در مدیریت کاربری اراضی و جلوگیری از تغییر کاربری غیررسمی در نواحی روستایی شهرستان خرمدره است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و گردآوری اطلاعات با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی صورت گرفته است. جامعه آماری، روستاهای شهرستان خرمدره با تعداد جمعیت 12582 نفر است که با روش نمونهگیری جدول مورگان، تعداد نمونه 373 نفر از افراد مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تحلیل دادهها از تحلیل رگرسیونی با کمک نرمافزارهای ERDAS و SPSS استفاده شد. در طول دوره مورد پژوهش (1348 تا 1392)، 6/1721 هکتار از اراضی شهرستان خرمدره تغییر کاربری دادهاند. در این میان حدود 176 هکتار از اراضی شهرستان به کاربری صنعتی تغییر یافته و حدود 1545 هکتار نیز به کاربری کشاورزی تغییر پیدا کردهاند. همچنین میزان رضایت جامعه آماری از عملکرد مدیریت محلی در مدیریت کاربری اراضی برابر 726/0 بوده است؛ به عبارت دیگر مدیریت محلی از نظر جامعه آماری تاثیر مستقیم و بالایی بر مدیریت کاربری اراضی و نظارت بر تغییر کاربری اراضی دارد. در بین شاخصهای عملکرد مدیریت محلی، بیشترین میزان رضایت از شاخص «نظارت بر کاربری اراضی روستا» (447/0=β) و کمترین میزان رضایت نیز از شاخص «توسعه اقتصاد روستا (کشاورزی)» (227/0=β) بوده است. برای مدیریت بهتر کاربری اراضی، افزایش نظارت، تغییر کاربری منطبق با توانمندیهای محیطی و تهیه کاداستر کاربری اراضی منطقه ضروری است.
امیر جاهد؛ بشیر بیگ بابایی؛ کریم حسین زاده دلیر
چکیده
شکلگیری و تداوم حاشیه‌نشینی در قالب سکونتگاه‌های غیررسمی را میتوان بزرگترین چالش در ساماندهی و مدیریت کالبدی_فضایی شهرهای امروزی بهشمار آورد. این نوع سکونتگاه‌ها با ابعاد مختلف خود، نمایشی کالبدی_فضایی از اجتماع پذیری غیراجتماعی افراد و گروه‌هاست. بازنمود کالبدی این پدیده‌های شهری در برچسب‌های متنوع همواره در فرایندی ...
بیشتر
شکلگیری و تداوم حاشیه‌نشینی در قالب سکونتگاه‌های غیررسمی را میتوان بزرگترین چالش در ساماندهی و مدیریت کالبدی_فضایی شهرهای امروزی بهشمار آورد. این نوع سکونتگاه‌ها با ابعاد مختلف خود، نمایشی کالبدی_فضایی از اجتماع پذیری غیراجتماعی افراد و گروه‌هاست. بازنمود کالبدی این پدیده‌های شهری در برچسب‌های متنوع همواره در فرایندی غیررسمی زاده شده و همواره به مثابه یک چالش پدیده‌ای ضد شهری نگریسته شده است. در این رابطه، مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی بهدنبال بررسی نقش عوامل و پیشران‌های تأثیرگذار بر ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی محله شمس‌آباد شهر تبریز است. گردآوری دادهها با مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی با کمک پرسشنامه انجام شد. جامعه آماری شامل گروه متخصصین به تعداد 30 نمونه آماری است که با روش دلفی پرسشنامه بین آنها توزیع گردید. تحلیل دادهها نیز با روش دلفی، آزمون تک نمونهای T و تحلیل مسیر در قالب DPSIR با کمک نرم افزار SPSS انجام شد. یافتههای تحقیق نشان داد که طبق مدل DPSIR مؤلفه «فشار» با ضریب 254/6 بیشترین امتیاز را دریافت کرده است. همچنین، براساس آزمون تحلیل‌مسیر شاخص «فشار» با ضریب اثرکل 623/0 بیشترین تأثیر و رابطه علی را با ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی دارد. از طرفی، مؤلفههای «تأثیر» با ضریب اثر کل 591/0 ؛ «پاسخ» با ضریب اثر کل 556/0 ؛ «وضعیت» با ضریب اثر کل 547/0 ؛ و «نیروی محرکه» با ضریب اثر کل 537/0 قرار دارند. لذا بهمنظور توانمندسازی و بهسازی محله شمس‌آباد شهر تبریز تقویت سیستم حمل‌ونقل ؛ جانمایی مناسب کاربری‌های ناسازگار ؛ استحکام ابنیه‌های فرسوده؛ حل مشکل سند مالکیت ضروری است.
