با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکدۀ معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

2 دانشجوی دکترای شهرسازی اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

ایده شهر خلاق از راهبردهای نوپا و موثر مشارکتی جهت توسعه بنیادی شهرها و ارتقاء محیط و کیفیت زندگی شهروندان است در واقع می‌توان این ایده را به عنوان یک راهبرد پایدار برای همه اعصار کلانشهرهای کشور معرفی کرد. ایده‌ای که با پشتوانه نوآورانه، خلاقیت، فعالیت‌های جدید، همواره در حال تغییر و به روز شدن می‌باشد. با توجه به اینکه راهبرد شهرخلاق در یک بستر و محیط فرهنگی متمدن و تاریخی شکل می‌گیرد و رشد می‌یابد، در این میان کلانشهرهای کشور هم با داشتن متنوع‌ترین فرهنگ‌ها و اقلیم‌ها پتانسیل‌های فراوانی جهت دستیابی به عنوان شهرهای خلاق جهانی دارد.
هدف از مطالعه حاضر، بررسی و پایش ساختار شهری از منظر راهبرد شهر خلاق می‌باشد که با بهره‌گیری از مدل تلفیقیAHP- VIKOR به سنجش وضعیت موجود خلاقیت شهری در 8 کلانشهر کشور پرداخته است. این تحقیق از لحاظ ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی و تطبیقی و از منظر هدف، از نوع کاربردی است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد در ساختارهای پنج‌گانه خلاقیت شهری سه کلانشهر تهران، اصفهان و تبریز به ترتیب با حداقل میزان امتیاز ویکور یا  Qiیعنی 0.11، 0.47 و 0.56 در رتبه‌های اول، دوم و سوم قرار می‌گیرند و کلانشهرهای کرج، اهواز و قم به ترتیب با حداکثر میزان وزن ویکور 77/0 ، 88/0 و 90/0 رتبه‌های آخر را از لحاظ توانایی و پتانسیل‌های خلاقیت شهری در مقایسه با سایر کلانشهرهای کشور به خود اختصاص می‌دهند. نتایج بیانگر آن است که از یک سو در ساختارهای اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی- عملکردی خلاقیت شهری حتی بین کلانشهرهای کشور یک توزیع نامتوازن و ناعادلانه در منابع انسانی، اجتماعی و اقتصادی حاکم است و از سوی دیگر با وجود ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود در شاخص‌های خلاقیت شهری این توانایی‌ها ناشناخته مانده است به شکل شایسته در مرحله اجراء و عمل به کار گرفته نشده است.

کلیدواژه‌ها

امیری، مقصود، (1389) تصمیم گیری گروهی برای انتخاب ابزار ماشین با استفاده از روش ویکور فازی، شماره16، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی، 167-188.
بندرآباد، علیرضا،(1390)شهر زیست پذیر از معانی تا معانی، انتشارات آذرخش، تهران.
ذوالقدری، کورش، (1392) برنامه ریزی کالبدی- عملکردی محلات با تکیه بر رویکرد شهر خلاق، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد.
رحیمی، محمد و همکاران(1392) شهر خلاق (مبانی نظری و شاخصها)، دانش شهر، شماره 196، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران.
رضا مختاری ملک آبادی؛ نفیسه مرصوصی، اسماعیل علی اکبری و داوود امینی،( 1394) ، تبیین معیارهای بومی سازی شاخص‌های مکانی_ فضایی شهر خلاق با رویکرد ایرانی اسلامی، شماره بیست و دوم، فصلنامه شهر ایرانی اسلامی.
رضائیان قراگوزلو، علی ،اسماعیل قادری و رمضان میرعباسی (1391) برنامه ریزی شهر خلاق، چاپ اول، تهران، انتشارات آذرخش.
سالنامه آماری کشور، (1386)، مرکز آمار ایران.
سرشماری عمومی نفوس و مسکن کشور، (1395)، مرکز آمار ایران.
ضرابی، اصغر؛میر نجف موسوی، و باقر کشکولی، (1393)، بررسی میزان تحقق پذیری شهر اخلاق(مطالعه موردی: شهرهای استان یزد)، سال اول، شماره 1، مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری.
قدسی‌پور، سیدحسن، (1390)، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، چاپ نهم، انتشارت دانشگاه صنعتی امیر کبیر.
قربانی، رسول؛ سعیدحسین آبادی وعلی طورانی(1392)، شهرهای خلّاق، رویکردی فرهنگی در توسعه شهری، سال سوم، شماره یازدهم، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک
کلانتری، بهرنگ؛ قلی یاری و اکبررحمتی (1391)،" فضای جمعی و شهر خلاق، مجله منظر"، شماره 19، 74.
محمدی، کمال، (1389)، دوران شهرهای خلاق، شماره 100، ماهنامه سازمان دهیاری‌ها و شهرداریهای کشور.
مختاری ملک آبادی، رضا؛ نفیسه مرصوصی، اسماعیل علی اکبری، و داوود امینی، (1394) شاخص های بومی شهر خلاق با رویکرد ایرانی اسلامی، شماره 47، فصلنامه جغرافیا
مختاری ملک آبادی، رضا؛ محسن سقایی، و فاطمه ایمان، (1393)، سطح بندی مناطق پانزده گانه شهر اصفهان از لحاظ شاخص های شهر خلاق با استفاده از مدل های برنامه ریزی منطقه ای، شماره شانزدهم، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری
موسوی، میرنجف، (1393)، رتبه بندی محلات شهر سردشت از نظر حرکت به سوی خلّاقیت با تأکید بر تحقق شهر خلّاق با استفاده از تاپسیس و ای ان پی، شماره 10، جغرافیا و آمایش شهری
 
