مقاله پژوهشی
حسین حاتمی نژاد؛ مسعود مدانلوجویباری؛ کورش اخوان حیدری
چکیده
زیست‌پذیری شهری گفتمانی نیرومند را در توسعه‌ی شهری و طراحی شهری بازتاب می‌دهد که در پیشینهی برنامه‌ریزی شهری رواج پیدا کرده است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف تحلیل شاخص‌های منتخب زیست‌پذیری کالبدی در مناطق کلان‌شهر اهواز صورت گرفته است. این پژوهش از نوع کاربردی و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی و داده‌ها و اطلاعات به دو ...
بیشتر
زیست‌پذیری شهری گفتمانی نیرومند را در توسعه‌ی شهری و طراحی شهری بازتاب می‌دهد که در پیشینهی برنامه‌ریزی شهری رواج پیدا کرده است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف تحلیل شاخص‌های منتخب زیست‌پذیری کالبدی در مناطق کلان‌شهر اهواز صورت گرفته است. این پژوهش از نوع کاربردی و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی و داده‌ها و اطلاعات به دو روش کتابخانهای و پیمایشی جمعآوری شده است. در تجزیهوتحلیل داده‌ها از مدلهایTopsis ،Vikor، Sar و روش ترکیبی (ادغام)، بهره گرفته شد. نتایج نشان می‌دهد، منطقه 2 در رتبه اول ، منطقة 1 در رتبة 2 ، منطقة 6 در رتبة 3 ، منطقة 3 در رتبة 4، منطقه 8 در رتبه 5، منطقه 7 در رتبه 6 و منطقة 4 در رتبة آخر (نامطلوبترین ) قرارگرفته است. در کل، مناطق هفتگانة این شهر از حیث سطح زیست‌پذیری کالبدی در شاخص‌های کیفیت مسکن، زیرساخت، تحرک شهری و شکل شهری متفاوت است، بهطوریکه به لحاظ سطح مطلوبیت زیست‌پذیری کالبدی تنها مناطق 2و 1 در سطح مطلوبیت کامل و مناطق 8،3،6 و4 نامطلوبترین مناطق زیست‌پذیری کالبدی مشخص شد. ارائه راهکارهای چون بازآفرینی بافت فرسوده شهری، توسعه حمل و نقل ارزان و توسعه زیرساخت و دسترسی، بهبود ساخت و ساز گام مؤثری در مسیر زیست‌پذیری کالبدی است.
مقاله پژوهشی
علیرضا بهراد؛ پرویز اکبری؛ ملیحه احمدی
چکیده
طرح مسکن مهر با هدف خانه‌دار کردن دهک‌های پایین جامعه در دولت نهم مطرح شده است که ابعاد کیفی- کالبدی آن از دو زاویه قابل بررسی است؛ اول، کالبد مسکن به عنوان یک واحد مسکونی، دوم رابطه کالبدی مسکن با محیط مسکونی خود که به نوعی شاخص اجتماعی بوده و نقش و جایگاه مسکن در توسعه شهر مطرح می‌کند. با توجه به اهمیت مقوله مسکن و به خصوص مسکن مهر ...
بیشتر
طرح مسکن مهر با هدف خانه‌دار کردن دهک‌های پایین جامعه در دولت نهم مطرح شده است که ابعاد کیفی- کالبدی آن از دو زاویه قابل بررسی است؛ اول، کالبد مسکن به عنوان یک واحد مسکونی، دوم رابطه کالبدی مسکن با محیط مسکونی خود که به نوعی شاخص اجتماعی بوده و نقش و جایگاه مسکن در توسعه شهر مطرح می‌کند. با توجه به اهمیت مقوله مسکن و به خصوص مسکن مهر شهر کرمان نیاز است؛ مؤلفه‌های مسکن با کیفیت از نظر کالبدی جمع‌بندی شود تا به عنوان الگویی در ساخت و سازها و ارزیابی مسکن مهر مورد استفاده قرار گیرد. هدف این پژوهش تعیین مؤلفه‌های کیفی مسکن مهر از نظر شاخص‌های کالبدی مسکن سعی در پاسخ به این سؤال که مؤلفه‌های تأثیرگذار بر کیفیت کالبدی مسکن مهر کدام هستند. هدف این پژوهش توسعه‌ای-کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده‌ها، تحلیلی- توصیفی است و از نتایج دو مدل AHP و TOPSIS برای تحلیل استفاده شده است. دراین پژوهش شش مؤلفه اصلی: شکل و الگوی مسکن، استحکام و ایمنی مسکن، کیفیت محیطی، دسترسی، زیرساخت، کاربری زمین» در نظر گرفته شده است، که در دو موقعیت آلترناتیو «کالبدی و کیفی» مختلف بر مبنای میزان اهمیت نسبی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. تجزیه و تحلیل نتایج پژوهش نشان می‌دهد، با توجه به زیر معیارها مورد بررسی معیار شکل و الگوی مسکن و در ماتریس بی‌مقیاس کاربری زمین بیشترین اهمیت می‌باشد و در نهایت مقایسه نتایج وزن نهایی نشان دهند برتری نتایج آلترناتیو کیفی است.
