برنامه ریزی توسعه کالبدی

با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

کاوش ارتباط بین مرکزیت شبکه گذربندی و مکان‌گزینی فعالیت‌های تجاری و خدماتی در شهر قم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان

2 استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان

3 دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

شناخت ویژگی­های ساختاری شبکه گذربندی شهر نقشی حیاتی در درک رویدادهای پویا و در حال تحول شهر دارد. یکی از تأثیرگذارترین این ویژگی­ها همان مرکزیت1 شبکه گذربندی است که با توجه به مطالعات پیشین تأثیری قابل توجه بر رخدادهایی همچون چگونگی پراکنش فعالیت­ها، به ویژه فعالیت­های تجاری و خدماتی، دارد که خود بر چگونگی توزیع ترافیک سواره و پیاده در شهر تأثیرگذار است. از این­رو، مطالعه مرکزیت شبکه گذربندی کمک شایانی به برنامه­ریزی کاربری­ها و ترافیک شهر می­نماید. این مقاله با هدف تبیین ارتباط بین مرکزیت شبکه گذربندی و مکان­گزینی فعالیت­های تجاری و خدماتی، ضمن مرور مفاهیم کلیدی مرتبط با مرکزیت شبکه گذربندی، به طور ویژه به مفهوم مرکزیت متریک در شبکه گذربندی شهر پرداخته، به مدل­سازی مرکزیت شبکه گذربندی شهر قم با استفاده از روش ارزیابی چندگانه مرکزیت2 (MCA) با در نظر گرفتن شاخص­های مرکزیت شبکه میان­راهی، نزدیکی کلی و نزدیکی محلی می­پردازد. در نهایت مدل مرکزیت شبکه گذربندی شهر قم با نقشه مکان­گزینی فعالیت­های تجاری و خدماتی این شهر توسط روش برآورد تراکم هسته­ای3 (KDE) تبدیل به یک واحد شده، میزان همبستگی فضایی4 بین آنها ارزیابی می­گردد. همبستگی بین لایه­های متغیر یاد شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و نیز شاخص همبستگی فضایی (SCI)، تعریف شده توسط نگارندگان، اندازه­گیری می­گردد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که همبستگی مستقیم و بالایی بین شاخص­های مرکزیت شبکه گذربندی یادشده و مکان­گزینی فعالیت­های تجاری و خدماتی در شهر قم برقرار است. بیشترین ضریب همبستگی مربوط به شاخص مرکزیت نزدیکی محلی5 و پس از آن شاخص مرکزیت میان­راهی6 است و شاخص مرکزیت نزدیکی کلی7 در جایگاه سوم قرار دارد. بنابراین، مرکزیت شبکه گذربندی نقش مهمی در پراکنش فعالیت­ها در شهر قم داشته، فعالیت­های تجاری و خدماتی مکان­هایی را بر­می­گزینند که موقعیت بهتری از نظر مرکزیت شبکه داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

مراجع
Barthélemy, M. & Flammini, A. (2008). "Modeling Urban Street Patterns". Physical review letters. 100(13). 138702.
Boccaletti, S.; Latora, V.; Moreno, Y.; Chavez, M. & Hwang, D.-U. (2006). "Complex Networks: Structure and Dynamics". Physics reports. 424. (4). pp. 175-308.  
Freeman, L. C. (1979). "Centrality in Social Networks Conceptual Clarification". Social networks. 1(3). pp. 215-239.
Hillier, B. (1996). Space Is the Machine: A Configurational Theory of Architecture. Cambridge University Press. Cambridge.
Hillier, B. (1999). "Centrality as a Process: Accounting for Attraction Inequalities in Deformed Grids". Urban Design International. 4(3-4). pp. 107-127.
Hillier, B. & Hanson, J. (1984). The Social Logic of Space. Cambridge University Press. Cambridge.
Hillier, Penn, A.; Hanson, J.; Grajewski, T. & Xu, J. (1993). "Natural Movement-or, Configuration and Attraction in Urban Pedestrian Movement". Environ Plann B. 20(1). pp. 29-66.
Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. Vintage.
Marshall,  S. (2005). Streets & Patterns. Spon. London: New York.
Mehaffy, M. W.; Porta, S.; & Romice, O. (2015). "The “Neighborhood Unit” on Trial: A Case Study in the Impacts of Urban Morphology". Journal of Urbanism: International Research on Placemaking and Urban Sustainability. 8(2). pp. 199-217.
Newman, P. & Kenworthy, J. (1999). Sustainability and Cities: Overcoming Automobile Dependence. Island Press.
Perry, C. A. (1929). "The Neighborhood Unit: A Scheme of Arrangement for the Family-Life Community Regional Plan of New York and Its Environs". New York: Arno Press. 3(4). p. 5.
Porta, S.; Crucitti, P.; & Latora, V. (2005). "The Network Analysis of Urban Streets: A Primal Approach". arXiv preprint physics/0506009.
Porta, S.; Crucitti, P. & Latora, V. (2006).  "The Network Analysis of Urban Streets: A Dual Approach". Physica A: Statistical Mechanics and its Applications. 369(2). pp. 853-866.
Porta, S.; Latora, V. & Strano, E. (2010).
Networks in Urban Design. Six Years of Research in Multiple Centrality Assessment Network Science. pp. 107-129. Springer.
Porta, S.; Latora, V.; Wang, F.; Rueda, S.; Cormenzana, B.; Càrdenas, F.; et al. (2009). "Correlating Densities of Centrality and Activities in Cities: The Cases of Bologna (It) and Barcelona (Es) ".
Porta, S.; Latora, V.; Wang, F.; Rueda, S.; Strano, E.; Scellato, S.; et. al. (2012). "Street Centrality and the Location of Economic Activities in Barcelona". Urban studies. 49(7). pp. 1471-1488.
Porta, S.; Latora, V.; Wang, F.; Strano, E.; Cardillo, A.; Scellato, S.; et. al. (2009). "Street Centrality and Densities of Retail and Services in Bologna, Italy". Environment and Planning B: Planning and design. 36(3). pp. 450-465.
Reneland, M. (2000). "Accessibility in Swedish Towns". Achieving sustainable urban form. E & FN Spon, Taylor & Francis Group, London. pp. 131-138.
Silverman, B. W. (1986). Density Estimation for Statistics and Data Analysis (Vol. 26). CRC press.
Taylor, J. (1997). Introduction to Error Analysis, the Study of Uncertainties in Physical Measurements.
Van Nes, A. (2002). Road Building and Urban Change: The Effect of Ring Roads on the Dispersal of Shop and Retail in Western European Towns and Cities. Agricultural University of Norway, Department of Land Use and Landscape Planning.
ـــــــــــــــــــ (2005). Typology of Shopping Areas in Amsterdam. Paper presented at the Proceedings Space Syntax. 5th International Symposium.
Wasserman, S. & Faust, K. (1994). Social Network Analysis: Methods and Applications (Vol. 8). Cambridge university press.
برنامه ریزی توسعه کالبدی
دوره 4، شماره 3 - شماره پیاپی 7
آذر 1396
صفحه 63-80
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار