مقاله پژوهشی
فاطمه رضایی؛ فرهاد عزیزپور؛ اصغر طهماسبی؛ صدیقه حسینی حاصل
چکیده
توسعه روستایی به عنوان هدف و یا راهبرد توسعه در بسیاری از کشورها مورد تأکید نظام سیاستگذاری و برنامهریزی آنها است. برای دستیابی به این هدف، توجه به اصول محتوایی و رویهای برنامهریزی (توسعه روستایی) مبتنی بر ادبیات نظری-تجربی و نگرش خبرگان در سطوح مختلف فضایی از جمله منظومه روستایی اهمیت دارد. تحقیق حاضر با هدف ارائه ...
بیشتر
توسعه روستایی به عنوان هدف و یا راهبرد توسعه در بسیاری از کشورها مورد تأکید نظام سیاستگذاری و برنامهریزی آنها است. برای دستیابی به این هدف، توجه به اصول محتوایی و رویهای برنامهریزی (توسعه روستایی) مبتنی بر ادبیات نظری-تجربی و نگرش خبرگان در سطوح مختلف فضایی از جمله منظومه روستایی اهمیت دارد. تحقیق حاضر با هدف ارائه چارچوب مفهومی برنامهریزی توسعه منظومه روستایی مبتنی بر نگرش خبرگان انجام گرفته است. روش تحقیق، کیفی و از نوع اکتشافی است که مبتنی بر رهیافت تأویلگرایی انجام گرفته است. همچنین، در چارچوب روش تحقیق منتخب از رویکرد تحلیل محتوا (کیفی) استفاده شده است. مشارکتکنندگان، خبرگان دانشگاهی، دستگاههای اجرایی و محلی بودند. حجم نمونه بر اساس اشباع نظری تعیین و برای انتخاب مشارکت کنندگان از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. جمع آوری اطلاعات با استفاده از روشهای کتابخانهای و میدانی، فنون فیش برداری و مصاحبه نیمه ساختمند و ابزارهای فیش و چک لیست مصاحبه نیمه ساختمند انجام گرفت. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از تکنیک کدگذاری باز، محوری و گزینشی در محیط نرم افزار اطلس تی آی استفاده شد. مبتنی بر یافتهها، این تحقیق به این نتیجه رسیده است که حفاظت از منابع طبیعی- بوم شناختی محدود، سرمایه انسانی- اجتماعی، اقتصاد شبه درونزای روستایی، عدالت فضایی، یکپارچگی فضایی و حکمروایی خوب روستایی اصول محتوایی و یکپارچه بودن، مشارکت اجتماع محلی، فضایی بودن، تدریج گرایی و همزمانی تهیه و اجرا اصول فرایندی هستند که چارچوب مفهومی برنامه ریزی توسعه منظومه روستایی را شکل دادهاند.
مقاله پژوهشی
شیما اسلام پور؛ سعید میررریاحی؛ سوزان حبیب
چکیده
مسکن اجتماعی در سالهای اخیر بهدنبال افزایش جمعیت و مهاجرت به شهرها، به عنوان یکی از راههای پاسخگویى به نیاز مسکن مطرح شده است. از آنجا که در ایران مسکن اجتماعی، تجربهای کم و بیش جدید محسوب میشود، در این راستا تحقق امر سکونت، بهدلیل گسترش روزافزون چنین مسکنهایی در شهرها، ضرورى بهنظر مىرسد، تا بتوان پایههاى ...
