با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی

2 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

4 استادیار گروه معماری/ دانشکده فنی و مهندسی/ دانشگاه محقق اردبیلی/ اردبیل/ ایران

10.30473/psp.2023.61759.2542

چکیده

سالمندی مرحله­ای از ­ زندگی است که چگونگی گذران آن از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. مسأله سالمندی در ایران به علت دلایل مختلف از جمله کاهش میزان زاد و ولد، پیشرفت­های علم پزشکی پدیده­ای نوین به شمار می­آید. پژوهش حاضر به دنبال ارزیابی وضع موجود زیست­پذیری شهر بابل با هدف اولویت بندی مؤلفه­های اصلی زیست­پذیری از دیدگاه سالمندان­ در شهر بابل است. روش پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی و مبتنی برداده­های اولیه بوده که جمع]وری اطلاعات اولیه، به صورت اسنادی و پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه انجام گرفته است. داده­های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و Smart Pls مورد پردازش قرار گرفت. وضع موجود با آزمون تی نمونه­ای و روابط بین ابعاد و شاخص­های زیست­پذیری با کمک مدل­سازی معادلات ساختاری با روش حداقل مربعات جزئی (PLS)  تحلیل شده است. نتایج حاکی از آن است که در وضع موجود تمامی ابعاد زیست­پذیری شهر بابل از میانگین متوسط پایین­تر بوده است. نتایج مدل نیز نشان می­دهد که از بین مؤلفه­های اثرگذار بر وضع موجود، تمام مؤلفه­ها، اثرگذاری مثبت و معناداری داشته و بیشترین تأثیر را مؤلفه سلامت شهری دارد که می­توان از آن به عنوان محرک و برانگیزاننده زیست­پذیری شهر بابل نام برد و مؤلفه زیست­محیطی کمترین اثر را بر وضع موجود زیست­پذیری شهر بابل داشته است.

