مقاله پژوهشی
حامد عباسی
چکیده
سکونتگاه‌های غیررسمی، نماد ناپایداری در نظام‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه شهری است که پیامد آن، افزایش میزان آسیب‌پذیری در ابعاد مختلف، ازجمله در زمینه کالبدی است. این مناطق با انبوهی از مشکلات، کیفیت زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار داده و از طرفی مدیریت بر این بخش از شهر با سایر مناطق شهری متفاوت و دشوار است. بنا‌بر ...
بیشتر
سکونتگاه‌های غیررسمی، نماد ناپایداری در نظام‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه شهری است که پیامد آن، افزایش میزان آسیب‌پذیری در ابعاد مختلف، ازجمله در زمینه کالبدی است. این مناطق با انبوهی از مشکلات، کیفیت زندگی شهروندان را تحت تاثیر قرار داده و از طرفی مدیریت بر این بخش از شهر با سایر مناطق شهری متفاوت و دشوار است. بنا‌بر اهمیت تهدیدات سکونتگاه‌های غیررسمی در مقابل مخاطرات محیطی، هدف این مقاله شناخت عوامل مؤثر در آسیب‌پذیری کالبدی و مدل‌سازی آن در محله اسدآبادی شهر خرم‌آباد است. روش تحقیق به لحاظ ماهیت و روش، تحلیلی ـ توصیفی و به لحاظ هدف، کاربردی است. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، از مدل رگرسیون چند متغیره، مدل ماشینبردار پشتیبان (SVM-ԑ) و الگوریتم جنگل تصادفی (RF) استفاده شد. یافته‌های تحقیق نشان داد که محله اسدآبادی، در تمام شاخص‌های کالبدی در وضعیت نامناسبی قرار دارد و از منظر ساکنان محله اسدآبادی، شاخص خدمات عمومی با ضریب رگرسیونی 429/0 بیشترین اثر‌گذاری را بر آسیب‌پذیری کالبدی دارد. بر اساس معیارهای ارزیابی، مدل کرنل سیگموئید ماشین بردار از سایر روش ها نتایج بهتری را ارائه میدهد و این مدل، توانایی پیش‌بینی آسیب‌پذیری کالبدی مجتمع‌های سکونتی غیررسمی در برابر مخاطرات را تا بیش از 60 درصد موارد، صحیح پیش‌بینی می‌کند.
مقاله پژوهشی
مهدی کلاهی؛ حمید عمرانیان خراسانی؛ زینب شریفی
چکیده
طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)، با هدف تعدیل فشار و کنترل تراکم فزاینده صورت گرفته است. این طرح، با اقدام در جهت تحول کیفی و نیز بهینه نمودن اصول معماری معاصر، درصدد دستیابی به تعادلی پایدار و کاهش فشارهای گوناگون برآمده از مرکز شهر است. تغییرات اعمال شده، موجب تحولات فراوان اجتماعی-اقتصادی در منطقه ثامن شده ...
بیشتر
طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهر امام رضا (ع)، با هدف تعدیل فشار و کنترل تراکم فزاینده صورت گرفته است. این طرح، با اقدام در جهت تحول کیفی و نیز بهینه نمودن اصول معماری معاصر، درصدد دستیابی به تعادلی پایدار و کاهش فشارهای گوناگون برآمده از مرکز شهر است. تغییرات اعمال شده، موجب تحولات فراوان اجتماعی-اقتصادی در منطقه ثامن شده است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل اجتماعی - اقتصادی این طرح، از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و در دو مرحله، داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق مطالعات کتابخانهای و میدانی با ابزار مصاحبه و پرسشنامه جمع‌آوری شد. در مرحله اول، جامعه آماری پژوهش را ساکنان منطقه ثامن شهر مشهد تشکیل دادند. نمونه‌گیری با استفاده از روش تصادفی، تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در مرحله دوم، بر اساس عوامل شناسایی شده، پرسشنامه‌ای، تدوین شد و کارشناسان شهرداری منطقه ثامن، بر اساس میزان اهمیت، آن عوامل را وزن‌دهی کردند. در ادامه، برای تجزیه و تحلیل یافته‌ها و ارائه راهبردها، از روش SWOT استفاده شد که از طریق تشکیل ماتریس‌های ارزیابی و با استفاده از تحلیل عوامل داخلی و خارجی، ضمن شناسایی مزایا و معایب طرح، به ارزیابی موانع و محدودیت‌های محتمل در راه توسعه کالبدی منطقه پرداخته و راهکارهایی برای انجام طرح با کمترین مشکلات ارائه میدهد. از جمله نتایج بهدست آمده، کاهش واحدهای مسکونی، افزایش واحدهای اجاره‌ای و افزایش نارضایتی ساکنان و مالکان از تغییر مکان زندگی و شرایط محیط‌زیستی منطقه بوده است. همچنین طبق امتیازهای نهایی عوامل داخلی و خارجی، راهبرد تهاجمی برجسته شد. در نهایت، پیشنهاداتی بهمنظور کاهش اثرات منفی طرح نوسازی و بهسازی بافت ارائه شده است.
