مقاله پژوهشی
فریده نجفی؛ فرهاد عزیزپور
چکیده
امروزه، نگاه فضایی به توسعه در سطوح ملی، منطقه‌ای، ناحیه‌ای و محلی از چنان اهمیتی برخوردار است که غالب کشورها در نظام سیاست‌گذاری و برنامهریزی خود به آن توجه ویژه‌ای دارند. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل محتوای مجموعه برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران از منظر برنامهریزی فضایی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. جامعه ...
بیشتر
امروزه، نگاه فضایی به توسعه در سطوح ملی، منطقه‌ای، ناحیه‌ای و محلی از چنان اهمیتی برخوردار است که غالب کشورها در نظام سیاست‌گذاری و برنامهریزی خود به آن توجه ویژه‌ای دارند. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل محتوای مجموعه برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران از منظر برنامهریزی فضایی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش سند برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران1390-1394 است. برای تدوین معیارها و شاخص‌های پژوهش علاوه بر تحقیقات مختلف پیشین و اسناد معتبر ازنظر اساتید نیز استفاده گردید. به‌منظور رسیدن به هدف، داده‌ها و اطلاعات موردنیاز به روش کتابخانه‌ای جمعآوری شد. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از تحلیل محتوا و روش آنتروپی شانون استفاده شده است. یافته های پژوهش این نتیجه را حاصل نموده است که؛ سه مقوله تمرکزگرایی، ضعف مشارکت و مزیت نسبی، موانع تحقق نگرش برنامهریزی فضایی در سند برنامه توسعه پنجم هستند. در بین این عوامل، تأکید بر مزیت نسبی مهمترین عاملی است که سبب شده تا نگرش فضایی چندان موردتوجه نظام سیاست‌گذاری و برنامهریزی کشور در تدوین برنامه توسعه قرار نگیرد. این نتیجه بر این نکته تأکید دارد که:1-مناطقی که دارای پتانسیل برای توسعه هستند در اولویت برنامه بود؛ و2-با توجه به تسلط بخشهای دولتی بر تدوین و اجرای طرح‌ها و برنامه و توجه ویژه به مناطق دارای پتانسیل مشارکت مردم در حد پایین قرار دارد.
مقاله پژوهشی
حسن دارابی؛ لیدا سیدی فر؛ محمد جواد امیری؛ عبدالرضا کرباسی؛ حسین آقامحمدی
چکیده
در سالهای اخیر، شهرنشینی یکی از قابل توجهترین فرآیندهای تغییر در جامعه بوده که معمولا با نابودی اراضی کشاورزی و طبیعی همراه شده است. مدیران، در فرآیندهای تصمیم‌گیری، جهت حفاظت از محیط زیست شهری، نیاز دارند که به درستی میزان رشد و جهت شهرها را در نظر بگیرند. هدف از این پژوهش، پیشبینی تغییرات کاربری اراضی شهری در شهر تبریز، با ...
بیشتر
در سالهای اخیر، شهرنشینی یکی از قابل توجهترین فرآیندهای تغییر در جامعه بوده که معمولا با نابودی اراضی کشاورزی و طبیعی همراه شده است. مدیران، در فرآیندهای تصمیم‌گیری، جهت حفاظت از محیط زیست شهری، نیاز دارند که به درستی میزان رشد و جهت شهرها را در نظر بگیرند. هدف از این پژوهش، پیشبینی تغییرات کاربری اراضی شهری در شهر تبریز، با استفاده از مدل رشد شهری SLEUTH است. خروجی مدل، میزان و جهت رشد شهر را تا سال 2050 پیشبینی می‌کند. ضرایب پنج‌گانه به دست آمده برای منطقه مطالعاتی نشان میدهد که با توجه به سناریوی تاریخی، ضریب زایش و ضریب انتشار، غالب هستند. نرخ بالای ضریب زایش در این منطقه نشان میدهد که احتمال تبدیل هر سلول شهری به سلول مرکز انتشار شهر و در نتیجه میزان رشد مرکز انتشار جدید در منطقه تحت پوشش، زیاد است. بالا بودن ضریب انتشار، نشان‌دهنده احتمال بسیار زیاد به وجود آمدن لکه‌های شهری جدید حاصل از رشد خودبه‌خودی و تبدیل آنها به مراکز جدید رشد شهری است. نتایج صحت سنجی با استفاده از ضریب کاپا، نشان میدهد که مدلسازی از دقت 72/97 درصد برخوردار است. از نتایج به دست آمده می‌توان برای پیشبینی تغییر کاربری اراضی شهری استفاده کرد. نتایج کسب شده حاصل عقلانیت ابزاری است و لذا بکارگیری آن ها مستلزم برخورد انتقادی با آنها است.
