با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه پیام نور

2 دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور

3 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی دانشگاه پیام نور

چکیده

با توجه به تعریف محوری نشاط اجتماعی بر پایه نظر وینهوون باید گفت که وی رفتاری را نشاط بخش می‌داند که موجب مطلوب بودن کیفیت زندگی می‌شود. بنابراین هدف این نوشتار تعریف تحلیل فضای نشاط اجتماعی در سطح مناطق شهری بوده است. ابتدا باید گفت فردی که نشاط خود را از طریق شیوه‌های رفتاری و بیانی با انرژی بالا، جذابیت، شوخ طبعی، شور و شعف در محافل صمیمی به دیگری سرایت می دهد، جزء تیپ گرم نشاط دهنده قرار می‌گیرد و اگر حس خوب را به دیگری انتقال دهد، تیپ سرد نشاط دهنده تعریف می‌شود. بعد از مصاحبه با افراد نشاط دهنده در این پژوهش به افرادی برخوردیم که عکس افراد نشاط دهنده بودند، این افراد نشاط گیرنده تعریف شده‌اند که حاصل نشاط آنها در محافل صمیمی رسیدن به آرامش و آسودگی خاطر بوده است. با توجه به این گروه‌‌بندی باید بیان کرد که درحوزه سرزندگی اجتماعی در شهرها، متغیر نشاط اجتماعی به همراه مولفه‌های آن نقش به‌سزایی در زندگی افراد و برنامه‌ریزی شهری خواهد داشت. براساس چنین فرایندی روش تحقیق این پژوهش به صورت ترکیبی بوده که در گام اول از روش کیفی(مطالعه موردی جمعی)، در مرحله بعد روش کمی(پیمایش) و در آخر هم از روش درون‌یابی نقطه‌ای استفاده شده است. نمونه‌گیری براساس این سه گام به صورت موردی نوعی، تصادفی و مکانی- منطقه ای بوده است. قلمرو تحقیق شهر مشهد و مناطق آن در نیمه اول سال 1397 بوده است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه عمیق، پرسشنامه مصاحبه‌ای و ترسیم توزیع فضایی یافته‌ها بر روی نقشه مناطق شهری بوده است. یافته‌ها بیانگر این است که معیار نشاط اجتماعی شهروندان درحد متوسط بدست آمده است، مناطق(1-2-4-5) در موقعیت متوسط روبه پایین، منطقه9 در سطح متوسط و مناطق(3-6-7-8-10-11-12 و ثامن) متوسط رو به بالا قرار گرفته اند. از نظر نشاط بخشی اجتماعی مناطق10-11-12به ترتیب در بالاترین موقعیت نشاط اجتماعی و مناطق 5-4-1 به ترتیب در پایین ترین موقعیت قرار داشته‌اند. در بین مناطق شهری مشهد منطقه 10 در جایگاه اول نشاط بخشی اجتماعی و منطقه 5 شهری در آخرین رتبه‌بندی مناطق 13گانه قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

