نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مصطفی طالشی ¹
• شاه بختی رستمی ²
• بهروز قرنی آرانی ¹
• امان اله طارمی ¹

¹ گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

² گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران ، ایران

چکیده

زمین بستر تمامی فعالیت‌های انسان و یکی از نهاد‌های اثربخش در نظام‌های تولید و دستیابی به پایداری توسعه به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر با بروز تحولات اجتماعی و اقتصادی در جوامع انسانی و بهره‌برداری نامتعارف از منابع، شرایط ناپایداری زمین تشدید می‌یابد. سنجش تحولات بهره‌برداری از زمین با موضوعاتی همچون نظام کاربری زمین و پوشش اراضی و الگوهای پایش همراه است. الگوهای کاربری زمین و پوشش اراضی، با فراهم‌سازی پایش و شناخت روند تحولات نظام بهره‌برداری از طریق به‌کارگیری فنون سنجش از دور، امکان اصلاح و تغییر سیاست‌گذاری، مدیریت مطلوب و آینده‌نگاری منابع محیطی را تسهیل می‌نماید. هدف این پژوهش، پایش تحولات نظام LULC در زیرحوضه آبریز کوهپایه-سگزی با بهره‌گیری از تصاویر ماهواره‌ای در دوره زمانی 2000 الی 2023 میلادی (1379-1402 خورشیدی) و به‌روزرسانی اطلاعات مکانی است. نتایج ارزیابی نقشه‌های نظام کاربری و پوشش اراضی با بهره‌گیری از الگوریتم درخت تصمیم‌گیری نشانگر افزایش وسعت بیش از 97 درصد اراضی ساخته‌شده، 173 درصد اراضی مرتع، 230 درصد عرصه‌های آبی، 72 درصد اراضی کشاورزی و کاهش وسعت بیش از 14 درصد از اراضی بایر است. البته 913 هکتار از اراضی بایر، 244 هکتار از اراضی مرتع، 44 هکتار از اراضی کشاورزی و 155/0 هکتار از عرصه‌های آبی به اراضی ساخته‌شده تغییر یافته است. پایداری منابع محیطی به‌ویژه کاهش روند تغییر کاربری و پوشش اراضی و تثبیت نظام بهره‌برداری مستلزم اعمال مدیریت مطلوب از منابع با به‌کارگیری الگوهای حفاظت از زمین با مشارکت و توانمند‌سازی جوامع محلی روستایی است.

کلیدواژه‌ها

• پایش
• کاربری زمین
• پوشش اراضی
• زیر حوضه آبریز کوهپایه-سگزی
• الگوریتم درخت تصمیم‌گیری