مقاله پژوهشی
شیفته فرخی؛ سید مجید مفیدی شمیرانی؛ سمانه جلیلی صدرآباد
چکیده
کودکان، قشر مهم و حساسی هستند که باید نظر و خواسته‌های آنها درباره محیط زندگیشان پرسیده شود؛ همین امر موجب شکل‌گیری محلات دوستدار کودک منطبق با نیازهای آنان میشود. دلیل انتخاب محله پونک جنوبی خودرومداری، تراکم بالا و مشارکت پایین کودکان در محله بود. بنابراین، هدف از این پژوهش شناسایی راههای مشارکت کودکان در راستای ایجاد ...
بیشتر
کودکان، قشر مهم و حساسی هستند که باید نظر و خواسته‌های آنها درباره محیط زندگیشان پرسیده شود؛ همین امر موجب شکل‌گیری محلات دوستدار کودک منطبق با نیازهای آنان میشود. دلیل انتخاب محله پونک جنوبی خودرومداری، تراکم بالا و مشارکت پایین کودکان در محله بود. بنابراین، هدف از این پژوهش شناسایی راههای مشارکت کودکان در راستای ایجاد محلات دوستدار کودک است. روش تحقیق، توصیفی –تحلیلی است و نوع پژوهش از نوع کاربردی است و از نظر مکانی، پژوهش میدانی و کتابخانهای است. جامعه آماری، کودکان زیر 18 سال محله پونک جنوبی است که شامل 7291 نفر بوده و حدود 5/20 درصد از جمعیت محدوده را به خود اختصاص داده‌اند و نیاز به برنامهریزی دارند. یکی از روشهای مشارکت کودکان، ترسیم نقاشی است که کودکان به روش تصادفی ساده برگزیده شدهاند. بنابراین، با تحلیل نقاشی کودکان میتوان محله پونک جنوبی را به سمت دوستدار کودک بودن هدایت کرد. نتایج پژوهش از بررسی نقاشی 50 کودک نشان میدهد که 19 مقوله، مورد علاقه و توجه کودکان بوده. در میان مقولهها، به ترتیب تعامل فعال و غیرفعال با محیط طبیعی و مصنوع و همچنین آسایش اقلیمی دارای بیشترین توجه و دسترسی به حمل و نقل همگانی، ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخهسواری و پیادهرویی، مورد توجه کمتری در نقاشی کودکان بود. همچنین بعد محیطی با 26/45 درصد در رتبه اول و حمل و نقل با 07/6 در رتبه آخر از نظر کودکان قرار گرفته است. بنابراین میتوان با مشارکت دادن کودکان، محلات دوستدار کودک ایجاد کرد.
مقاله پژوهشی
شیرین گودرزی؛ امیرحسین پورجوهری
چکیده
رشد کالبدی شهرهای بزرگ ایران، مدیریت شهری را ناچار به توسعه پروژه‌های شهری به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل کرده است. این پروژه‌ها عموماً با نگاهی ترافیکی و در راستای توسعه کالبدی و ایجاد زیرساخت و تسهیلات برای حرکت خودروها تعریف می‌شوند و دیدگاه مسائل اجتماعی و کیفیات فضایی بررسی نمیشود. ازاین‌رو بسیاری از این پروژه‌ها به‌ویژه در ...
