با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هیات عملی, پیام نور

چکیده

استفاده از حمل و نقل عمومی علاوه بر جابه­جایی در زمان کم، کاهش مصرف سوخت، صرفه جویی­های اقتصادی، کاهش آلودگی هوا و آلودگی صوتی و ایمنی مناسب، باعث افزایش کیفیت زندگی شهری و افزایش تعاملات اجتماعی می­شود. بنابراین، شناخت عوامل جمعیتی، فنی-ترویجی و اجتماعی-فرهنگی مؤثر بر فرآیند تصمیم‌گیری شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، نقش مهمی در نظام برنامه­ریزی و سیاست‌گذاری این حوزه خواهد داشت. در این بررسی، برای تعیین رفتار شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی، از روش توصیفی و تحلیلی با الگوی توبیت و نیز داده­های سال 1398 مربوط به 300 نفر از شهروندان شهر مشهد استفاده و داده‌های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته که روایی و پایایی آن تأیید شده بود، گردآوری شد. نتایج نشان داد که فاصله بین محل سکونت و اشتغال دارای تأثیر منفی و وجود افراد با تحصیلات عالی در خانواده، در اختیار داشتن دوچرخه و رعایت معیارهای کنترل آلودگی در محل سکونت، سواد فرد و آگاهی از خطرات بلند مدت استفاده از وسیله نقلیه شخصی، دارای تأثیر مثبت بر استفاده از سیستم‌های حمل و نقل عمومی هستند. با توجه به یافته‌ها، آموزش و اطلاع‌رسانی از خطرات بلند مدت وسیله نقلیه شخصی به شهروندان و هدف‌گیری افراد باسواد خانوار در آموزش‌های شهروندی مرتبط با حمل و نقل عمومی برای هدایت شهروندان به زیست پایدار و حفاظت از محیط زیست پیشنهاد شد. 

