با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا، دانشگاه خوارزمی

2 استاد گروه جغرافیا، دانشگاه خوارزمی

3 دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه خوارزمی

چکیده

در قرن حاضر،گردشگری به عنوان فعالیت پررونق و دامنه‏دار، در فضاهای روستایی دارای اثرات متنابهی است. از ویژگی‏های خاص نظام اثرات گردشگری بویژه در فضاهای روستایی این است که دامنه‏ی اثرگذاری متنوعی از قبیل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، نهادی و محیط زیستی دارد و همچنین بسته به موقعیت‏های مکانی گوناگون، می‌تواند شدت و جهت تغییرات و تحولات متفاوتی داشته باشد. از این رو تحقیق حاضر باهدف تحلیل فضایی اثرات گردشگری در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان رضوانشهر تدوین شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی ـ تحلیلی است. در این تحقیق جامعه آماری، سکونتگاه های روستایی شهرستان رضوانشهر است. در این مطالعه تحلیل ساخت و سازهای انسانی در سکونتگاه‏های روستایی با بهره‌گیری از داده‏های سنجش از دور مورد تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل داده‌ها از الگوریتم حداکثر احتمال با دو کاربری و GIS استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد، گردشگری روستایی در ناحیه رضوانشهر دارای تنوع و تفاوت در شدت اثرات بر حسب واحدهای مکانی بوده است. به گونه‏ای که، اثرات کالبدی گردشگری(خانه‏های دوم، واحدهای خدماتی، تغییرات کابری اراضی و قیمت زمین) در محدوده‏ی ساحلی، شدت بیشتری نسبت به کانون‏های روستایی در محدوده دشتی و کوهپایه‏ای دارد.