بیشتر
رشد کالبدی شهرهای بزرگ ایران، مدیریت شهری را ناچار به توسعه پروژه‌های شهری به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل کرده است. این پروژه‌ها عموماً با نگاهی ترافیکی و در راستای توسعه کالبدی و ایجاد زیرساخت و تسهیلات برای حرکت خودروها تعریف می‌شوند و دیدگاه مسائل اجتماعی و کیفیات فضایی بررسی نمیشود. ازاین‌رو بسیاری از این پروژه‌ها به‌ویژه در شهر کرج به دلیل تبعات مختلف اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی و محیطی با انتقادات گسترده‌ای روبه‌رو بوده‌اند. با توجه به تضاد آرا در این حوزه، بررسی سازگاری این پروژه‌ها با شاخص‌های توسعه پایدار شهری بسیار ضروری است. این مقاله به ارزیابی سه پروژه تقاطع غیرهمسطح شهر کرج بر اساس ابعاد چهارگانة توسعة پایدار شامل «شکوفایی اقتصادی»، «سرزندگی فرهنگی»، «ارتقای اجتماعی» و «تاب‌آوری زیستمحیطی» می‌پردازد. داده‌های پژوهش کمی است و به‌وسیله پرسشنامه محقق‌ساخت گردآوری شده است. تحلیل نتایج با استفاده از تکنیک چرخه‌های پایداری، نشان داد که پروژه‌های تقاطع‌های غیرهمسطح شهری کرج در غالب شاخص‌های مدنظر برای پایداری، به‌خصوص ابعاد اجتماعی و محیطی نامطلوب هستند. ناسازگاری اجتماعی و فضایی، بسنده و خوش‌بینی به مسائل فنی و در اجرای پروژه، بی‌توجهی به خواست ساکنان و طراحی پایدار از دلایل عدم موفقیت این پروژه‌ها است.
مقاله پژوهشی
عباسعلی آروین
چکیده
انرژی‌های تجدید پذیر یکی از مهمترین منابع تأمین انرژی رایگان، پاک و عاری از اثرات مخرب زیست محیطی هستند که میتواند بطور مطلوب در مناطق دوردست بخصوص مناطق روستایی که دور از منابع اولیه تولید انرژی هستند مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش پتانسیل انرژی‌های تجدید پذیر از جمله انرژی باد و خورشیدی در توسعه روستایی شهرستان اردستان ...
بیشتر
انرژی‌های تجدید پذیر یکی از مهمترین منابع تأمین انرژی رایگان، پاک و عاری از اثرات مخرب زیست محیطی هستند که میتواند بطور مطلوب در مناطق دوردست بخصوص مناطق روستایی که دور از منابع اولیه تولید انرژی هستند مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش پتانسیل انرژی‌های تجدید پذیر از جمله انرژی باد و خورشیدی در توسعه روستایی شهرستان اردستان مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور از آمار شدت تابش خورشید و ابرناکی آسمان بصورت روزانه و از آمار سرعت و جهت وزش باد با پریود 3 ساعته ایستگاه اردستان استفاده شد. روش کار برای تخمین تابش معادله آنگستروم و برای پیش‌بینی و تخمین توان توربین‌های بادی از تابع احتمال توزیع ویبول استفاده گردید. نتایج نشان داد شهرستان اردستان به دلیل ضریب ابرناکی کمتر، از استعداد بالایی برای بهره برداری از انرژی خورشید برخوردار می‌باشد. همچنین با توجه به اینکه در حدود 90 درصد اوقات سال در اردستان وزش باد با سرعت بین m/s8/8-6/3 از جهت جنوب و جنوب غرب وجود دارد. با اعمال ضریب دانسیته نسبت به دما و ارتفاع، قدرت عملی توربین در در ارتفاع 50 متری متری به kw/h528 می‌رسد که از توان بالایی برای تولید نیروی الکتریسته برخودار است. با توجه به اینکه امکان بهره‌برداری شخصی روستائیان از توربین‌های بادی با مقیاس بزرگ فراهم نیست لذا استفاده از آبگرم‌کن‌های خورشیدی برای خانوارهای روستایی و استفاده از دکل‌های برق بادی جنب مناطق روستایی با مدیریت شرکت توزیع برق شهرستان پیشنهاد می‌گردد.
مقاله پژوهشی
مجید پریشان؛ سحر ندایی طوسی؛ خدر فرجی راد؛ حمید میرمیران
چکیده
طی چند دهه اخیر روند رشد جمعیت و فعالیت در پسکرانه‌های تهران شتاب بی‌سابقه‌ای گرفته و در نتیجه، گستره حریم پایتخت دچار چالش‌های اساسی شده است. تغییرکاربری زمین به‌ویژه اراضی با پوشش طبیعی، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی به نفع ساخت‌وسازهای مجاز و غیرمجاز، نمود این چالش‌هاست. جمعیت روزافزون شهر تهران در کنار نیازهای گسترده به زمین ...