کلیدواژه‌ها

اکبرزاده‌مقدم‌لنگرودی، امیر، احمدی، حسن و آزاده، سیدرضا (1395). ارزیابی مطلوبیت پیاده راه­های شهری براساس مؤلفه­های کیفی، مطالعه موردی: پیاده راه علم الهدی شهر رشت، نشریه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 25(7) ،140-125.
امین­ناصری، محمدرضا و برادران، وحید (1388). بررسی عوامل موثر بر زمان سفر در سیستم حمل و نقل عمومی و پیش­بینی زمان سفر مورد کاوی: سیستم اتوبوسرانی شهر تهران. پژوهشنامه حمل و نقل، 3(20)، 232-219.
آبیار، نورمحمد (1381). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کشت سویا در استان گلستان. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 38(10)، 82-67 .
باقری، مهرداد و نجفی، بهاالدین (1383). بررسی عوامل مؤثر بر بازپرداخت اعتبارات کشاورزی(مطالعه موردی استان فارس). نشریه پژوهش­های اقتصادی ایران، 19(6)، 115-97.
بختیاری، پیمان، جعفری، مهدی، استادی، کرم، رودی، محمود و حبیبیان، میقات (1388). جایگاه انرژی­های تجدیدپذیر در نظریه حمل و نقل پایدار مسافر. مطالعات مدیریت ترافیک، 12(4)، 77-96.
بهزاد­فر، مصطفی و ذبیحی، مریم (1390). راهنمای برنامه‌سازی حوزه­های شهری در چارچوب توسعه مبتنی بر حمل و نقل عمومی. باغ نظر، 18(8)، 50-39.
پریزادی، طاهر، مرصوصی، نفیسه، شعاع­برآبادی، علی، حسینی‌امینی، حسن و شهریاری، مهدی (1390). تحلیل میزان گرایش اقشار مختلف اجتماع به استفاده از سیستم‌های حمل و نقل عمومی پس از اجرای طرح هدفمند شدن یارانه­ها(مطالعه موردی: مناطق 22 گانه کلانشهر تهران). مدیریت شهری، 28(9)، 121-111.
حاتمی­نژاد، حسین و اشرفی، یوسف (1388). دوچرخه و نقش آن در حمل و نقل پایدار شهری: مطالعه موردی شهر بناب. پژوهش­های جغرافیایی انسانی، 70(42)، 63-45.
دادش­پور، هاشم (1398). تدوین الگوی بهینه­ی کاربری اراضی با رویکرد اکولوژیک در مجموعه شهری مشهد. برنامه­ریزی توسعه کالبدی، 13(6)، 82-71.
زیاری، کرامت­اله، منوچهری میاندوآب، ایوب، محمدپور، صابر و ابراهیم­پور لنبران، احد (1390). ارزیابی سیستم حمل و نقل عمومی شهر تبریز با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک. مدیریت شهری، 27(9)، 98-79.
طالشی، مصطفی، رستمی، شاه­بختی، علی­اکبری، اسماعیل و وجدانی، حمیدرضا (1398). تبیین عوامل موثر بنیادی بر تحولات کاربری اراضی با رویکرد بوم­شناسی سیاسی (مطالعه موردی، شهرستان همدان). برنامه­ریزی توسعه کالبدی، 14(4)، 114-95.
شفیعی، سیدمجتبی و منصورخاکی، علی (1394). ارزیابی سناریوهای توسعه حمل و نقل عمومی شهری با استفاده از الگوریتم سه مرحله­ای فرایند تحلیل شبکه­ای(مطالعه موردی: شهر مقدس مشهد). پژوهشنامه حمل و نقل، 3(20)، 261-241.
شرکت حمل و نقل و ترافیک شهر مشهد (1398). ترافیک مشهد و حومه. مشهد :شهرداری مشهد.
صابری­فر، رستم و خادریان، احمد (1397). پیش­بینی ترافیک تولیدی از کاربری­های شهری، موردشناسی، شهر نیشابور. جغرافیا و آمایش شهری و روستایی، 28(6)، 44-33.
صفارزاده، محمود و ملک­زاده­فر، علی (1384). کاربرد آنالیز هزینه-فایده در انتخاب سیستم حمل و نقل عمومی مناسب برای یک کریدور شهری. پژوهش­های اقتصادی، 3(5)، (36-17).
عبدالهی، مهدی، پورمحمدی، محمدرضا و قربانی، رسول (1396). مدل­یابی چشم­انداز تغییر عادت­های رفتاری کاربران وسایط نقلیه شخصی در استفاده از حمل و نقل عمومی(مطالعه موردی کلان شهر تبریز). مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی(چشم­انداز جغرافیایی)، 40(12)، 500-481.
قربانی، محمد و جعفری، فاطمه (1388). بررسی عوامل موثر بر فراوانی ریسک­های محصولات زراعی کشاورزان استان خراسان شمالی. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 1(23)، 48-41.
مقبل‌باعرض، عباس، آذر، عادل و میرمهدی، سیدمهدی (1393). بخش­بندی بازار حمل و نقل عمومی با استفاده از تحلیل خوشه­ای(مطالعه موردی، منطقه 6 شهر تهران). اقتصاد و مدیریت شهری، 7(2)، 50-35.
 Berloco, N., & Colono, P. (2018). Testing and Improving Urban Bicycle Performance. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 53, 72-83.
Cascetta, M. (2019). Land use and traffic, Bradly, London.
Ewing, R., Forinash, V., & Schroeer, W. (2005). Neighborhood Schools and Sidewalk Connections: What are the impacts on travel mode choice and vehicle emissions? TR News, 2(37), 4-10.
Hill, M. (2015). Urban Settlement and land Use, Hodder Murray, London.
Johnston, J., & Dinardo, J. (2019). Econometric Methods, 4th Edition, McGraw-Hill, New York.
Madalla, G. S. (2017). Limited dependent and qualitative variables in econometrics, Cambridge University Press, Cambridge.
Rojas-Rueda, D., De Nazelle, A., Andersen, Z. J., Braun-Fahrländer, C., Bruha, J., Bruhova-Foltynova, H., & Nieuwenhuijsen, M. J. (2016). Health impacts of active transportation in Europe, Plos one, 3, 149-161.
Roman, M., & Roman, M. (2014). Bicycle Transport as on Opportunity to Develop Urban Toursim warsaw example. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 151, 301-295.
Soltani, A., & Zamiri, M. (2011). Investigation of School Students’ Travel Patterns, Two Case Areas of Mashhad, Iran. Modern Applied Science, 5, 184-195.
Teral, M. (2017). The mode of Transportation to school, Press TRTI, London.