مقاله پژوهشی
طاهره صادقلو؛ زهرا بهروز؛ حمدالله سجاسی قیداری
چکیده
نوسان قیمت زمین و مسکن، در سالهای اخیر به عنوان دغدغهای ملی برای مردم و دولت مردان مطرح بوده است. افزایش جمعیت، فضای محدود ساخت و ساز به ویژه در کلانشهرها و تمایل به سرمایه‌گذاری در خارج از شهرها در چند سال اخیر سبب هجوم گردشگران به نواحی روستایی اطراف شده است که زمینۀ افزایش بهای زمین در نواحی روستایی، سوداگری در بازار زمین و ...
بیشتر
نوسان قیمت زمین و مسکن، در سالهای اخیر به عنوان دغدغهای ملی برای مردم و دولت مردان مطرح بوده است. افزایش جمعیت، فضای محدود ساخت و ساز به ویژه در کلانشهرها و تمایل به سرمایه‌گذاری در خارج از شهرها در چند سال اخیر سبب هجوم گردشگران به نواحی روستایی اطراف شده است که زمینۀ افزایش بهای زمین در نواحی روستایی، سوداگری در بازار زمین و مسکن و همچنین افزایش تغییرات کالبدی غیرهمگون در نواحی روستایی را فراهم آورده است. شهرستان بینالود از توابع استان خراسان رضوی از جمله مناطقی است که در سالهای اخیر با توسعه گردشگری و تقاضای بالا برای زمین و مسکن، با نوسان و افزایش قیمت زمین و مسکن روبرو است. لذا مطالعه حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال بررسی مهمترین علل مؤثر بر تغییر و نوسان قیمت زمین و مسکن در نواحی روستایی بخش شاندیز شهرستان بینالود است. جامعه آماری این تحقیق شامل مدیران روستایی، مشاوران املاک و ساکنین سکونتگاه‌های روستاهای مورد مطالعه بخش شاندیز است که با استفاده از فرمول کوکران 250 خانوار در 11 روستای بالای 30 خانوار برای این منظور مطالعه شدهاند. پرسشنامه در دو بخش شامل ابعاد مؤثر بر قیمت زمین و مسکن به تفکیک طراحی شده است که شامل 12 بعد و 52 شاخص است. نتایج تحلیل دادههای گردآوری شده در محیط SPSS بیانگر این است که بر اساس آزمون فریدمن بعد زیرساختی- کالبدی با میانگین 32/5 در گروه مدیران روستایی، 67/5 در گروه مشاوران املاک و 23/5 در بین ساکنین روستایی بیشترین تأثیر را بر قیمت زمین و مسکن داشته است. همچنین براساس نتایج آزمون کروسکال والیس، بین ابعاد مؤثر بر قیمت زمین و مسکن در بین روستاهای مورد مطالعه تفاوت معناداری وجود دارد. در نهایت نیز با استفاده از فرآیند تحلیل مسیر ، میزان تأثیرگذاری مستقیم و غیر مستقیم و مجموع هر یک از ابعاد تعیین شده بر قیمت زمین تعیین شده که براساس آن بعد موقعیت کارکردی بیشترین اثر را بر قیمت زمین و بعد فضایی- کارکردی بیشترین تأثیر را بر قیمت مسکن در نواحی مورد مطالعه داشته است.