 
Aranha, E.A., Prado Garcia, N.A., Dos Santos, P.H. (2017). Fostering Entrepreneurship, Creativity and Innovation in Cities, International Business Research; Vol. 10, No. 4.
AuthentiCity. (2008). ”Creative City Planning Framework A Supporting Document to the Agenda for Prosperity: Prospectus for a Great City” Prepared for the City of Toronto
Center of excellence of Creative Industries and innovation)CCI), CCI creative city index, 2012.
Coletta, C.(2008) .Fostering the Creative City.CEOS for cities. August 2008.p4.
Costa, P., Magalhães, M., Vasconcelos, B., & Sugahara, G. (2007). A discussion on the governance of ‘Creative Cities’: Some insights for policy action. Norwegian Journal of Geography, 122-132.
Eglins-Eglitis.A., & Lusena-Ezera. I. (2016). From industrial city to the creative city: development policy challenges and Liepaja case, Procedia Economics and Finance 39 ( 2016 ), 122 – 130
Fang, C., Ma, H., Wang, Z., & Li, G. (2014). The sustainable development of innovative cities in China: Comprehensive assessment and future configuration. Journal of Geographical Sciences, 1095-1114.
Florida, Richard (2005): “Cities and creative class “. Routladge. UAS.
Florida, Richard )2014(, creative class and economic development, Economic Development Quarterly, Vol. 28(3) 196 –205;
Gossling, T & Rutten, R (2007). “Innovation in regions", European planning studies, Vol. 15, No .2, February.
 
Grodach, C. (2013). Cultural Economy Planning in Creative Cities: Discourse and Practice. International Journal of Urban and Regional Research, 1747-1765.
Hospers, G. J., & Pen, C. J. (2008). A View on Creative Cities beyond the Hype. Creativity and Innovation Management, 259-270.
http://www.iranasef.org, 1394
Inkinen, T. (2015). Reflections on the innovative city: examining three innovative locations in a knowledge bases framework. Journal of Open Innovation: Technology, Market and Complexity, 23.
Jopek, Dorota(2014), “Good City Form, Creative New York, The idea of creative city”, The urban policy debate Conference, held in Krakow17-18 october 2013, P182-187.
Landry, C (2013), Creative City index Comfortable or Captivating, An assessment of Palmerston North, Print synergy & Published by Palmerston North Ciry Council, June 2013.
Landry, c. (2005). Lineages of the Creative City.reaserch journal for creative cities(RJCC), 1(1), 15-23.
Long, J. (2009). Sustaining creativity in the creative archetype: the case of Austin, Texas. Cities, 26(4), 210-219.
Marceau, J. (2008). Introduction: Innovation in the city and innovative cities. Innovation: management, policy & practice, 136-145.
Oh, D. S., Phillips, F., Park, S., & Lee, E. (2016). Innovation Ecosystems: A Critical Examination. Technovation, 01-06.
Pratt, A. C. (2010). Creative Cities: Tensions within and between social, cultural and economic development: a critical reading of the UK experience. City, Culture and Society, 13-20.
Sasaki, M. (2010) "Urban regeneration through creativity and social inclusion:Rethinking creative city theory through a Japanese case study," Cities, 27, S3–S9.
Sasaki, M.(2008), Developing Creative Cities Through Networking. Policy Science Vol.15 No.3.p54.
Shearmur, R. (2012). Are Cities the Front of Innovation? A Critical Review of the Literature on Cities and Innovation. Cities, S9-S18.
Siebel, W. (2008). Talent, Tolerant, Technologies, critics and marking gen dried neon deer stand politic. Region Poll, Festschrift Four Regional Wirtschaft, 1(1), 31-39.