محرمیت و حریم خصوصی یکی از معیارهای مورد توجه طراحی و ساخت شهرهای اسلامی بوده است. از آنجا که الگوی خانههای معاصر تهران تا حدودی گواه بر بیتوجهی به اصل محرمیت در معماری و فرهنگ ایران است، ارائه الگویی برای حفظ محرمیت در خانههای امروزی براساس گونهشناسی مسکن، یکی از ضروریات مهم به نظر میرسد. هدف از پژوهش حاضر بررسی موضوع محرمیت در خانههای بافت تاریخی تهران از طریق گونهشناسی است، که می تواند سبب بازیابی آن برای ساکنان این محدودههای مسکونی شود. برای این منظور، خانههای تاریخی و معاصر دو محله سنگلج و امامزاده یحیی، واقع در منطقه 12 تهران، با بررسی نقشهها و بازدیدهای میدانی انتخاب شدند. سپس گونهشناسی فضاهای ورود بر اساس سلسله مراتب ورود به خانه مورد مطالعه و بدین وسیله سیر تحول این فضاها در خانههای این دو محله مورد بررسی قرار گرفت. یافتههای تحقیق نشان میدهد که در خانههای تاریخی تهران، سلسله مراتبی در ورود به خانه متناسب با نیازهای ساکنان وجود داشته که کمتر در اولویت توجه طراحان امروزی قرار گرفته است. از این رو، با ایجاد سلسله مراتب در فضای ورود، علاوه بر ایجاد محرمیت، میتوان به تعریف درستی از فضاهای خصوصی و نیمه خصوصی در خانه دست یافت و از اختلال در کاربری و هویت دیگر فضاها جلوگیری به عمل آورد. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که بازشناسی فضاهای ورود می تواند منجر به ارائه الگویی برای دستیابی به محرمیت شود، که اصلی جدا نشدنی از هویت در معماری و فرهنگ ایرانی است.
اردلان، نادر؛ بختیار، لاله (1380). حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی. ترجمه حمید شاهرخ، اصفهان: نشر خاک.
الکساندر، ک. (1389). الگوهای استاندارد در معماری، ترجمه فرشید حسینی. تهران: نشر مهرازان.
براتی، ناصر (1382). «بازشناسی مفهوم خانه در زبان فارسی و فرهنگ ایرانی». فصلنامه خیال. شماره 8.
بهشتی، سیدمحمد (1386). «خانه و فرهنگ ایرانی». مجله آبادی. شماره 55. صص 123- 120.
پالاسما، یوهانی (1389). «هویت، حریم خصوصی و مأوا». ترجمة امیر امجد. صنعت سینما. شماره 97. ص 117.
توسلی محمود (1360). ساخت شهر و معماری اقلیم گرم و خشک. تهران: ناشر نویسنده.
حائــری مازندرانــی، محمدرضــا (1388). خانــه، فرهنــگ، طبیعــت: بررســی معماری خانههای تاریخی و معاصر به منظور تدوین فرایند و معیارهای طراحی خانه. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی معماری و شهرسازی.
دهخدا، علیاکبر (1330). فرهنگ لغت. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ربوبی، مصطفی؛ رحیمه، فرنگیس (1353). معماری اقلیم گرم و نیم مرطوب دزفول و شوشتر. تهران: دانشگاه تهران، انجمن دانشجویان دانشکده هنرهای زیبا.
سایت رسمی خبرگزاری مهر.
سیفیان، م. ک.؛ محمودی، م. ر. (1386). «محرمیت در معماری سنتی ایران». فصلنامه هویت شهر. شماره 1. صص 14- 3.
شایانفر، ش. (1387). «رویکردهای متمایز در معماری معاصر ژاپن»،. مجله معماری و شهرسازی. شماره 54 و 55.
ناری قمی، م. (1389). «مطالعــهای معناشناختــی در باب مفهــوم درونگرایــی در شهر اسلامــی». نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی. شماره 43. صص 82-69.
نقیزاده، م. (1379). حکمت سلسله مراتب در معماری و شهرسازی. مجموعه مقالات دومین کنگره تاریخ معماری و شهرسازی.
نیری فلاح، س.؛ خلیلی، ا.؛ تاجالدین، م. 1392). لایه‌های محرمیت در خانههای سنتی ایران، نماد الگوی دینی در زندگی خانواده. کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه اسلامی.
نصر، س. ح. (1380). معرفت و امر قدسی. ترجمه فرزاد حاجی میرزایی. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
طبیبیان، منوچهر؛ چربگو، نصیبه؛ عبداللهی مهر، انسیه (1390). «بازتاب اصل سلسله مراتب در شهرهای ایرانی-اسلامی». شماره 7. صص 76-63.
موریس، جیمز (1385). تاریخ شکل شهر. ترجمه راضیه رضازاده. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
Altman, I. (1975). The environment and social Behavio. Brooks/ Cole Monterey. CA.
Altman, I. & Setha Law (ed.) (1992). Place Attachment. Plenum press. New York.
Decarlo, G. (1985). The Logic Political economy, William Blackwood and son publication. De Quincey T.s. Recollections of the Lakes and the Lake Poets. David Wright. ed. New York, Penguin Books. 1970.
Hillier, B.; Honson, J. & Peponis, J. (1984). "What do we mean by building Function? ". (E. J. Powell, Ed.) Designing for Building Utilisation. Pp. 61-72.
Georgiou, M. (2006). Architectural Privacy: a topological approach to relational design problems. Unpublished Master of Science, Bartlett school of graduate studies. University College London.
Memarian Gh. (1998). House Tyoplogy in Iran. (ph.D Thesis). Manchester, U.K.
Madanipour, A. (2003). Public and private Spaces of the City. London. New York: Routledge.
Orhun, D.; Hillier, B. & Hanson, J. (1995). "Spatial Types in traditional Turkish Houses". Environment and Planning B. 22 (4). Pp. 475-498.
Marcus, C.C. (2003). "The house as a Symbol of the Self". Translated by Ahad Aligholian. Journal of Khia. 5. Pp. 84-119.
Parker, S. (2004). Urban theory and the Urban experience: encountering the city. Porker, London: Routledge.
Witte, N. (2003). Privacy: Architecture in Support of Privacy Regulation. Architectural thesis, Cincinnati University of Cincinnati. P. 79.
ابتدای صفحه