بیشتر
مسکن اجتماعی در سالهای اخیر بهدنبال افزایش جمعیت و مهاجرت به شهرها، به عنوان یکی از راههای پاسخگویى به نیاز مسکن مطرح شده است. از آنجا که در ایران مسکن اجتماعی، تجربهای کم و بیش جدید محسوب میشود، در این راستا تحقق امر سکونت، بهدلیل گسترش روزافزون چنین مسکنهایی در شهرها، ضرورى بهنظر مىرسد، تا بتوان پایههاى علمى روشنى در طراحی و در مطابقت با نیازهای انسان ایجاد نمود. هدف مقاله حاضر در بخش اول تبیین ابعاد پنهان سکونت مطابق با نیازهای انسان با رویکردی معناشناسانه و در بخش دوم واکاوی ابعاد پنهان سکونت بهطور جامع در مسکن اجتماعی شهر همدان بهمنظور دستیابی به سیاستهای طراحی و اجرایی، در جهت ارتقاء کیفیت اینگونه از مسکن است. این مقاله بهروش آمیخته و با بهرهگیری از روش تحلیل محتوا، با رویکردی معناشناسانه و در حوزه معماری انجام شده است. بخش اول دادهها بصورت کیفی با استفاده از مصاحبه و در بخش دوم از طریق روش کمی انجام شده است. در این ارتباط ابتدا با تکیه بر اسناد کتابخانهای، به مطالعه مفاهیم، نظریههای مرتبط با مفهوم سکونت و تحقق ابعاد وجودی انسان در مکان پرداخته شده است. در ادامه، دادهها در بخش اول، با استفاده از کدگذاری، تحلیل شدهاند. در بخش دوم، دادههای بهدست آمده در بخش اول، بهصورت پرسشنامه درآمده و با استفاده از نرمافزار SPSS و روشهای آماری همچون آزمون تی، فریدمن و تحلیل عاملی مورد ارزیابی قرار گرفتهاند. با توجه به مطالعات انجام شده، چهار بعد شامل کالبدی- فضایی، اجتماعی- فرهنگی، ادراکی- زیباشناختی و زیستمحیطی، ابعاد پنهان سکونت، هر کدام اشاره به بعدی از وجود انسان و در مطابقت با نیازهای او قرار دارند. در بین ابعاد یافت شده، برای انسان بعد اجتماعی- فرهنگی در درجه اول نسبت به سایر ابعاد، در دستیابی به مفهوم سکونت در مسکن تأثیر دارد. پس از آن به ترتیب ابعاد کالبدی- ساختاری، زیستمحیطی و نهایتاً ادراکی- زیباشناختی در درجات بعدی قرار دارند، لذا در این راستا میتوان با ارائه راهکارهایی در طراحی، متناسب با هر بعد، موجب ارتقاء کیفی، تحقق سکونت واقعی و آرامش انسان در چنین سکونتگاههایی شد.
مقاله پژوهشی
محمد جواد سامانی نژاد؛ ندا خداکرمیان گیلان؛ محسن نیازی
چکیده
تجدید حیات شهرها نیز مانند موجودات زنده از طریق نوسازی سلول‌ها و بافت‌هایی است که همواره فرسوده می‌شوند. گاهی روند فرسودگی سریعتر از روند نوسازی حرکت می‌کند، که در این صورت انباشت فرسودگی، بحرانی شده و تسریع در نوسازی بافتهای فرسوده را ضروری می‌سازد. آنچه در این زمینه اهمیت دارد، میزان مشارکت مردم در امر بهسازی و نوسازی بافتهای ...
بیشتر
تجدید حیات شهرها نیز مانند موجودات زنده از طریق نوسازی سلول‌ها و بافت‌هایی است که همواره فرسوده می‌شوند. گاهی روند فرسودگی سریعتر از روند نوسازی حرکت می‌کند، که در این صورت انباشت فرسودگی، بحرانی شده و تسریع در نوسازی بافتهای فرسوده را ضروری می‌سازد. آنچه در این زمینه اهمیت دارد، میزان مشارکت مردم در امر بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده است. این پژوهش از نوع کیفی بوده و روش انجام آن، مرور نظام‌مند ادبیات با استفاده از رویکرد فراترکیب برای تحلیل دادههای مستخرج از منابع منتخب است. در نهایت، در فرایند مرور نظام‌مند، 28 منبع برای تحلیل کیفی و کدگذاری انتخاب و استفاده شدند. برای این منظور، با مراجعه به اسناد و مدارک معتبر قابل دسترس در سامانه های جستجو همچون گوگل، نورمگز، مگیران علمنت و اس آی دی در دوره زمانی سال های 1390 تا 1400 انجام شده است. در نتیجه تجمیع و دسته‌بندی کدهای احصا شده، تعداد 15 بعد و 67 شاخص استخراج شد. کدها شامل ابعاد کالبدی، اجتماعی، زیست محیطی، مدیریتی، روانشناختی، خدماتی، زیرساختی، مشارکت جزئی، چگونگی دخالت مردم، سطح فراگیری سطوح اجرایی و عملکردی، انگیزه ایجادکنندۀ آن، کیفیت همکاری مردم، قلمرو اجرایی و موضوع هستند. نتایج پژوهش نشان می‌دهند پایین بودن ارزش زمین و مسکن با فراوانی (27) و ساختمان‌های غیر استاندارد با فراوانی (23) شاخص‌هایی هستند که اهمیت زیادی را در پژوهش‌های مختلف ایفا کرده‌اند. از سوی دیگر، اطلاع‌رسانی، انگیزه درون‌زا و برون‌زا، کیفیت همکاری تحمیلی و اجباری و..... از شاخص‌های کم اهمیت در این زمینه هستند. مهمترین جنبه‌های نوآوری این پژوهش نگاه چندسطحی و نظام وار به مشارکت مردمی در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهری است و همچنین شناسایی عناصر اصلی این موضوع است.
