با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

امروزه صنعت گردشگری، به مثابه پدیده پویای جهانی و اجتماعی است که شناخت و تحلیل علمی آن می‌تواند چارچوب مطمئنی را برای برنامه‌ریزی صنعت گردشگری فراهم سازد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار روستایی در شهرستان نیر و چگونگی تأثیرگذاری این پیشران‌ها بر یکدیگر انجام شده است. این پژوهش از نظر ماهیت، بر اساس روش علم آینده‌پژوهی، تحلیلی و اکتشافی و بر اساس هدف کاربردی است که در دو مرحله تعیین شاخص‌های کلیدی از طریق روش دلفی و شناسایی پیشران‌ها بر اساس نرم‌افزار MicMac بر پایه روش تحلیل اثرات متقاطع انجام شده است. در این راستا پس از برگزاری جلسات و بحث با 30 نفر از متخصصین و نخبگان گردشگری شهرستان نیر به عنوان جامعه آماری که تحقیق به صورت هدفمند انتخاب شدند، 37 متغیر در قالب چهار بعد شناسایی شد. یافته‌ها بر اساس وضعیت صفحه پراکندگی عوامل نشان داد، سیستم ناپایدار است و بیشتر عوامل در اطراف محور قطری صفحه پراکنده هستند. همچنین از بین 37 عامل در نظر گرفته شده، در نهایت با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذار و تأثیرپذیری مستقیم 13 عامل به عنوان خروجی میک مک و عوامل پیشران، در آینده توسعه پایدار گردشگری روستایی شهرستان نیر تأثیرگذار هستند. نتایج نشان می‌دهد از بین 13 عامل پیشران، عوامل جذب نیروی مازاد بخش کشاورزی در فعالیت‌های گردشگری، افزایش فناوری، دریافت اعتبارات بانکی، مدیریت زمین روستایی، توزیع درآمد و تنوع‌بخشی به اقتصاد و افزایش فرصت‌های شغلی برای جوانان دارای تأثیرگذاری بالاتری بوده و اهمیت بیشتری دارند.