المیرا مصدق زاده؛ محمد خلج
چکیده
مورفوتکتونیک علمی است که تاثیر تکتونیک فعال را با استفاده از شاخصهای ژئومورفیک به عنوان سنجش و توصیف کمی اشکال و چشماندازهای زمین مشخص میکند؛ بر همین اساس اندازهگیریهای کمی، شرایطی را فراهم میآورد تا با استفاده از آنها به شناسایی وضعیت مناطق دارای تکتونیک فعال پرداخته شود. در این مطالعه با استفاده از شاخصهای ...
بیشتر
مورفوتکتونیک علمی است که تاثیر تکتونیک فعال را با استفاده از شاخصهای ژئومورفیک به عنوان سنجش و توصیف کمی اشکال و چشماندازهای زمین مشخص میکند؛ بر همین اساس اندازهگیریهای کمی، شرایطی را فراهم میآورد تا با استفاده از آنها به شناسایی وضعیت مناطق دارای تکتونیک فعال پرداخته شود. در این مطالعه با استفاده از شاخصهای کمی مورفومتری حاصل از مطالعات مورفوتکتونیک بخشی از البرز مرکزی (شهرهای مرزنآباد و طالقان)، مورد بررسی قرار گرفته و پنج شاخص ناهنجاری سلسله مراتبی (a∆)، شاخص انشعابات (R)، شکل حوضه (Ff)، تراکم زهکشی (Dd) و ضریب ناهمواری (Bh) در 19 حوضه زهکشی محاسبه شده است. در این مناطق هر یک از این شاخصها به پنج گروه بسیار بالا، بالا، متوسط، کم و بسیار کم طبقهبندی شدهاند و در نهایت شاخص تکتونیک فعال نسبی (Iat) به دست آمده است. براساس نتایج حاصل از این پژوهش، حوضههایی گسلهای خزر، شمال البرز، دزدبن و راندگیهای کندوان و شمال طالقان در گروه‌های بسیار بالا و بالا قرار گرفتهاند که بیانگر تأثیر این گسلها بر تکتونیک فعال منطقه است. در اثر بالا بودن این مقادیر، انتظار میرود که ریسک لرزهخیزی منطقه نیز در اثر گسیختگی گسلها افزایش یابد. تراکم کانون لرزهای زمینلرزههای اخیر در منطقه تصدیقی بر اثبات این موضوع است.
مهدی عباس زاده سورمی؛ پری شکری فیروزجاه؛ علی قلی پور کاسگری
چکیده
در استفاده از ظرفیتهای رودخانههای شهری باید به حفظ توازن بین ظرفیت اکولوژکی رودخانه، منافع ذینفعان اقتصادی و نیازهای گروه‌های مختلف اجتماعی توجه شود. این پژوهش بر اساس چنین دیدگاهی اثرات محیطی عملکردهای تفریحی حاشیۀ رودخانه را در شهر بابلسر بررسی کرده است. از آنجا که بیشتر این عملکردها با استقرار در بستر و حاشیه رودخانه، ...
بیشتر
در استفاده از ظرفیتهای رودخانههای شهری باید به حفظ توازن بین ظرفیت اکولوژکی رودخانه، منافع ذینفعان اقتصادی و نیازهای گروه‌های مختلف اجتماعی توجه شود. این پژوهش بر اساس چنین دیدگاهی اثرات محیطی عملکردهای تفریحی حاشیۀ رودخانه را در شهر بابلسر بررسی کرده است. از آنجا که بیشتر این عملکردها با استقرار در بستر و حاشیه رودخانه، به عنوان عنصری پیوسته با اکوسیستم و چشمانداز آن تبدیل شدهاند، پرسشهایی در زمینه اثرات آنها بر محیط و کیفیت استفاده از فضاهای عمومی حاشیه رودخانه شکل میگیرد: بهرهبرداری از ظرفیتهای فضایی حاشیۀ رودخانه در قالب عملکردهای تفریحی موجود چه اثراتی بر محیط و چشمانداز کرانه رودخانه دارند و در مقابل این اثرات، به نیازهای چه طیفی از استفادهکنندگان پاسخ میدهند. به علاوه، عملکردهای تفریحی مذکور چه تأثیری بر کیفیت استفاده شهروندان از سایر فضاهای عمومی حاشیه رودخانه دارند. این تحقیق تلاش کرده است تا از طریق مشاهدات میدانی و انجام پیمایش و تحلیل یافتهها به کمک آزمونهای آماری به این پرسشها پاسخ دهد. یافتهها نشان میدهند که کاربری‌های پذیرایی و تفریحی حاشیه رودخانه شهر، با وجود تأثیر نامطلوب بر اکولوژی رودخانه، نتوانسته‌اند فضای عمومی مطلوب و امنی، برای عدهای از کاربران و ذینفعان از جمله جوانان، زنان و کودکان فراهم نمایند. افزون بر این، با قرارگیری در حریم رودخانه و تخریب چشمانداز آن، حتی در استفاده از فضاهای عمومی حاشیه رودخانه نیز تأثیر منفی گذاشتهاند.