بیشتر
طی چند دهه اخیر روند رشد جمعیت و فعالیت در پسکرانه‌های تهران شتاب بی‌سابقه‌ای گرفته و در نتیجه، گستره حریم پایتخت دچار چالش‌های اساسی شده است. تغییرکاربری زمین به‌ویژه اراضی با پوشش طبیعی، باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی به نفع ساخت‌وسازهای مجاز و غیرمجاز، نمود این چالش‌هاست. جمعیت روزافزون شهر تهران در کنار نیازهای گسترده به زمین و ناتوانی در پاسخ به تقاضا در محدوده رسمی شهرهای موجود و نارسائی در سازوکارهای مدیریت حریم، دامنه تغییرات منفی بهوجودآمده را دوچندان نموده و اگرچه تا به امروز راهکارهای متفاوتی برای مدیریت حریم پایتخت پیش‌بینی شده، ولی این راهکارها نتوانسته‌اند در عمل خود را با ساختار نهادی_ سازمانی و مکانی_ فضایی موجود مطابقت دهند. حال سوال این است که برای غلبه بر مشکلات موجود در حریم پایتخت، الگوی مطلوب بایستی واجد چه ویژگی‌هایی باشد؟ برای پاسخ به این سوال از روش کیفی مبتنی بر تحلیل محتوای اسناد و مصاحبه با متولیان و صاحبنظران استفاده شد. نتایج نشان میدهد الگوی مناسب و موثر مدیریت حریم، مستلزم در بر داشتن لایه‌های مختلف مدیریتی از سطح ملی تا محلی، ایفای نقش حداکثری بخش‌ها و سازمان‌های مختلف در حریم، مشارکت بخش‌های غیردولتی و تدارک سازوکار نظارت و پایش مداوم حریم طبق سیاست‌ها، جهت‌گیری‌ها و ضوابط و مقررات اسناد و برنامه‌های موضوعی و موضعی می‌باشد چراکه در صورت تداوم نارسائی‌های موجود در سازوکارهای مدیریت حریم، دیری نخواهد پایید اندک فضاهای باارزش زیستی و طبیعی پیرامون کلانشهر تهران و شهرهای اطراف آن نیز از بین خواهند رفت.
مقاله پژوهشی
امیر جاهد؛ بشیر بیگ بابایی؛ کریم حسین زاده دلیر
چکیده
شکل‌گیری و تداوم حاشیه‌نشینی در قالب سکونتگاه‌های غیررسمی را میتوان بزرگترین چالش در ساماندهی و مدیریت کالبدی_فضایی شهرهای امروزی بهشمار آورد. این نوع سکونتگاه‌ها با ابعاد مختلف خود، نمایشی کالبدی_فضایی از اجتماع پذیری غیراجتماعی افراد و گروه‌هاست. بازنمود کالبدی این پدیده‌های شهری در برچسب‌های متنوع همواره در فرایندی ...
بیشتر
شکل‌گیری و تداوم حاشیه‌نشینی در قالب سکونتگاه‌های غیررسمی را میتوان بزرگترین چالش در ساماندهی و مدیریت کالبدی_فضایی شهرهای امروزی بهشمار آورد. این نوع سکونتگاه‌ها با ابعاد مختلف خود، نمایشی کالبدی_فضایی از اجتماع پذیری غیراجتماعی افراد و گروه‌هاست. بازنمود کالبدی این پدیده‌های شهری در برچسب‌های متنوع همواره در فرایندی غیررسمی زاده شده و همواره به مثابه یک چالش پدیده‌ای ضد شهری نگریسته شده است. در این رابطه، مقاله حاضر با روش توصیفی-تحلیلی بهدنبال بررسی نقش عوامل و پیشران‌های تأثیرگذار بر ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی محله شمس‌آباد شهر تبریز است. گردآوری داده‌ها با مطالعات کتابخانهای و میدانی با کمک پرسشنامه انجام شد. جامعه آماری شامل گروه متخصصین به تعداد 30 نمونه آماری است که با روش دلفی پرسشنامه بین آنها توزیع گردید. تحلیل داده‌ها نیز با روش دلفی، آزمون تک نمونهای T و تحلیل مسیر در قالب DPSIR با کمک نرم افزار SPSS انجام شد. یافته‌های تحقیق نشان داد که طبق مدل DPSIR مؤلفه «فشار» با ضریب 254/6 بیشترین امتیاز را دریافت کرده است. همچنین، براساس آزمون تحلیل‌مسیر شاخص «فشار» با ضریب اثرکل 623/0 بیشترین تأثیر و رابطه علی را با ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی دارد. از طرفی، مؤلفههای «تأثیر» با ضریب اثر کل 591/0 ؛ «پاسخ» با ضریب اثر کل 556/0 ؛ «وضعیت» با ضریب اثر کل 547/0 ؛ و «نیروی محرکه» با ضریب اثر کل 537/0 قرار دارند. لذا بهمنظور توانمندسازی و بهسازی محله شمس‌آباد شهر تبریز تقویت سیستم حمل‌ونقل ؛ جانمایی مناسب کاربری‌های ناسازگار ؛ استحکام ابنیه‌های فرسوده؛ حل مشکل سند مالکیت ضروری است.
