ارائه الگوی مطلوب مدیریت حریم کلانشهر تهران

پریشان, مجید; ندایی طوسی, سحر; فرجی راد, خدر; میرمیران, حمید

doi:10.30473/psp.2023.65965.2638

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ . استادیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

² دانشیار برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

³ دانش آموخته دکتری و پژوهشگر برنامه ریزی شهری و منطقه ای، تهران، ایران.

⁴ مدرس دانشگاه و پژوهشگر معماری و شهرساز

10.30473/psp.2023.65965.2638

چکیده

طی چند دهه اخیر روند رشد جمعیت و فعالیت در پسکرانه‌های تهران شتاب بی‌سابقه‌ای گرفته و در نتیجه، گستره حریم پایتخت دچار چالش‌های اساسی شده است. تغییرکاربری زمین به‌ویژه اراضی با پوشش طبیعی، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی به نفع ساخت‌وسازهای مجاز و غیرمجاز، نمود این چالش‌هاست. جمعیت روزافزون شهر تهران در کنار نیازهای گسترده به زمین و ناتوانی در پاسخ به تقاضا در محدوده رسمی شهرهای موجود و نارسائی در سازوکارهای مدیریت حریم، دامنه تغییرات منفی بهوجودآمده را دوچندان نموده و اگرچه تا به امروز راهکارهای متفاوتی برای مدیریت حریم پایتخت پیش‌بینی شده، ولی این راهکارها نتوانسته‌اند در عمل خود را با ساختار نهادی_ سازمانی و مکانی_ فضایی موجود مطابقت دهند. حال سوال این است که برای غلبه بر مشکلات موجود در حریم پایتخت، الگوی مطلوب بایستی واجد چه ویژگی‌هایی باشد؟ برای پاسخ به این سوال از روش کیفی مبتنی بر تحلیل محتوای اسناد و مصاحبه با متولیان و صاحبنظران استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد الگوی مناسب و موثر مدیریت حریم، مستلزم در بر داشتن لایه‌های مختلف مدیریتی از سطح ملی تا محلی، ایفای نقش حداکثری بخش‌ها و سازمان‌های مختلف در حریم، مشارکت بخش‌های غیردولتی و تدارک سازوکار نظارت و پایش مداوم حریم طبق سیاست‌ها، جهت‌گیری‌ها و ضوابط و مقررات اسناد و برنامه‌های موضوعی و موضعی می‌باشد چراکه در صورت تداوم نارسائی‌های موجود در سازوکارهای مدیریت حریم، دیری نخواهد پایید اندک فضاهای باارزش زیستی و طبیعی پیرامون کلانشهر تهران و شهرهای اطراف آن نیز از بین خواهند رفت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

احمدآخوندی، عباس، برک‌پور، ناصر، اسدی، ایرج، بصیرت، میثم و طاهرخانی، حبیب‌الله(1387). چشم‌انداز نظام حاکمیت کلانشهر تهران. نشریه هنرهای زیبای، دانشگاه تهران، 33(33)، 26-15.

امینی، مهدی، زیادی، یوسفعلی و فرجی، عبدالرضا (1396). بررسی و تطبیق راهبردهای مدیریت پایدار حریم کلانشهرها؛ تهران و کلانشهرهای جهانی. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 14(54)، 100-83.

شرکت خدمات مدیریت ایرانیان (1385). بازنگری استراتژیک نظام مدیریت اجرایی کلانشهر تهران (جلد 1). مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، نهاد مشترک مسئول تهیه طرح‌های جامع و تفصیلی شهر تهران.

برک‌پور، ناصر، اسدی، ایرج و بصیرت، میثم (1389). گونه‌شناسی حریم و تجربیات جهانی برنامه‌ریزی و مدیریت آن. دو ماهنامه شهرنگار، 19(57-56) ، 38-17.

بصیرت، میثم و ادهم، زهرا (1389). تجربه توسعه کمربندسبز کلانشهری لندن. دو ماهنامه شهرنگار، 19(57-56)، 119-103.

خلیجی، محمدعلی، سرور، رحیم و زرآبادی، زهرا (1397). تحلیلی بر انواع تفرق‌ها و میزان اثرگذاری آنها بر تحقق مدیریت یکپارچه حریم پایتخت. فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 13(2)، 303-283.

سبحانی، نوبخت، زیویار، پروانه و سرور، رحیم (1398). بررسی و تحلیل روابط علّی و معلولی شاخص‌های تأثیزگذار بر مدیریت یکپارچة حزیم پایتخت. پژوهش‌های جغرافیایی، 51(2) ، 451-429.

سرور، رحیم و بافرانی، جمال (1398). تحلیل راهبردی وضعیت نظام مدیریت سیاسی حریم منطقه شهری تهران. پژوهش های جغرافیای انسانی،1(3)، 138-129.

شیخی، محمد و شبستر، محسن (1397). آسییب‌شناسی مدیریت یکپارچه حریم کلانشهر تهران. فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، 3(4)، 34-1.

فرجی‌راد، خدر (1397). مرور الگوهای نهادی- سازمانی پیشنهادی برای مدیریت مجموعه‌های شهری کشور و تبیین دلایل عدم تحقق آنها. فصلنامه شهـر پایـدار، 1(2)، 64-47.

فیروز، توفیق (1391). در حاشیه طرح راهبردی حریم پایتخت (تهران). شهرنگار، 19(57-56)، 60-39.

کاظمیان، غلامرضا (1388). جزوه درس مبانی مدیریت شهری (منتشر نشده)، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، 70-1.

مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران (1379). طرح مجموعه شهری تهران (خلاصه گزارش). وزارت مسکن و شهرسازی.

معین، محمد (2020). فرهنگ آنلاین معین، حریم، https://abadis.ir/fatofa.

مهندسین مشاور طرح و کاووش (1391). مدیریت حریم پایتخت: بررسی تجارب جهانی و ارائه پیشنهادهای اجرایی.

مهندسین مشاور نقش جهان پارس (1399). طرح ساختاری حریم پایتخت (گزارش الگوی مدیریت و پایس حریم)، اداره کل حریم شهرداری تهران.

هادی‌زاده بزاز، مریم (1392). مدیریت اراضی حریم شهرها؛ راهکاری اصولی در کاهش مشکلات شهری نمونه: کلانشهر مشهد. هفت شهر، 4(44-43)، 16-6.

CIELAP (Canadian Institute for Environmental Law and Policy (2010). Ontario s Greenbelt in an International Context, Canadian Institute for for Environmental Law and Policy.

Friedman, J. (2016). The future of per urban research, Cities, 53, 163–165.

Heinelt, H.; Kubler, D. (2009). Metropolitan Governance in the 21st Century: Capacity, Democracy and the Dynamics of Place, Routledge, 1st Edition.

Office of Management and Budget (2010). “2010 Standards for Delineating Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas”. Federal Register, 75 (123), 32476-37252.

Sorensen, A. (2016). Per urbanization as the institutionalization of place: the case of Japan, Cities, 53, 134- 140.

برنامه ریزی توسعه کالبدی

ارائه الگوی مطلوب مدیریت حریم کلانشهر تهران

مراجع

مراجع

دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 30
شهریور 1402
صفحه 87-104

ارائه الگوی مطلوب مدیریت حریم کلانشهر تهران

مراجع

مراجع

دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 30شهریور 1402صفحه 87-104

دوره 10، شماره 2 - شماره پیاپی 30
شهریور 1402
صفحه 87-104