مقاله پژوهشی
حسین ایمانی جاجرمی؛ انور محمدی؛ سعدیه صالحی
چکیده
طرح اعتبارات بهسازی و نوسازی مساکن روستایی توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در سطح روستاهای کشور از سال 1384 به اجرا درآمد. تا ابتدای سال 1391 مجموعاً 246 نفر در سطح روستاهای دهستان دولت آباد پایان کار دریافت نمودهاند اما، این طرح بدون ارزیابی اثرات اجتماعی به اجرا درآمد. در نتیجه پیامدهای مثبت و منفی را به همراه داشت که برخی از آنها از قبل ...
بیشتر
طرح اعتبارات بهسازی و نوسازی مساکن روستایی توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در سطح روستاهای کشور از سال 1384 به اجرا درآمد. تا ابتدای سال 1391 مجموعاً 246 نفر در سطح روستاهای دهستان دولت آباد پایان کار دریافت نمودهاند اما، این طرح بدون ارزیابی اثرات اجتماعی به اجرا درآمد. در نتیجه پیامدهای مثبت و منفی را به همراه داشت که برخی از آنها از قبل پیشبینی نشده بود. در تحقیق حاضر از روش کیفی جهت ارزیابی اثرات اجتماعی این طرح در دوره زمانی سال های 1384 تا 1390 استفاده شده است. جهت گردآوری اطلاعات از روش مصاحبه نیمه ساخت یافته و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش نظریه مبنایی استفاده شده است . همچنین از روش نمونه‌گیری نظری و هدفمند استفاده و حجم نمونه که حاصل اشباع نظری بود 22 نفر می‌باشد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات و ساخت نظریه مبنایی، سه مرحله کدگذاری (باز، محوری، و انتخابی) انجام شد. نتایج تحقیق در قالب مدلی که شامل شرایط (علی، مداخلهای، زمینهای)، راهبردها و کنش/ کنش متقابل و پیامدهاست ارائه شده است. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که علّیرغم برخی پیامدهای مثبت، این طرح دارای تبعات و کارکردهای منفی پیشبینی نشدهای همچون طرد سالخوردگان، تغییر معیشت، مهاجرت بوده است که اگر از قبل ارزیابی اثرات اجتماعی طرح صورت میگرفت، پیشگیری یا کاهش این اثرات ممکن بود.
مقاله پژوهشی
فرهاد جوان؛ حسن افراخته؛ وحید ریاحی
چکیده
در قرن حاضر،گردشگری به عنوان فعالیت پررونق و دامنهدار، در فضاهای روستایی دارای اثرات متنابهی است. از ویژگیهای خاص نظام اثرات گردشگری بویژه در فضاهای روستایی این است که دامنهی اثرگذاری متنوعی از قبیل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، نهادی و محیط زیستی دارد و همچنین بسته به موقعیتهای مکانی گوناگون، می‌تواند شدت و جهت تغییرات ...
بیشتر
در قرن حاضر،گردشگری به عنوان فعالیت پررونق و دامنهدار، در فضاهای روستایی دارای اثرات متنابهی است. از ویژگیهای خاص نظام اثرات گردشگری بویژه در فضاهای روستایی این است که دامنهی اثرگذاری متنوعی از قبیل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، نهادی و محیط زیستی دارد و همچنین بسته به موقعیتهای مکانی گوناگون، می‌تواند شدت و جهت تغییرات و تحولات متفاوتی داشته باشد. از این رو تحقیق حاضر باهدف تحلیل فضایی اثرات گردشگری در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان رضوانشهر تدوین شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی ـ تحلیلی است. در این تحقیق جامعه آماری، سکونتگاه های روستایی شهرستان رضوانشهر است. در این مطالعه تحلیل ساخت و سازهای انسانی در سکونتگاه‌های روستایی با بهره‌گیری از داده‌های سنجش از دور مورد تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل داده‌ها از الگوریتم حداکثر احتمال با دو کاربری و GIS استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد، گردشگری روستایی در ناحیه رضوانشهر دارای تنوع و تفاوت در شدت اثرات بر حسب واحدهای مکانی بوده است. به گونهای که، اثرات کالبدی گردشگری(خانههای دوم، واحدهای خدماتی، تغییرات کابری اراضی و قیمت زمین) در محدودهی ساحلی، شدت بیشتری نسبت به کانونهای روستایی در محدوده دشتی و کوهپایهای دارد.