مقاله پژوهشی
مصطفی طالشی؛ حسین امجد یزدی؛ حسین رحیمی
چکیده
آرامستانها یکی از عناصر اثربخش در چیدمان ساختار فضایی سکونتگاه انسانی و به‌ویژه شهرهای ایرانی است. رویکرد توسعه فرهنگی- اجتماعی آرامستانها با افزایش میزان تعاملات اجتماعی و حضورپذیری شهروندی موجب سرزندگی شهری فضاهای شهری میشود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و با توجه به ماهیت کارکردی آن از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده ...
بیشتر
آرامستانها یکی از عناصر اثربخش در چیدمان ساختار فضایی سکونتگاه انسانی و به‌ویژه شهرهای ایرانی است. رویکرد توسعه فرهنگی- اجتماعی آرامستانها با افزایش میزان تعاملات اجتماعی و حضورپذیری شهروندی موجب سرزندگی شهری فضاهای شهری میشود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و با توجه به ماهیت کارکردی آن از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در پژوهش حاضر، شیوه جمعآوری اطلاعات اسنادی و نیز پیمایشی بوده و برای تجزیه و تحلیل دادههای کمی از نرمافزار ArcGIS و مدلهایی نظیر تحلیل خوشهای (Group Analysis) و درون‌یابی (IDW) استفاده شده است. به منظور شناخت و تدقیق نواحی فرهنگی آرامستانها در کلان شهر مشهد از شاخص‌هایی دسترسی همچون حرم مطهر امام رضا، جاذبهها ومناطق نمونه گردشگری، آثار تاریخی، مراکز اقامتی و سایر امکانات و خدمات شهروندی استفاد شد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مجموعههای حرم مطهر رضوی، گنبد خشتی، گنبد سبز و خواجهربیع به عنوان ناحیه فرهنگی یک، یاسر و ناصر به عنوان ناحیه فرهنگی دو، خواجه مراد و خواجه اباصلت به عنوان ناحیه فرهنگی سه و میامی به عنوان ناحیه فرهنگی چهار قابل شناسایی است. به منظور افزایش نقش‌آفرینی نواحی فرهنگی آرامستانها در سرزندگی شهری کلان‌شهر مشهد، الگوی بومی باغمزار برای ارتقای هویت ایرانی در آرامستانهای تاریخی و طرح‌ریزی تأسیسات و تجهیزات گردشگری از طریق پیوند فضایی-عملکردی نواحی آرامستانهای تاریخی ناحیه شهری مشهد با حرم مطهر رضوی در توسعه اجتماعی-فرهنگی آرامستانهای شهری مؤثر است.
مقاله پژوهشی
محمود فال سلیمان؛ محمد حجی پور؛ جواد کریمی پور
چکیده
هدف این تحقیق، بررسی و ارزیابی اثرات کالبدی و فضایی اقدامات اجرایی متأثر از رویکرد سیاستهای نتولیبرال توسط نظام برنامهریزی در سکونتگاههای پیراشهر بیرجند است. از حیث ماهیت و روش توصیفی با رویکرد پیمایشی بوده است و گردآوری دادهها به کمک پرسشنامه و تحلیل آن به وسیله نماگرهای آمار کلاسیک و فضایی انجام شده است. جامعه تحقیق ...
