با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه پیام نور

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور

چکیده

توسعه میان افزا مقوله­ای پیچیده و چندوچهی است. اهمیت این سیاست توسعه، در پایداری شهر و حفاظت محیط پیرامون شهر است. این مقاله کوشیده است با روش توصیفی- تحلیلی واستفاده از داده­های اسنادی، عرصه­های توسعه میان­افزا را پهنه­بندی و بر اساس آن برنامه­ها و اولویت­های اقدام سناریو­ی توسعه کالبدی تهران را شناسایی نماید. نتایج نشان می­دهد تهران از نظر پهنه­بندی منطقه­ای و کاربری، ظرفیت­ها و فرصت­های میان­افزایی یکسانی ندارد و سناریوی توسعه کالبدی تهران برای درونی کردن توسعه بایستی به آن توجه نماید.اولویت دادن به مناطق پیرامونی و پهنه­های نیازمند مداخله، بهره­گیری از توان میان­افزایی اراضی توسعه جدید در کوتاه مدت، تعیین فضاها و کارکردهای جایگزین برای استقرار در عرصه های توسعه مجدد، جلوگیری از تفکیک و حفظ یکپارچگی ذخایر توسعه جدید و مجدد برای اسکان  و درون­ریزی جمعیت و ایجاد کارکردهای چندمنظوره و تجدید حیات محله­های هدف در بافت فرسوده بر اساس برنامه­ریزی پایین به بالا، شالوده اولویت­های برنامه اقدام سناریوی توسعه کالبدی برای درونی کردن توسعه تهران است. 

کلیدواژه‌ها

احدنژاد، محسن، احمدی، لیلا، شامی، اصغر، حیدری، تقی (1392). "بررسی روند توسعه درون شهری با تاکید بر تغییرات تراکم و کاربری اراضی، نمونه موردی بافت فرسوده شمالی شهر زنجان (1388-1375)". مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال سوم، شماره هشتم، تابستان 1392، صص 99-118.
ایزدی، محمد سعید (1395)، "توسعه درونی، الگویی متوازن، متعادل و پایدار برای توسعه و ارتقاء کیفی شهر برنامه­ریزی برای توسعة مجدد اراضی نظامی درون شهری". سال سیزدهم، شماره 41، مهر و آبان 1395، صص 35-46.
آیینی، محمد (1388). "بازآفرینی مشارکت مردم معیار ارزیابی برنامه­های درون­زای شهری". نشریه هویت شهر، پاییز و زمستان 1388، دوره 3، شماره 5، صص 47-53.
پوراحمد، احمد، شماعی، علی (1384). "بهسازی و نوسازی از دیدگاه علم و جغرافیا". تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
داداش­پور، هاشم، تقوایی، علی اکبر، قانع، نرگس (1393). "بررسی ظرفیت توسعه میان افزا در فضاهای موقوفه شهری؛ مطالعه: ناحیه 3 منطقه 2 شهر یزد". مطالعات شهر ایرانی اسلامی، شماره 15، صص 78-63.
دادش پور، هاشم، محسن زاده، سینا (1391). "امکانسنجی استفاده از الگوی انتقال حقوق توسعه برای استفاده از اراضی کشاورزی شهر بابلسر". تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال دوازدهم، شماره25،صص7-29.
رفیعیان، مجتبی، براتی، ناصر، آرام، مرضیه (1389). "سنجش ظرفیت توسعة فضاهای بدون استفاده در مرکز شهر قزوین با تأکید بر رویکرد توسعة میان­افزا". نامة معماری و شهرسازی، شماره پنجم، صص 61-45.
زیاری، کرامت­الله، پوراحمد، احمد، حمزه پور، رزگار (1394). "شناسایی و بررسی پتانسیل­ها و قابلیت­های زمین با تأکید بر توسعه میان­افزا، مورد: شهر سردشت". مطالعات مدیریت شهری، دوره7، شماره24، صص80-98.
سلیمانی، محمد، تولایی، سیمین، زنگانه، احمد، احمدی، مظهر (1394). "بررسی پراکنده رویی و ظرفیت­های توسعه درونی شهر سقز". نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، سال هفتم، شماره3، صص144-123.
 سیف­الدینی، فرانک، پوراحمد، احمد، زیاری، کرامت­اله، دهقانی الوار، سید نادرعلی (1392). " بررسی بسترها و موانع رشد شهرهوشمند در شهرهای میانی، مطالعه: شهر خرم آباد". آمایش سرزمین، دوره 5، شماره 2، صص 26-241.
 شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران (1393). "سند ملی راهبردی بازآفرینی پایدار محدوده­ها و محله­های هدف برنامه­های احیاء بهسازی و نوسازی شهری". ویرایش یازدهم، تهران، دبیرخانه شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران.
 شفیعی­ ثابت، ناصر(1293). "خزش کلانشهر تهران و ناپایداری کشاورزی روستاهای پیرامونی". آمایش محیط، دوره 7، شماره 24، صص145-162.
 شیخی، حجت، ذاکرحقیقی، کیانوش، منصوری، سحر (1392). "بررسی پراکنده رویی شهر بروجرد و راهکارهای توسعه درونی آن، پژوهش و برنامه­ریزی شهری". دوره 4 ، شماره  15، صص 56-37.
 صارمی، حمید رضا، (1392). "بررسی توسعه از درون شهر بروجرد". مدیریت شهری، سال یازدهم، شماره 32، صص310-299.           
 صدرموسوی، میر ستار (1392). "ارزیابی و مدل­سازی توسعه فضایی–کالبدی با تأکید بر توسعه میان­افزا، نمونه: کلانشهر تبریز". رساله دکتری، گروه جغرافیای دانشگاه تبریز.
 صرافی، مظفر، پارسی پور، حسن (۱۳۹۳). "بررسی ظرفیت توسعه درون بافتی در محلات بافت قدیمی شهرها، مورد: بجنورد". ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد.
 عبدی، محمدعلی، مهدیزادگان، سیما (1389). "فرایند توسعه در نواحی درون شهری با توجه به تجربیات کشورهای اروپایی". هفت شهر، شماره 34-33، صص 38-23.
 عبدی، ناصح (1395). "تبیین الگوی بهینه گسترش کالبدی شهر سنندج بر اساس ظرفیت­های توسعه میان­افزا و راهبرد انتقال حقوق توسعه". رساله دکتری، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران.
 عزیزی، محمدمهدی (1393). "تراکم در شهرسازی، اصول و معیارهای تعیین تراکم شهری". دانشگاه تهران.
 عزیزی، محمدمهدی، شهاب، سینا (1391). "کاربرد انتقال حقوق توسعه به عنوان سازوکار تحقق­پذیری طرح­های توسعه شهری، مطالعه: شهرکاشان". مطالعات شهری، شماره4، صص1-14.
علی اکبری، اسماعیل (1395). "شهرها و شهرک­های جدید". دانشگاه پیام نور، تهران.
علی­اکبری، اسماعیل، پوراحمد، احمد، اکبرنژاد بایی، رمضان (1392)، "باززنده سازی عملکردی بافت قدیم شهر بابل با رویکرد همپیوندی با بافت جدید". آمایش محیط، دوره 6، شماره 21، صص 18-1.
فخیمی سار، امیر (1395). "نقش اراضی ریزدانه در توسعه درونی منطقه ده کلانشهر تهران". پایان نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما؛ اسماعیل علی اکبری، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور تهران.
 مدیریت مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران (1394)، "نوشتارهایی در باب توسعه کالبدی- فضایی شهر". مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، تهران.
 مرکز آمار ایران (1388). "سرشماری عمومی نفوس و مسکن-1385". نتایج کلی شهر تهران، مناطق 22 گانه،تهران.
 مرکز آمار ایران (1395). "اطلاعات قیمت و اجاره مسکن در نقاط شهری کشور". نیمه دوم 1394،تهران.
 مرکز آمار ایران (1396). "گزیده نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395". تهران.
 مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران (1391). "طرح جامع شهر تهران، طرح راهبردی-ساختاری توسعه و عمران شهر تهران". سند اصلی، تهران.
 مرکز مطالعات و برنامه­ریزی شهر تهران (1391). "طرح جامع شهر تهران،طرح راهبردی-ساختاری توسعه و عمران شهر تهران، سند اصلی،شهرداری تهران.
 میر­مقتدایی، مهتا، محمدی خبازان، سهند، ارشاد، لیلی، اسماعیلیان، جعفر، (1391). "رهنمودهای طراحی شهری نواحی مسکونی واقع در بافت فرسوده شهری با رویکرد توسعه درونی، مطالعه: منطقه 19 تهران". مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، وزارت راه و شهرسازی، تهران.
نسترن، مهین، قدسی، نرگس (1394). "شناسایی پهنه­های مستعد توسعه میان افزا در نواحی ناکارآمد مراکز شهرها، نمونه: منطقه یک اصفهان". پژوهش و برنامه­ریزی شهری، دوره 6، شماره20، صص 68-51.
 