کلیدواژه‌ها

آروین، محمود، فرهادی خواه، حسین، پوراحمد، احمد و منیری، الیاس (1397). ارزیابی شاخص­های زیست­پذیری شهری بر اساس ادراک ساکنان (نمونه موردی: شهر اهواز). دانش شهرسازی، 2(2)، 17-1.
آسیابانی­پور، الهام، پناهی، علی و احمدزاده، حسن (1399). تأثیرفاکتورهای زیست­­پذیری شهری بر وضع موجود با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری با روش حداقل مربعات جرئی (مطالعه موردی: مناطق ده­گانه کلانشهر تبریز). نشریه علمی جغرافیا و برنامه­ریزی، 24 (73)، 46-23.
بابایی اقدم، فریدون، ویسی ناب، برهان و قربانی، رسول (1398). شناسایی و اولویت بندی عوامل مرتبط یا بعد اقتصادی زیست­پذیری شهری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز). پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 7(1)، 149-127.
بندرآباد، علیرضا (1390). شهر زیست­پذیر از مبانی تا مفاهیم. تهران: انتشارات آذرخش
جوان فروزنده، علی و منصورحسینی، ندا (1397). نقش مؤلفه­های کالبدی-فضایی مکان های عمومی مجتمع­های مسکونی در حضورپذیری سالمندان (مطالعه موردی: شهرک اکتابان). مجله هویت شهر، 12(1)، 74-61.
حاتمی­نژاد، حسین و محمدی کاظم آبادی، لیلا (1396). سنجش رضایتمندی از شاخص­های کیفیت زندگی در شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر جدید مهاجران). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 7(23)، 53-68.
حیدری، محمد تقی (1397). واکاوی تیپولوژیک رویکرد زیست­پذیری در بافت­های فرسوده شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان). دوفصلنامه جغرافیای اجتماعی شهری، 5(1)، 103-85.
زنگیشه، کامران، استعلاجی، علیرضا و فلاح تبار، نصرالّله (1397). تبیین زیست­پذیری روستاهای منطقه کلانشهری تهران (مطالعه موردی: شهرستان ورامین). فصلنامه علمی-پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران، 16(58)، 214-239.
زیاری، کرامت الله، حاتمی، احمد، مصباحی، سحر و عاشوری، حسن (1398). ارزیابی و تحلیل ابعاد و مولفه­های زیست­پذیری شهرهای کوچک در راستای توسعه پایدار (نمونه موردی: بندر دیلم). فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، 9(4)، 586-569.
سلیمانی مهرنجانی، محمد، تولایی، سیمین، رفیعیان، مجتبی و زنگانه، احمد (1395). زیست­پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص ها، پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 4(1)، 50-27.
صابری، حمید، مهره کش، ریحانه، مومنی، مهدی و اذانی، مهری (1398). تبیین عوامل موثر کالبدی بر میزان زیست­پذیری مناطق شهری (مطالعه موردی: مناطق شهر اصفهان). پزوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 6(1)، 429-411.
مرکز آمار ایران (1395). سرشماری نفوس و مسکن ، استان مازندران
نظم فر، حسین، آفتاب، احمد، غفاری گیلانده، عطا و موسوی، میرنجف (1397). تحلیل عوامل کلیدی موثر بر برنامه­ریزی شهر خلاق (مطالعه موردی: ارومیه). پژوهش­های جغرافیایی برنامه­ریزی شهری، 6(1)، 22-1.
Allam، Z.(2020). Biotechnology and Future Cities. doi:10.1007/978-3-030-43815-9.
Aluri, Jahnavi. (2017). Livability Index, from Columbia University GSAPP, Prepared for Manhattan Community Board.
Aulia, D. N.(2016). A Framework for Exploring Livable Community in Residential Environment. Case Study: Public Housing in Medan, Indonesia. Social and Behavioral Sciences, (234), 336 – 343
Giap, T. K., Thye, W. W., & Aw, G.(2014). A New Approach to Measuring the Liveability of Cities: The Global Liveable Cities Index, World Review of Science. Technology and Sustainable Development, 11(2), 176-196.
Liang, X., Liu, Y., & Qiu. T.(2020). Livability Assessment of Urban Communities considering thePreferences of Different Age Groups, Volume 2020, 1-15.
Lowe, M., Whitzman, C., Badland, H., Davern, M., Hes, D., Aye. L., Butterworth, I., & Giles-Corti,B.(2013). Liveable, healthy, sustainable: What are the keyindicatorsfor Melbourneneighbourhoods? The conceptual meaning of livability and its importance to planning today: A case study of the regeneration of Cardiff Bay. 2014 Author: Spencer Powell(130126436)
Merriam-Webster, 2018, Livability, http://merriam-webster.com(July 11 2018)
Mitra, R., Siva. H., & Kehler. M.(2015). Walk-Friendly Suburbs for Older Adults? Exploring the Enablers and Barriers to Walking in a Large Suburban Municipality in Canada. Journal of Aging Studies, 35(4), 10–19.
Mouratidis, K.(2020). Commute satisfaction, neighborhood satisfaction, and housing satisfaction as predictors of subjective well-being and indicators of urban livability, Travel Behaviour and Society,(21), 265–278
Pacione, M.(2009). Urban Geography: A Global Perspective. Third Edition, NewYork.
Radcliff, B.(2001). Politics, markets, and life satisfaction: The political economy of human happiness. American political science review, 95(4), 939-952.
Srichuae, S., Nitivattananon, V., & Perera, R.(2016). Aging Society in Bangkok and the Factors Affecting Mobility of Elderly in Urban Public Spaces and Transportation Facilities. Iatss Research, 40(1), 26–34
Shaheen, S., Finson, R., Bhattacharyya, A., & Jaffee, M.  )2016(. Moving Toward a Sustainable California:Exploring Livability,Accessibility & Prosperity, UCBerkeleyTransportation Sustainability Research Center) http://innovativemobility.org) for the California Department of Transportation.
Tajrin، S.، & Hossain، B.(2018). Rural-urban migration and its causes and consequences on migrant street hawker in Khulna city. The International Journal of Humanities & Social Studies، 7(5)، 223–236.
Ramaswami، Anu(2020) Unpacking the Urban Infrastructure Nexus with Environment، Health،Livability، Well-Being، and Equity، One Earth، Volume 2، Issue 2، 21 February 2020، Pages120-124.
Topsuwan. S., Mathot. C., Walker. I., & Barnett, G.(2018 ). Preferences for sustainable, liveable and resilient neighbourhoods and homes: A case of Canberra, Australia, Sustainable Cities and Society, 37(13), 133–145.
Tsuang, H. C., & Peng, K.(2018). The Livability of Social Housing Communities in Taiwan: A Case Study of Taipei City, International Review for Spatial Planning and Sustainable Development, 6(3), 4–21.
Urban and Territorial Planning, First published in Nairobi in 2015. United Nations Human Settlements Programme
UN-Habitat.(2016). International Guidelines on Urban and Territorial Planning, First published in Nairobi in 2015. United Nations Human Settlements Programme.
Song, Y.(2011) A livable City Study in China Using Structural Equation Models,Department of Statistics, Uppsala University.
Zhan,  D.,  Kwan, M. P., Zhang, W.,  Fan, J.,  Yu, J. & Dang, Y.(2018). Assessment and Determinants of Satisfaction With Urban Livability In China. Cities,  79(10), 92- 101