در سه دهة آخر قرن بیستم میلادی، به موازات تحولات اولیة روانشناسی محیط، تغییرات علمی، فناوری و فرهنگی مهمی در محیط کالبدی زندگی انسان پدید آمد. تأثیر بیان و جاری شدن این تحولات در مباحث روانشناسی محیط و علوم رفتاری منجر به تغییر مبانی طراحی فضای شهری متکی بر فضا و زمان بوده است. پس از ورود مباحث بیان شده به ساحت نظری این حوزه، موضوع ادراک نیز بسیار اهمیت یافته و از ارکان آن تلقی شده است. مسئلة بنیادین ادارک محیط شهری ساخته شده در زندگی مردم، فهم چیستی معنای محیط آن است. کیفیت فضا، هویّت مکانی، تعاملات اجتماعی و اجتماعپذیری و ارتباطات غیرکلامی از حوزههایی هستند که دیدگاه و نگرش انسانها را در تعریف چیستی فضای شهری شکل میدهند. این حوزهها، بهویژه در مناظر شهری بافتهای فرهنگی ـ تاریخی، همواره شاخصهای هویّت و حس تعلق به مکان را در ارتباط با انسان و محیط بیان کرد و پاسخگوی نیازهای مادی و معنوی انسانها بودهاند؛ به بیان دیگر، احساس تعلق به مکان و یافتن هویّت مکانی خاص، سبب افزایش ارتباط انسان با محیط و، در نتیجه، ارتقای کیفیّت مطلوب کالبد و منظر شهری شده است. این تحقیق، با هدف بررسی چگونگی ارتقای کالبد و منظر شهری از طریق احیای ارزشهای فرهنگی ـ تاریخی خیابان مدرس کرمانشاه، با استفاده از تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) اجرا شده است. یافتههای تحقیق، براساس دادههای پرسشنامه، در دو بخش دیدگاه متخصصین و دیدگاه غیرمتخصصین، توسط نرمافزارEXPERT CHOICE تحلیل و بررسی شدهاند. نتایج این یافتهها نشاندهنده حوزهها، مؤلفهها و شاخصهای مؤثر و با اهمیت بر طراحی منظرشهری خیابان مدرس، برای نیل به هدف تحقیق هستند. همچنین، این نتایج بیانگر بهکارگیری عملی این عناصر در طراحی منظرشهری خیابان مدرس در راستای احیای ارزشهای فرهنگی ـ تاریخی شهرند.
Canter, David, (1977). “The Psychology of Place”, London: Architectural Press.
Gehl, J. (1987). “Life Between Buildings”, Using Public Space, Van Nostrand Reinhold, New York. Architectural Press, Oxford .
Gosling, D. and Maitland, B. (1984). “Concepts of Urban Design”, Academy Editions, London.
Jacobs, J. (1961). “The Death and Life of Great American Cities”, Random House, New York.
Lawson, Brian (2001). “The Language of Space”, Architectural press, London.
Proshansky, H. M., Fabian, A. K. & Kamino, R. (1983). “Place-identity: physical world socialization of the self”, Journal of Environmental Psychology ,vol 3,pp 57-83.
Norberg- Schulz, Christian (1980b). “Genius Loci: Towards a new Phenomenology of Architecture”, London: Academy Editions.
Rapaport, Amos (1977). “Human Aspects of Urban Form”, New York: Pergamon.