مقاله پژوهشی
عباس شیعه؛ سیده زهرا حسینی؛ نگین حجتی؛ روژین رئوفی
چکیده
توسعه اقتصاد محلی با تکیه بر بهبود بنگاههای محلی رقابتی، باعث جذب سرمایهگذاری داخلی و ارتقاء سرمایهانسانی، مهارتهای کار، ارتقاء زیرساختهای محلی و توسعه متوازن اقتصادی در محلات میشود. در این میان خلاقیت به عنوان پایه و اساس چهار محور فوق میتواند سبب رشد و توسعه اقتصادی در بسیاری از جوامع معاصر شود. صنایع خلاق ...
بیشتر
توسعه اقتصاد محلی با تکیه بر بهبود بنگاههای محلی رقابتی، باعث جذب سرمایهگذاری داخلی و ارتقاء سرمایهانسانی، مهارتهای کار، ارتقاء زیرساختهای محلی و توسعه متوازن اقتصادی در محلات میشود. در این میان خلاقیت به عنوان پایه و اساس چهار محور فوق میتواند سبب رشد و توسعه اقتصادی در بسیاری از جوامع معاصر شود. صنایع خلاق به عنوان منبع فرهنگی و تجاری قدرتمندترین بخش اقتصاد هستند که بهرهگیری از این صنایع در حوزههای برنامهریزی موجب توسعه اقتصاد محلی و به تبع توسعه اقتصاد ملی میشود. شهر خلاق نیز با داشتن صنایع خلاق و جذب نیروی خلاق رشد و توسعه اقتصادی را در پی خواهد داشت. محدوده فرحزاد واقع در ناحیه9 منطقه 2شهرداری تهران با در برداشتن منابع اکولوژیکی مناسب و نهادهای فعال از سویی و شرایط نامناسب اجتماعی-اقتصادی و وجود مشاغل غیررسمی از سوی دیگر، قابلیت اتخاذ رویکرد شهرخلاق در تقویت اقتصاد محلی جهت بهبود وضعیت اشتغال و توانمندسازی افراد را داراست. این پژوهش برای دستیابی به این هدف در سه گام انجام شده است.در گام نخست با مرور ادبیات نظری، ابعاد استعداد، فناوری، مدارا، دارایی سرزمین و مشارکت شهری تعیین شد.درگام دوم پهنههایی با اولویت برنامهریزی با توجه به اشتراکات موجود مشکلات اقتصای، اجتماعی و کالبدی شامل؛ امنیت پایین، دسترسی و معابر نامناسب، وجود مشکلات زیستمحیطی، فقدان سند مالکیت، پایین بودن سطح تعاملات اجتماعی در محدوده، مشکلات اقتصادی، وضعیت نامناسب مسکن و وجود اختلافات فرهنگی میان اقوام گوناگون شناسایی شد. در گام آخر ابعاد در نواحی واجد شرایط برنامهریزی از طریق مصاحبه مورد ارزیابی قرارگرفته است. در ادامه با تحلیل مصاحبهها از طریق نرم افزار مکس کیودا ،نقش مؤلفههای در توسعه اقتصاد محلی فرحزاد شناسایی شده است. بنابراین در بعد داراییهای سرزمین با 7 مؤلفه؛ سابقه تاریخی، نقش گردشگری، مذهبی، برخورداری از باغات سنتی، روددره فرحزاد، رستورانها و بخش کوهستانی فرحزاد، در بعد فناوری با مؤلفه برخورداری از اینترنت همراه، در بعد استعداد با 4 مؤلفه؛ برخورداری از نهادهای فرهنگی، مهارتهای ساکنین، تمایل به یادگیری مهارت و تمایل به آموزش، دربعد مشارکت شهری با 3 مؤلفه؛ برخورداری از تنوع اقوام مختلف، پیگیری مشکلات موجود و مشارکت در طرح های عمرانی قابل توجه است.