آلتینی، لونت و الکساندر پاراسکوس،(1394)، روش تحقیق،ترجمة صادق صالحی،پگاه ایزدی،سالارکهزادی و زهرا پازوکی نژاد،چاپ اول، تهران:انتشارات مهکامه.
ابراهیمی لویه،عادل و سلیمان میرزائی راجعونی،(1396)، تحقیق کیفی در علوم اجتماعی، چاپ اول، انتشارات لویه: تهران.
ایمانی جاجرمی،حسین،(1384)،بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر عملکرد شورای اسلامی شهر در توسعه محلی، رساله دکتری جامعه شناسی توسعه دانشگاه تهران: دانشکده علوم اجتماعی.
بدری، سیدعلی و صداله طیبی،(1391)،« بررسی عوامل موثر بر هزینه های گردشگری مذهبی، مطالعه موردی: شهر مشهد مقدس» مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال اول،تابستان،، شماره اول (153-177)
بَبی، اِرل.(1390)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، ترجمة رضا فاضل، جلد اول، چاپ هشتم، تهران: نشر سمت.
پور طاهری، مهدی و احدالله فتاحی و رضا نعمتی و اسماعیل آدینه وند (1395)، « تبیین مزیت های استفاده از مدل ترکیبی تصمیمی گیری WASPAS در مکان یابی روستاهای هدف گردشگری (مطالعه موردی روستاهای گردشگری استان لرستان)»، برنامه ریزی آمایش فضاء، دوره بیستم، ، تابستان،شماره دوم (113-137)
حافظ نیا، محمدرضا،(1391)، روش تحقیق در علوم انسانی، چاپ سیزدهم، نشر سمت:تهران.
حیدری،اکبر،(1391)،«تحلیل فضایی- کالبدی توسعه آتی شهر سقز با تأکید بر شاخص های رشد هوشمند شهری با استفاده از مُدل آنتروپی شانون»، مجله جغرافیا و توسعه شهری، پاییز و زمستان، شماره دوم، (67-94)
خاکپور، براتعلی و علیرضا باوان پوری(1388)،«بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه یافتگی مناطق شهر مشهد»، مجلة دانش و توسعه (علمی – پژوهشی) سال شانزدهم، تابستان، شمارة 27 (182-202)
دیوسالار،اسدالله و معصومه عالیشان(1396).«نقش تصمیمات مدیران محلی در سرزندگی و نشاط شهروندان(مطالعه موردی: شهرسازی)»، فصلنامه پژوهش های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، زمستان، شماره یازدهم، (133-149)
ذکایی، محمدسعید،(1395)،«نشاط اجتماعی: موانع، فرصت ها و سیاست ها»،در:مجموعه مقالات گزارش وضعیت اجتماعی کشور (جلد سوم)، وزارت کشور، شورای اجتماعی کشور.انتشارات پژوهشکده فرهنگ و هنر با همکاری پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی؛ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
سالنامه آمار شهر مشهد(1396). شهرداری مشهد معاونت برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی با نظارت مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات.
ساروخانی، باقر،(1377).روش های تحقیق در علوم اجتماعی،مجلددوم،چاپ اول،انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی:تهران. 
ساروخانی، باقر،(1373).روش های تحقیق در علوم اجتماعی،مجلد اول،چاپ دوم،انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی:تهران. 
شهرداری منطقه یک مشهد قابل دسترس در [https://zone1.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه دو مشهد قابل دسترس در [https://zone2.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه سه مشهد قابل دسترس در [https://zone3.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه چهار مشهد قابل دسترس در [https://zone4.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه پنج مشهد قابل دسترس در [https://zone5.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه شش مشهد قابل دسترس در [https://zone6.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه هفت مشهد قابل دسترس در [https://zone7.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه هشت مشهد قابل دسترس در [https://zone8.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه نه مشهد قابل دسترس در [https://zone9.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه ده مشهد قابل دسترس در [https://zone10.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه یازده مشهد قابل دسترس در [https://zone11.mashhad.ir] تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه دوازده مشهد قابل دسترس در [https://zone12.mashhad.ir]. تاریخ مراجعه (10/6/97)
شهرداری منطقه ثامن مشهد قابل دسترس در [https://zonesamen.mashhad.ir].تاریخ مراجعه (10/6/97)
صفری شالی،رضا،(1390)، راهنمای تدوین طرح تحقیق(پروپوزال نویسی)، چاپ سوم، انتشارات جامعه و فرهنگ.:تهران.
قنادان، منصور و هدایت الله ستوده و ناهید مطیع ،(1395). جامعه شناسی (مفاهیم کلیدی)،چاپ یازدهم، انتشارات آوای نور: تهران.
قهرودی تالی، منیژه،(1381)،« ارزیابی درون یابی به روش کریجینگ»،پژوهش های جغرافیایی، زمستان، شماره43،(95-108).
کلانتری،خلیل،(1387). پردازش و تحلیل داده ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی با استفاده از نرم افزار Spss، چاپ سوم، نشر فرهنگ صبا: تهران.
گزارش توصیفی شادترین و غمگین‌ترین استان‌ها کدم‌اند؟(1394) شهریورماه، قابل‌دسترس در[http://www.asriran.com] تاریخ مراجعه (10/6/97)
گزیده شاخص های جمعیتی شهر مشهد (1396) شهرداری مشهد معاونت برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی با نظارت مدیریت آمار و تحلیل اطلاعات.
مرادی،سجاد.(1395)،«سیاست شادکامی در ایران،وضعیت موجود و توصیه های سیاستی»، در چکیده مقالات همایش ملی سیاستگذاری اجتماعی در ایران، دانشگاه علامه طباطبایی، اسفندماه، صص: 173-175.
مافی عزت الله و مهدی عبدالله زاده، (1396)،«ارزیابی پایداری اجتماعی کلان شهر مشهد»، دو فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش های بوم شناسی شهری،سال هشتم،، بهار و تابستان، شماره 1، پیاپی 15 (63-76).
 مقدس،علی اصغر و شفیعه ،قدرتی، (1390).«بررسی نقّادانة نظریه های جامعه شناسی عواطف جاناتان ترنر، تئودور کمپر و ادوارد لاولر»، فصلنامه علمی و پژوهشی جامعه شناسی کاربردی دانشگاه اصفهان،سال بیست و دوم ، تابستان،شماره پیاپی(42)،شماره دوم، (143-166)
نوبری، نازک و محمد رحیم (1389)،«حکمرانی خوب شهری یک ضرورت تردید ناپذیر»، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران. مجله دانش شهر، شماره 11
یوسفی،علی (1387)،«گزارش طرح پژوهشی سامانه اطلاعات اجتماعی شهرمشهد»،معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری، با نظارت مدیریت برنامه ریزی و نظارت
یونسکو، (1989). کنوانسیون‌ حقوق‌ کودک، قابل دسترس در [http://www.unic-ir.org/hr/convenantion-child.htm] تاریخ مراجعه (10/6/97)
 
Clark, V. L. P., Creswell, J. W., Green, D. O. N., & Shope, R. J. (2008). “Mixing quantitative and qualitative approaches”. Handbook of emergent methods, pp.363-385.
Kerlinger, F. N. (1966). Foundations of behavioral research.
Marshall, C., & Rossman, G. B. (2014). Designing qualitative research, Sage publications.
Merriam, S. B. (2002). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis, Jossey-Bass Inc Pub.
Stake, R. E. (2005). Qualitative case studies. In Denzin, N. K., Lincoln, Y. S. (Eds.), The Sage handbook of qualitative research (3rd ed.) pp. 443-466. Thousand Oaks, CA: Sage.
Veenhoven. R. (1984).Conditions of Happiness. Dordrecht: Kluwer Academic
Zavadskas, E. K., Z. Turskis & J. Antucheviene, “Optimization of Weigheted Aggregated Sum Product Assessment”, Electronics and Electrical Engineering Electronika IR Electrotechnica, No. 6 (122), 2012.