مقاله پژوهشی
نرگس مرادخانی؛ امیر جباری؛ شهلا حسنی
چکیده
با شکل‌گیری فرآیند نابرابری دسترسی به رفاه مدنظر جوامع انسانی، زمینه‌ها و انگیزه‌های اقتصادی و اجتماعی و عوامل جابجایی جمعیت نیز پدیدار میشود. باوجود تمام تلاش‌هایی که در راستای توسعه روستایی در قالب انواع پروژه‌ها به‌عمل‌آمده است، روند خالی شدن روستاها از سکنه ادامه دارد. یکی از سیاست‌های مهم در فرایند توسعه روستایی کشور ...
بیشتر
با شکل‌گیری فرآیند نابرابری دسترسی به رفاه مدنظر جوامع انسانی، زمینه‌ها و انگیزه‌های اقتصادی و اجتماعی و عوامل جابجایی جمعیت نیز پدیدار میشود. باوجود تمام تلاش‌هایی که در راستای توسعه روستایی در قالب انواع پروژه‌ها به‌عمل‌آمده است، روند خالی شدن روستاها از سکنه ادامه دارد. یکی از سیاست‌های مهم در فرایند توسعه روستایی کشور نحوه هزینه اعتبارات عمرانی برای تحقق اهداف توسعه روستایی است. در این پژوهش، اثرات اعتبارات عمرانی در پایداری جمعیت نواحی روستایی ارزیابی شده است. نوع تحقیق کاربردی و ازنظر ماهیت تحلیلی است. جامعه آماری این مطالعه تمام روستاهای بالای بیست خانوار شهرستان زنجان به تفکیک دهستان است. برای ارزیابی اثرات، اعتبارات عمرانی به تفکیک فصول عمرانی و دهستان‌ها در نظر گرفته‌شده و سپس با استفاده از تحلیل‌های آماری، اقتصادسنجی و فضایی ارزیابی اثرات انجام‌شده است. طول دوره بررسی 21 سال از دادههای در دسترس (1370 تا 1390 ) و برای تحلیل از مدل پانل پویا و از نرم‌افزار Stata 14 بهره گرفته‌شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که هزینه اعتبارات مصرفی در عمران و آبادانی روستاها در بخشهای برق‌رسانی، طرح‌های هادی روستایی، مدارس روستایی، خانه‌ها و مراکز بهداشت تأثیر مثبت و معناداری در نگهداشت جمعیت روستایی داشته است، درحالی‌که تأثیر اعتبارات هزینه شده در فصل منابع آب و گازرسانی در نگهداشت جمعیت روستایی معنادار نبوده است.
مقاله پژوهشی
رستم صابری فر
چکیده
استفاده از حمل و نقل عمومی علاوه بر جابهجایی در زمان کم، کاهش مصرف سوخت، صرفه جوییهای اقتصادی، کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی و ایمنی مناسب، باعث افزایش کیفیت زندگی شهری و افزایش تعاملات اجتماعی میشود. بنابراین، شناخت عوامل جمعیتی، فنی-ترویجی و اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر فرآیند تصمیم‌گیری شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، ...
بیشتر
استفاده از حمل و نقل عمومی علاوه بر جابهجایی در زمان کم، کاهش مصرف سوخت، صرفه جوییهای اقتصادی، کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی و ایمنی مناسب، باعث افزایش کیفیت زندگی شهری و افزایش تعاملات اجتماعی میشود. بنابراین، شناخت عوامل جمعیتی، فنی-ترویجی و اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر فرآیند تصمیم‌گیری شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، نقش مهمی در نظام برنامهریزی و سیاست‌گذاری این حوزه خواهد داشت. در این بررسی، برای تعیین رفتار شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، از روش توصیفی و تحلیلی با الگوی توبیت و نیز دادههای سال 1398 مربوط به 300 نفر از شهروندان شهر مشهد استفاده و دادههای مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تأیید شده بود، گردآوری شد. نتایج نشان داد که فاصله بین محل سکونت و اشتغال دارای تأثیر منفی و وجود افراد با تحصیلات عالی در خانواده، در اختیار داشتن دوچرخه و رعایت معیارهای کنترل آلودگی در محل سکونت، سواد فرد و آگاهی از خطرات بلند مدت استفاده از وسیله نقلیه شخصی، دارای تأثیر مثبت بر استفاده از سیستم‌های حمل و نقل عمومی هستند. با توجه به یافته‌ها، آموزش و اطلاع‌رسانی از خطرات بلند مدت وسیله نقلیه شخصی به شهروندان و هدف‌گیری افراد باسواد خانوار در آموزش‌های شهروندی مرتبط با حمل و نقل عمومی برای هدایت شهروندان به زیست پایدار و حفاظت از محیط زیست پیشنهاد شد.