بیشتر
هدف این تحقیق، بررسی و ارزیابی اثرات کالبدی و فضایی اقدامات اجرایی متأثر از رویکرد سیاستهای نتولیبرال توسط نظام برنامهریزی در سکونتگاههای پیراشهر بیرجند است. از حیث ماهیت و روش توصیفی با رویکرد پیمایشی بوده است و گردآوری دادهها به کمک پرسشنامه و تحلیل آن به وسیله نماگرهای آمار کلاسیک و فضایی انجام شده است. جامعه تحقیق در سطح سکونتگاه مشتمل بر روستاهای پیرامون شهر بیرجند بوده که بر حسب دو عامل فاصله و جمعیت از بین آنها روستاهای نمونه انتخاب شد. به گونهای که ابتدا روستاهای واقع در حریم 15 کیلومتر از لبه شهر بیرجند (محدوده قانونی شهر) انتخاب و سپس آن دسته از روستاهای دارای جمعیتی بیش از 20 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شدند. تعداد این‌روستاها 22 سکونتگاه با جمعیت 7739 خانوار بر اساس سرشماری سال 1395 بوده است. حجم نمونه در سطح خانوار، با استفاده از فرمول کوکران با سطح خطای 5/0 درصد 336 خانوار تعیین شده در هر آبادی با تسهیم به نسبت جمعیت آن انتخاب شده است. نتایج نشان داد اقدامات متأثر از رویکرد سیاستهای نولیبرالی توسط نظام برنامهریزی بر تحولات فضایی و کالبدی در پیراشهر بیرجند، در سطح «زیاد» معنادار بوده است. در ادامه آزمون مقایسه میانگین جوامع (آزمون زوجی مستقل) به منظور مقایسه میزان (قدرت و شدت) اثرگذاری سیاستهای نولیبرالی در دو حوزه کالبدی و فضایی صورت گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که میزان اثرگذاری سیاستهای نولیبرالی در دو بعد فضا و کالبد تقریبا یکسان بوده است. همچنین نتایج به دست آمده نشان می‌دهد با افزایش فاصله از مرکز شهر، تحولات فضایی و کالبدی افزایش می بابد که در این راستا پیشنهادهای اجرایی ارائه شده است.
مقاله پژوهشی
مهدی صمیمیان؛ زینب کرکه آبادی؛ سعید کامیابی
چکیده
بافتهای ناکارآمد شهری از یک سو بدلیل مشکلات متفاوت و درصد بالایی از جمعیت شهری از سوی دیگر در مقایسه با بافتهای دیگر شهر اهمیت بسزایی دارند هدف از این تحقیق، بررسی نقش دولت و استفاده از فرایندهای حکمروایی در تحقق توسعه و پایداری بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری به طور مؤثر و جامع است. در تحقیق حاضر برای شناخت نقش حکمروایی ...
بیشتر
بافتهای ناکارآمد شهری از یک سو بدلیل مشکلات متفاوت و درصد بالایی از جمعیت شهری از سوی دیگر در مقایسه با بافتهای دیگر شهر اهمیت بسزایی دارند هدف از این تحقیق، بررسی نقش دولت و استفاده از فرایندهای حکمروایی در تحقق توسعه و پایداری بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری به طور مؤثر و جامع است. در تحقیق حاضر برای شناخت نقش حکمروایی مطلوب شهری در رفع مشکلات بافتهای ناکارآمد میانی شهر سمنان، با شرایط ناپایداری کالبدی - محیطی و اجتماعی، شاخص‌های مؤثر از طریق مطالعه اسنادی و کتابخانهای احصا گردید و در ادامه از طریق روش پیمایشی اطلاعات موردنیاز جمعآوری شد. سپس تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات بهوسیله نرمافزار آماری SPSS و برای تجزیه‌و‌تحلیل شاخصها از مدل معادلات ساختاری با نرمافزار Amos استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان داد، وضعیت شاخص‌های حکمروایی شهری و شاخص‌های بهبود پایداری شهری بافت فرسوده در شهر سمنان مناسب بوده و در حکمروایی مطلوب شهری شاخص‌های مشارکت و مسئولیتپذیری مردم بیشترین تأثیر را در بهبود وضعیت حکمروایی شهری و عوامل محیطی - کالبدی بیشترین تأثیر را در بهبود توسعه پایدار بافت فرسوده میانی شهر سمنان داشته است.
مقاله پژوهشی
کیومرث خداپناه
چکیده
گردشگری روستایی راهبرد نوینی برای دستیابی به توسعه روستایی است که از طریق ایجاد فعالیت‌های مکمل و متحول نمودن این نواحی، نقش عمده‌ای در توانمندسازی مردم محلی و تنوع‌بخشی به رشد اقتصادی دارد. با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش، با رویکرد عوامل پیش برنده گردشگری روستایی انجام شده است. این پژوهش بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ ...