مقاله پژوهشی
هاشم داداش پور؛ مجتبی رفیعیان؛ نریمان جهانزاد
چکیده
در زمینه کاربری اراضی سه دیدگاه دیدگاه اقتصاد-محور، دیدگاه عدالت-محور و دیدگاه توسعه‌ی پایدار وجود دارد. در چند دهه ی اخیر رویکرد توسعه‌ی پایدار به پارادایمی غالب در اندیشه ی برنامه‌ریزی کاربری اراضی منجر شده است. برنامه‌ریزی کاربری زمین، از این منظر، بهره‌گیری عقلایی از زمین است که بر محور حفاظت از محیط زیست گام بر می‌دارد. در ...
بیشتر
در زمینه کاربری اراضی سه دیدگاه دیدگاه اقتصاد-محور، دیدگاه عدالت-محور و دیدگاه توسعه‌ی پایدار وجود دارد. در چند دهه ی اخیر رویکرد توسعه‌ی پایدار به پارادایمی غالب در اندیشه ی برنامه‌ریزی کاربری اراضی منجر شده است. برنامه‌ریزی کاربری زمین، از این منظر، بهره‌گیری عقلایی از زمین است که بر محور حفاظت از محیط زیست گام بر می‌دارد. در منطقه‌ی کلانشهری مشهد طی سال‌های اخیر، رشد بی رویه ی سکونتگاه‌های شهری منجر به تخریب اراضی کشاورزی و زوال مراتع شده است. بنابراین در این مقاله تلاش شد، ابتدا الگوی بهینه‌ی کاربری اراضی با رویکرد اکولوژیک تعیین و سپس نتایج آن با وضعیت کاربری موجود مقایسه شود. برای این منظور، از روش پیشنهادی مخدوم بهره گرفته شد و داده‌ها با مدل AHP در محیط ArcGis9.3 پردازش شدند. به طوریکه دوازده معیار طبیعی انتخاب شدند و بر اساس جدول نه کمیتی ساعتی، بصورت دو به دو به آنها وزن داده شد. سپس بر اساس این معیارها، دوازده نقشه ی تناسب اراضی تولید شد. در نهایت با استفاده از هم پوشانی ریاضی، لایه ها با یکدیگر تلفیق شده و الگوی بهینه ی نهایی تدوین شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که وضعیتِ کاربری اراضی موجود با الگوی بهینه تطابق ندارد که می‌تواند منجر به پدید آمدن خسارات جبران ناپذیر زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی شود. از اینرو، ضروری است که متولیان برنامه‌ریزی نسبت به کنترل رشد و مدیریت توسعه‌ی شهری در مجموعه‌ی شهری مشهد تمهیداتی بیندیشند.
مقاله پژوهشی
سیدمهدی موسی کاظمی؛ زینب فراجی چنذاب
چکیده
فضای سبز شهری، از جمله کاربری‌هایی است که توزیع و پراکنش آن در سطح شهر اهمیت زیادی دارد. شهر اردبیل از جمله شهرهایی است که از توزیع مناسب فضای سبزندارد ، به طوری که سرانه اختصاص‌یافته برای هر نفر 3/7 مترمربع است و این رقم اختلاف آشکاری با شاخص‌های تعیین‌شده از سوی محیط‌زیست سازمان ملل متحد(20 تا 25 مترمربع برای هر نفر) دارد. در این راستا ...
بیشتر
فضای سبز شهری، از جمله کاربری‌هایی است که توزیع و پراکنش آن در سطح شهر اهمیت زیادی دارد. شهر اردبیل از جمله شهرهایی است که از توزیع مناسب فضای سبزندارد ، به طوری که سرانه اختصاص‌یافته برای هر نفر 3/7 مترمربع است و این رقم اختلاف آشکاری با شاخص‌های تعیین‌شده از سوی محیط‌زیست سازمان ملل متحد(20 تا 25 مترمربع برای هر نفر) دارد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تحلیل 44 محله شهر اردبیل با توجه به 11 شاخص انتخاب‌شده طبق نظر کارشناسان، از نظر برخورداری از فضای سبز انجام شده است. رویکرد حاکم بر پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و از نوع کاربردی است. اطلاعات مورد نیاز از سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر اردبیل(1394) و برداشت میدانی بدست آمده سپس با بهره‌گیری از مدل های تصمیم‌گیری چند معیاره (تاپسیس، ویکور، الکتر و ساو) و تلفیق نتایج با روش کپلند به رتبه‌بندی 44 محله شهر اردبیل از لحاظ میزان برخورداری از فضای سبز شهری انجام شده است. با توجه به نتایج به دست آمده، رتبه‌بندی محلات در چهار سطح (برخوردار، نیمه برخوردار، محروم و بسیار محروم) رتبه‌بندی شده است. با توجه به اینکه 7 محله در سطح شهر اردبیل فاقد هرگونه فضای سبز بودند و بیشتر محلات شهر اردبیل از نظر برخورداری در سطح محروم قرار دارند می‌توان گفت پراکنش فضای سبز شهری در سطح شهر اردبیل نامتوازن و نامتعادل است.