مقاله پژوهشی
صدیقه کیانی سلمی
چکیده
تحقیق حاضر تحلیل کالبدی اثر متغیر تصویر مقصد بر کیفیت ادراک شده از عوامل ملموس و ناملموس و ارزش ادراک شده را در مناطق گردشگری شهری بررسی کرده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برای جوامع نامعلوم به تعداد 173 نفر محاسبه و در بین گردشگران بازدید کننده از منطقه دارآباد تهران توزیع شد. دادههای اخذ شده با استفاده از آمار توصیفی، ...
بیشتر
تحقیق حاضر تحلیل کالبدی اثر متغیر تصویر مقصد بر کیفیت ادراک شده از عوامل ملموس و ناملموس و ارزش ادراک شده را در مناطق گردشگری شهری بررسی کرده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برای جوامع نامعلوم به تعداد 173 نفر محاسبه و در بین گردشگران بازدید کننده از منطقه دارآباد تهران توزیع شد. دادههای اخذ شده با استفاده از آمار توصیفی، آزمون‌های آماری تی، رگرسیون خطی چندگانه در نرم افزار SPSS و مدلسازی معادلات ساختاری در نرم افزار AMOS تحلیل شدهاند. یافتههای حاصل از مدلسازی معادلات ساختاری و بارهای عاملی محاسبه شده در حالت استاندارد، بیانگر آن است عامل کیفیت عوامل ملموس با بار عاملی 70/0، به مقدار بیشتری تحت تأثیر تصویر ذهنی گردشگران قرار گرفته است. پس از آن تصویر ذهنی گردشگران با بار عاملی 64/0 بر کیفیت عوامل ملموس ادراک شده اثر داشته است و در ادامه تصویر ذهنی گردشگران بر ارزش ادراک شده از خدمات با بار عاملی 45/0 اثرگذار بوده است. نقش عوامل واسط کیفیت عوامل ملموس ادراک شده و کیفیت عوامل ناملموس ادراک شده بر ارزش ادراک شده از خدمات گردشگری با کاربرد رگرسیون خطی چندگانه مورد سنجش قرار گرفته است. براساس نتایج، کیفیت عوامل ملموس ادراک شده با مقدار آماره بتا به میزان 205/0 تأثیر بیشتری بر ارزش ادارک شده از خدمات در منطقه گردشگری دارآباد داشته است و بعد از آن کیفیت عوامل ناملموس ادراک شده با مقدار بتا به میزان 193/0 در جایگاه دوم اثرگذاری قرار میگیرد.
مقاله پژوهشی
اکرم فروغی فر؛ سولماز دشتی
چکیده
امروزه جهان در حال توسعه، رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است که اثر قابل‌توجهی روی تشدید کاربری زمین دارد. بنابراین، مدلسازی و پیشبینی الگوهای رشد برای برنامهریزان و طرفداران حفظ منابع طبیعی جهت تنظیم راهبرد توسعه پایدار، امری بسیار حیاتی است که هدف اصلی آن شناسایی عوامل و روند تغییرات در آینده براساس تغییرات گذشته است. ...