بیشتر
گردشگری روستایی راهبرد نوینی برای دستیابی به توسعه روستایی است که از طریق ایجاد فعالیت‌های مکمل و متحول نمودن این نواحی، نقش عمده‌ای در توانمندسازی مردم محلی و تنوع‌بخشی به رشد اقتصادی دارد. با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش، با رویکرد عوامل پیش برنده گردشگری روستایی انجام شده است. این پژوهش بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. برای بهدست آوردن داده های موردنیاز از روش کتابخانهای و میدانی استفاده شد. جامعه‌آماری پژوهش 12 روستای بالای 20 خانوار دهستان حیران در بخش مرکزی شهرستان آستارا با جمعیت 2509 نفر و 798 خانوار است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 260 نفر برآورد و پراکندگی تعداد نمونه‌ها در روستاها، متناسب با تعداد جمعیت آنها توزیع شد. جهت بررسی موضوع از عامل‌های محیطی، مدیریتی، اقتصادی و اجتماعی بهره گرفته شد و بر اساس تحلیل محتوای کیفی داده های گردآوری شده از طریق بررسی منابع و مصاحبه ها، مفاهیم کلیدی از متن یادداشتها و مصاحبه ها استخراج و طی انجام کدگذاری باز، 30 عامل مؤثر برگردشگری شناسایی شدند. روایی پرسشنامه توسط متخصصان و کارشناسان مجرب مورد تأیید قرار گرفت و ضریب پایایی هم بر اساس آلفای کرونباخ80/0 برآورد شد. جهت تجزیه‌و‌تحلیل از نرم‌افزارهای، SPSS25 و Lisrel بهره گرفته شد. نتایج نشان می‌دهد بیشترین بار عاملی در بین عامل محیطی به نماگر پوشش گیاهی و جانوری(88/0)، در عامل مدیریتی به نماگر سیاستهای تشویقی(76/0)، در عامل اقتصادی به نماگر ویلاسازی و خانه دوم(88/0) و در عامل اجتماعی به امکانات رفاهی موجود در روستا (89/0) در زمینۀ گردشگری اختصاص داشته است.
مقاله پژوهشی
اسماعیل علی اکبری؛ محمدمهدی حسن زاده؛ بیژن دادرس؛ محسن سقائی
چکیده
باتوجه به پتانسیل فراوان شهر یاسوج در صنعت گردشگری و تأثیر آن بر توسعه پایدار، برنامهریزی راهبردی گردشگری در این شهر ضرورت دارد. در همین راستا هدف پژوهش حاضر برنامهریزی راهبردی توسعه گردشگری شهر یاسوج، شناسایی و عوامل توسعه گردشگری و مقایسه با مناطق رقیب براساس رویکرد توسعه پایدار بوده است. نوع تحقیق ...
بیشتر
باتوجه به پتانسیل فراوان شهر یاسوج در صنعت گردشگری و تأثیر آن بر توسعه پایدار، برنامهریزی راهبردی گردشگری در این شهر ضرورت دارد. در همین راستا هدف پژوهش حاضر برنامهریزی راهبردی توسعه گردشگری شهر یاسوج، شناسایی و عوامل توسعه گردشگری و مقایسه با مناطق رقیب براساس رویکرد توسعه پایدار بوده است. نوع تحقیق در این پژوهش روش توصیفی-تحلیلی و روش گردآوری دادهها پیماشی و همچنین جامعه آماری پژوهش، شامل تمام خبرگان، کارشناسان و مدیران اجرایی متخصص مسلط به برنامهریزی شهری و گردشگری پایداردر شهر یاسوج است. نمونه‌‌های تحقیق با استفاده از روش، نمونه‌گیری هدفمند به تعداد 25 نفر انتخاب شدند. برای تدوین راهبردهای توسعه گردشگری شهری یاسوج، ارائه اهداف، مقایسه با رقبای منطقه و عوامل اثرگذار برگردشگری شهر یاسوج از مدل Meta-swot استفاده شد. یافته‌‌های پژوهش نشان داد که مهمترین رقیب منطقه شهر یاسوج، شیراز با امتیاز 2/3 است. همچنین مهمترین عامل در توسعه پایدار گردشگری شهر یاسوج توجه به مسائل زیستمحیطی با (Bubble size:5/36) و جلوگیری از تخریب جاذبه‌‌های طبیعی اطراف شهر است.