کلیدواژه‌ها

ادبی، محمد (1391). آسیب‌شناسی گردشگری روستایی با تأکید بر گردشگری فرهنگ محور (نمونه‌ی موردی: دهستان کن- سولقان). پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
جعفری، حمید و حاتمی‌شاه‌خالی، سیده محدثه (1395). نقش گردشگری در تحولات کالبدی کارکردی سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی شهرستان لاهیجان). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه­ای، 6 (23)، 191ـ200.
خیاطی، مهدی (1382). توریسم روستایی و تأثیر آن بر جوامع روستایی تایلند. ماهنامه اقتصادی  اجتماعی جهاد کشاورزی، 1 (1)، 73ـ73.
دادورخانی، فضیله، زمانی، حمید، قدیری‌معصوم، مجتبی و عاشری، اسماعیل (1392). نقش گردشگری خانه‌های دوم در تغییرات کالبدی فیزیکی نواحی روستایی (مطالعه‌ی موردی: دهستان برغان شهرستان ساوجبلاغ). فصلنامه پژوهش‌های روستایی، 4 (2)، 277ـ299.
رابینو، یاسنت لویی (1357). ولایات دارالمرز ایران: گیلان، ترجمه جعفر خمامی‌زاده. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
رضوانی، محمدرضا، اکبریان، محمدرضا، رکن‌الدین افتخاری،
 عبدالرضا و بدری، سیدعلی (1390). تحلیل مقایسه‌ای آثار اقتصادی گردشگری خانه‌های دوم با گردشگری روزانه بر نواحی روستایی با رویکرد توسعه‌ی پایدار (مورد: شهرستان شمیرانات، استان تهران). فصلنامه پژوهش‌های روستایی، 2 (8)، 35ـ62.
شهابیان، پویان (1383). گردشگری روستایی. فصلنامه ساخت شهر، 1(1)، (28ـ33).
شارپلی، ریچارد (1380). گردشگری روستایی، ترجمه رحمت‌الله منشی‌زاده و فاطمه نصیری. تهران: انتشارات منشی.
شمس، مجید، احمدی دهرشید، محمد و خداکرمی، مهناز (1391). توریسم و توانمندسازی اقتصاد روستایی (نمونه موردی: روستای اورامان تخت). مجله مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 7 (20)، 57ـ70.
شهیدی، محمدشریف، اردستانی، زهرا السادات و گودرزی سروش، محمدمهدی (1388). بررسی تأثیرات توریسم در برنامه‌ریزی نواحی روستایی. پژوهش‌های جغرافیای انسانی (پژوهش های جغرافیایی)، 41 (67)، 99ـ113.
غلامی، مانا (1389). بررسی دیدگاه جامعه میزبان جهت پذیرش گردشگران نواحی روستایی، مطالعه‌ی موردی: دره قاهان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی.
قدیری معصوم، مجتبی، مطیعی لنگرودی، سیدحسن و مهرپویا، حسن (1392). تبیین اثرات کالبدی گردشگری بر نواحی روستایی (مورد پژوهش: دهستان بیرون بشم- بخش کلاردشت). مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 2 (5)، 32ـ49.
قرشی میناآباد، محمد باسط، مولایی هشجین، نصرالله و یعقوبی، مهرانگیز (1393). تبیین پیامدهای مکانی-فضایی گردشگری بر روستاهای شهرستان رضوان‌شهر. مجله مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی،         9 (27)، 55ـ77.
کارگر، بهمن (1386). توسعه شهر نشینی و صنعت گردشگری در ایران (از مفهوم تا راه کار). تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
مرکز آمار ایران (75، 85، 90 و 1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، شهرستان رضوانشهر.
منشی زاده، رحمت اله (1384). اندر مقوله گردشگری. تهران: انتشارات پیام.
میردامادی، سید مهدی و برزویی، حمید (1392). نقش توریسم در بهبود وضعیت اقتصادی روستاهای شهرستان تالش (مطالعه موردی، روستای شیرآباد). مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 6 (23)، 7ـ17.
یعقوبی، مهرانگیز، قرشی میناآباد، محمد باسط و مولایی هشجین، نصرالله (1395). بررسی نقش گردشگری بر تغییر الگوی مسکن در نواحی روستایی(مطالعه موردی: شهرستان رضوانشهر). فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای،   6 (24)، 179ـ188.
Amar, T. (2013). The pathology space economy and rural development. quarterly space economy and rural development, 2 (3), 171-192. (In Persian).
Byeonge, P., & yooshik, D. (2009). Segmentation by motivation in rural tourism. Tourism management, 30 (1), 99-108.
Cintyre, G., (1993). Sustainable tourism development: guide for local planners. world tourism organization: Madrid.
Coccossis, M., & Constantoglou, E. (2010). The use of Typologhies in Tourism Planning (problems, conflict). Paper presented at the 46th Congress of the European Regional Science Association (ERSA). 
Dewi, Y., & Ketut, L. (2014). Modeling the relationships between tourism sustainable factor in the traditional village of poncasari. procedia-Social and behavioral sciences, V135, 57-63.
falak, Sh., Ch, Lomay & Alvin, Y. (2014). A repositioning strategy for rural tourism in Malaysia. Procardia _ social and behavior sciences, V:144, 412-415.
Ghorbani, R and F, Zadvali & Sh, Zadvali. (2014). Evaluation negative effects of tourism development on attractive villages, case study village city. Quarterly regional planning, 4 (15), 103-118. (In Persian).
Gwiazdinska, M & Jezierska, A. (2013). Functional changes of the rural areas in Poland. Journal of settlements and spatial planning, 4 (1), 53-58.
J Telfer, D., & Sharply, R. (2012). Tourism development planning in developing countries. translated by Zargham bourujei, H, publication mahkame, Tehran. (In Persian).
Liguo, W., Yotsumoto, Y. (2018). Conflict in tourism development in rural China. Tourism Management, 70 (5), 188-200
Marino ski, N., & Korunovski, S. (2012). Tourism in Macedonia in changing environment. Procardia - social and behavior sciences, 44 (7), 19-31.
Pourtaheri, M., & Naghavi, M. (2012). Physical development of rural settlements with a sustainable development approach (concepts, theories and guidelines). journal housing and rural environment, 31 (137), 53-70. (In Persian).
Saeidi, A., & Hoseini Asl, S. (2008). Cornerstone locates and deploys the new villages. publication shahidi, Tehran. (In Persian).
Salehi, S., & Hasanpour, M. (2012). Planining and tourism development functional approach to planning and tourism marketing. publication Mazandaran University. (In Persian)
Keles, R. (2012). The Quality of Life and the Environment. Procedia - Social and Behavioral Sciences V35, 23-32.
Bălan, M., & Burghelea, C. (2015). Rural Tourism and its Implication in the Development of the Fundata Village. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 188 (14), 276-281.
Molaie Hashjin, N., Dnlin K., & Hsan nezhad, M. (2011). Analyze the consequences of the instability of tourism in rural settlements,case study Blade Kajour of Noshahr city. quarterly regional planning, 1(2), 1-14. (In Persian).
Mison, P. (2008). Tourism, effects, planning and management. Translate by: Mirzaee,Rouzbe, Torabiyan, Poune, publishers by Terme,Tehran.
Gwiazdinska, M., & Jezierska, A. (2013). Functional changes of the rural areas in Poland. Journal of settlements and spatial planning, 4(1), 53-58.
Wanda Georg, E and M , Heather and G, Reid Donald. (2009). Rural tourism development localism and cultural change. publications: buffalo, Toronto.
Zhong, L., Jinyang, D., Zengwen, S.,  & Peiyi,  D. (2011). Research on Environmental Impacts of Tourism in China: Progress and Prospect. Journal of Environmental Management, 92 (10), 2972-2983.
Zahedi, sh.s. (2006). Basics of Tourism and Sustainable Ecotourism. Tehran: Aqah publication. (In persian).
ziyaie, M. (2008). Typology of second homes tourism, journal The study of human geography. N: 66, Tehran. (In Persian)