بیشتر
امروزه جهان در حال توسعه، رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده است که اثر قابل‌توجهی روی تشدید کاربری زمین دارد. بنابراین، مدلسازی و پیشبینی الگوهای رشد برای برنامهریزان و طرفداران حفظ منابع طبیعی جهت تنظیم راهبرد توسعه پایدار، امری بسیار حیاتی است که هدف اصلی آن شناسایی عوامل و روند تغییرات در آینده براساس تغییرات گذشته است. پایش تغییرات واحدهای اراضی، مستلزم استفاده از روش‌های سریع و مناسب جهت جمعآوری اطلاعات و تلفیق لایه‌های اطلاعاتی با یکدیگر است. دراین تحقیق بر مبنای کیفیت تصاویر، روند و میزان تغییرات کاربری اراضی شهرستان شوش در سری زمانی 30 ساله (1987و2000 و2017) با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست و سنجندههای TM، OLI و MSS بررسی شده است. همچنین برای پردازش و تحلیل بخشهای مختلف از نرم‌افزارهای Arc GIS، IDRISI و ENVI استفاده شده است. پس از کلاسبندی تصاویر به روش نظارت‌شده بیشترین شباهت، نقشه‌های کلاسبندی شده با دقت ضریب کاپای متوسط 1/96 درصد به دست آمد. نتایج آشکارسازی تغییرات نشان داد که بیشترین کاهش مساحت برای زمین‌های بدون پوشش و به میزان 49078 هکتار و بیشترین افزایش برای اراضی کشاورزی و به میزان 52691 هکتار بوده که نشان‌دهنده تغییرکاربری اراضی بدون پوشش به اراضی کشاورزی است.
مقاله پژوهشی
اکبر ذوالفقاری
چکیده
آسیبهای اجتماعی از مسائل مهم امروزی محسوب میشود که بهطور روز افزون در کشورهای مختلف افزایش مییابد. بسیاری اعتقاد دارند بی‌نظمی‌ها، ناهنجاریها، بیکاری، اعتیاد، فقر، خودکشی و طلاق از جمله آسیبهای اجتماعیاند که منشأ آنها عوامل فردی، روانی، محیطی و اجتماعی است. گسترش آسیبهای اجتماعی و افزایش آسیب‌پذیری ...
بیشتر
آسیبهای اجتماعی از مسائل مهم امروزی محسوب میشود که بهطور روز افزون در کشورهای مختلف افزایش مییابد. بسیاری اعتقاد دارند بی‌نظمی‌ها، ناهنجاریها، بیکاری، اعتیاد، فقر، خودکشی و طلاق از جمله آسیبهای اجتماعیاند که منشأ آنها عوامل فردی، روانی، محیطی و اجتماعی است. گسترش آسیبهای اجتماعی و افزایش آسیب‌پذیری جوامع؛ هزینههای گزافی را به حاکمیتها تحمیل کرده است. از اینرو، سیاستگذاران، مجریان، مدیران، ذینفعان و همچنین محققان دغدغه دارند که این موضوع را در اولویت قرار داده و تلاش میکنند تا زمینه پیدایش و گسترش پدیده آسیبهای اجتماعی را بررسی کنند و مانع از پیدایش و کاهش گسترش آنها شوند. بنابراین، این تحقیق درصدد است عوامل مؤثر بر آسیبهای اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین شهر یزد را بررسی و برای کاهش و کنترل این آسیبها راهکارهای مناسبی ارائه کند. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است که آمار و اطلاعات آن، با پیمایش به دست آمده است. جامعه آماری این پژوهش را خانوارهای ساکن در محلات کشتارگاه، امیرآباد، سجادیه، نصرآباد، کسنویه، مهدی‌آباد، فهادان، مریم‌آباد، چرخاب و سیدالشهدا تشکیل می‌دهند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه‌ای با حجم 284 خانوار با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد بیکاری، پایین بودن سطح درآمدی خانواده (پدر و فرزند ذکور) و کیفیت مسکن مهمترین عوامل مؤثر بر شکل‌گیری آسیبهای اجتماعی در محلات حاشیه‌نشین شهر یزد بوده‌اند. بر اساس نتایج میان مهاجرت و آسیبهای اجتماعی رابطه معناداری وجود نداشته است و اعتماد و اطمینان به همسایه در مناطق حاشیه‌نشین مؤثرترین شاخص بر امنیت اجتماعی بوده است. به عبارتی در محلات مورد مطالعه به ازای یک واحد افزایش در متغیر اطمینان به همسایگان در محله، به مقدار 442/7 در میزان احساس امنیت تغییر ایجاد شده است.