مقاله پژوهشی
فرهاد عزیزپور؛ جواد علی‌بیگی
چکیده
در حال حاضر یکی از مهمترین چالش‌های فراروی کشورهای در حال توسعه، نداشتن درک درست و دقیق از پیامدهای احتمالی اجرای طرح‌ها و پروژه‌های توسعه است. بنابراین ارزشیابی اثرات راهبرد جابجایی و اسکان مجدد در نواحی روستایی، ضرورتی انکارناپذیر است. هدف از این پژوهش ارزشیابی اثرات اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی- فضایی راهبرد اسکان ...
بیشتر
در حال حاضر یکی از مهمترین چالش‌های فراروی کشورهای در حال توسعه، نداشتن درک درست و دقیق از پیامدهای احتمالی اجرای طرح‌ها و پروژه‌های توسعه است. بنابراین ارزشیابی اثرات راهبرد جابجایی و اسکان مجدد در نواحی روستایی، ضرورتی انکارناپذیر است. هدف از این پژوهش ارزشیابی اثرات اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی- فضایی راهبرد اسکان مجدد بر روستاهای لرینی علیا و سفلی است. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات مورد نیاز آن به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. جامعه آماری شامل شامل 129 سرپرست خانوار بودند که با استفاده از روش کوکران، 84 خانوار به‌عنوان نمونه و با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند. داده‌های گردآوری شده با استفاده آزمون t به‌وسیلۀ نرم‌افزار spss مورد تحلیل قرار گرفته است. سؤالات تحقیق این است که نگرش روستاییان نسبت به اجرای سیاست اسکان مجدد سکونتگاه‌های روستاهای مورد مطالعه (میزان ضرورت جابجایی و میزان رضایت از جابجایی) چیست و چه پیامدهایی را به‌دنبال داشته است؟ نتایج نشان می‌دهد که روستاییان میزان ضرورت جابجایی را با میانگین 27/4 (خیلی زیاد) و میزان رضایت از جابجایی را با میانگین 88/3 (زیاد) ارزشیابی نمودند. همچنین، بیشترین اثرات اسکان مجدد بر روستاها در مؤلفۀهای کالبدی- فضایی با میانگین 08/4 (در حد زیاد)، زیست‌محیطی با میانگین 70/3 (زیاد)، اجتماعی با میانگین 43/3 (زیاد) و اقتصادی با میانگین 93/2 (متوسط) بوده است که چارچوب نظری تحقیق را تشکیل می‌دهند.
مقاله پژوهشی
یوسف درویشی
چکیده
فضاهای باز واقع در محلات مرکزی شهرها می‌تواند از مهمترین فضاهای قابل برنامه‌ریزی از منظر پدافند غیر عامل باشد، زیرا، این فضاها به دلیل عدم مالکیت خصوصی و تعلق آن به عموم ساکنان و یا ارگانهای عمومی می‌تواند در مواقع بحرانی به منظور اهدافی مانند امداد رسانی، اسکان موقت و مانند آن نقش بسیار مهمی در کاهش آسیبپذیریها داشته باشد.بر ...
بیشتر
فضاهای باز واقع در محلات مرکزی شهرها می‌تواند از مهمترین فضاهای قابل برنامه‌ریزی از منظر پدافند غیر عامل باشد، زیرا، این فضاها به دلیل عدم مالکیت خصوصی و تعلق آن به عموم ساکنان و یا ارگانهای عمومی می‌تواند در مواقع بحرانی به منظور اهدافی مانند امداد رسانی، اسکان موقت و مانند آن نقش بسیار مهمی در کاهش آسیبپذیریها داشته باشد.بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی و شناسایی محدودیتها و توانایی فضاهای باز در منطقه 1 تبریز از نظر چگونگی ترکیب توده و فضا، از منظر پدافند غیر عامل میپردازد. به همین منظور در این پژوهش برای پهنه بندی فضاهای مختلف بر مبنای آسیب‌پذیری و نیز تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای مرتبط مانند10 ARC GISو Auto cadو نرم افزار Excel استفاده شده است.نتایج و یافتههای پژوهش بیانگر آن است که بیشتر محلات قدیمی منطقه 1 تبریز از دیدگاه پدافند غیر عامل آسیب‌پذیری بوده و همچنین نحوه ی ساختار فضاهای باز در محدوده مورد مطالعه بر پایه چگونگی ترکیب توده و فضا، بیش از 7/11 درصد از سطح منطقه را برای مواقع بحرانی نامناسب نشان می‌دهد.