 
 
Adams, D. & Watkins, C. (2002). “Greenfield, Brownfield Housing Development European Urban and Regional Research Center”. Black Wall Publishing.
CABERNET Network Report. (2006). “Sustainable Brownfield Regeneration”. Nottingham: University of Nottingham.
Cooper, M. (2012). “Urban Infill and Brownfields  Redevelopment  Program”. American Planning Association, Sustainable Cities Institute.
Fanfang, C. (2007). “Recovering Urban Land: A Framework to Improve Brownfield Redevelopment Practices, Case of Shenzehen, China”. International Institute for Geo – Information Science and Earth Observation Enscheda, the Netherlands.
Farris, J.T. (2001). “The Barrier to Using Urban Infill Development to Achieve Smart Growth”. Housing Policu Debate, 12(1): 1-30.
Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation and Nuclear Energy. (1997) Study on the Re-use of Former
Military Lands. Available from: www.bicc.de. (Accessed 27 June 2014)
Paull, E. (2008). “Energy Benefits of Urban Infill, Brownfields for the  City of Beijing Cities”. 12(3),149-162.
Roper, R. (2006). “Vermont Brownfields  Redevelopment Handbook”. Department of Economic and  Environmental Conservation.
Shannon, Van Zandt. (2010). “Brown Fields Redevelopment for Affordable Housing”. Plan 656 Housing and Community PRATIK MHATRE.
Westphal, M., Lynne, M., Levengood, Jeffrey, W., Alaka, S., Stotz, D. and Douglas, F. (2005). “Brownfield Redevelopment: a Hidden Opportunity for Conservation Biology”. Policies for Managing Urban Growth and Landscape Change: A Key to Conservation in the 21st Century.
Wurtzler, G. & Diluigi,D. (2007). “Brownfields, Greenfields and Grayfields; Environmental Issues Real State”. Retrieved on-26 Oct 2011.