کلیدواژه‌ها

ابراهیمی، غلامرضا (1399). بررسی تأثیر بهسازی روستاهای هدف گردشگری بر توسعه پایدار گردشگری روستایی، مطالعه موردی: روستای آبشار بیشه خرم‌آباد، فضای گردشگری، 9(35)،127-108.
ایمانی، بهرام و رضوی، سیدمختار(1399). شناسایی پیشران‌های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار با رویکرد آینده‌پژوهی، مورد مطالعه: روستاهای بخش مرکزی شهرستان سرعین، برنامه ریری و توسعه گردشگری، 9(33)،90-71.
تقوایی، مسعود و حسینی‌خواه، حسین(1396). برنامه‌ریزی توسعه صنعت گردشگری مبتنی بر آینده‌پژوهی و سناریو نویسی، شهر یاسوج، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 6(23)،30-8.
جمعه‌پور، محمود و کیومرث، نرجس(1390). بررسی اثرات گردشگری بر دارایی‌ها و فعالیت‌های معیشتی مردم در چارچوب معیشت پایدار گردشگری، مورد مطالعه: روستای زیارت، مطالعات مدیریت گردشگری، 7(17)، 119-87.
حیدری ساربان، وکیل، باختر، سهیلا و خوش‌رفتار، عبدالرضا(1397). تحلیل امنیت اجتماعی و اثرات آن در توسعه گردشگری، مورد مطالعه:روستای سراب هرسم، شهرستان اسلام‌آباد غرب، راهبردهای توسعه روستایی، 5(3)، 395-384.
رحیمی، راضیه، قنبری، یوسف و برقی، حمید(1399). تأثیر عواقب محیطی-رفتاری بر تحقق گردشگری خلاق در روستاهای هدف گردشگری استان اصفهان، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 9(1)، 19-1.
رومیانی، احمد، شایان، حمید، سجاسی‌قیداری، حمداله و رضوانی، محمدرضا(1399). ارزیابی شاخص‌های برنامه‌ریزی فضایی توسعه پایدار مقصدهای گردشگری روستایی در شرق مازندران، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 9(35)، 31-1.
زالی، نادر،  عطریان، فروغ(1395). سناریوهای توسعه گردشگری منطقه‌ای بر اساس اصول آینده پژوهی، مورد مطالعه: استان همدان، آمایش سرزمین، 8(1)، 131-107.
صالح‌پور، شمسی، ریاحی، وحید، عزیزی، اصغر و فتحی‌زاده، فرح(1398). قابلیت‌سنجی توسعه گردشگری روستایی با تأکید بر رویکرد توسعه پایدار، مطالعه موردی: بخش تخت سلیمان تکاب، مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 14(1)، 127-111.
ظاهری، محمد، آقایاری‌هیر، محسن و حسین‌زاده، اکبر(1398). سطح‌بندی پایداری فعالیت‌های گردشگری نواحی روستایی در شهرستان طارم، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 8(1)، 136-119.
علی‌اکبری، اسماعیل، موسی‌کاظمی، سیدمهدی و یاری، منیر(1397). برنامه‌ریزی راهبردی گردشگری فرهنگی شهر سنندج با بهره‌گیری از تکنیک Meta Sowt، جغرافیا(برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 9(1)، 306-281.
عینالی، جمشید(1393). ارزیابی نقش گردشگری خانه‌های دوم در تنوع‌بخشی به اقتصاد روستایی، مطالعه موردی: دهستان حصار ولیعصر، شهرستان آوج، پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 3(5)، 96-108.
قنبری، ابوالفضل و آدمی، معصومه(1395). نقش گردشگری در تغییرات زندگی ساکنین مقصد، آمایش جغرافیایی فضا، 8(27)،190-170.
کروبی، مهدی، ابراهیمی، مهدی و قاسم‌پور، فائزه(1393). بررسی رابطه میان رضایت مشتری و وفاداری در صنعت هتلداری مطالعه موردی: هتل­های 4 و 5 ستاره شهر شیراز، گردشگری شهری، 1(1)، 112-9.
نصر، طاهره(1398). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر گردشگری در کلانشهر شیراز با رویکرد آینده‌پژوهی، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 10(37)، 66-55.
نظم‌فر، حسین و علی‌بخشی، آمنه(1400). آینده‌پژوهی برنامـه­ریـزی توسعـه گردشگـری، نمونـه موردی: اردبیـل، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(63)، 79-59.
اله‌یاری، سمیرا، اردشیر تاج‌زاده نمین، ابوالفضل، بدیع‌زاده، علی و پورفرج، اکبر(1399). الگو بازاریابی مقصدهای گردشگری روستایی در ایران، مطالعات اجتماعی گردشگری، 8(16)، 88-59.
ویسی، فرزاد، صفیاری، رسول و منوچهری، سوران(1398). پیشران‌های مؤثر بر توسعه پایدار گردشگری نواحی روستایی با تأکید بر آینده‌پژوهی، مورد مطالعه: بخش اورمان شهرستان سروآباد، مطالعات اجتماعی گردشگری، 7(14)، 72-47.
Awedyk, M., & Niezgoda, A. (2016). New opportunities for future tourism after 25 years of political and socioeconomic transformation – foresight in Poland’s tourism planning. Journal of Tourism Futures, 2(2), 137-154.
Bakirci, M. (2015). Sustainable development of rural tourism within the periphery of metropolitan areas: the Polonez Village (Istanbul, Turkey). Carpathian Journal of Earth and Environmental Sciences, 10(3), 157-166.
Bhuiyan, A.H. Siwar, C. & Mohamad Ismail, S. (2013). Tourism development in Malaysia from the perspective of development plans. Asian Social Science, 9(9), 11-18.
Ertuna, B. and Kirbas, G. (2012). Local community involvement in rural tourism development: The Case of Kastamoun, Turkey. Revista De Turismoy Patrimomio Cultural, 10(2), 17-24.
Kapera, Izabela (2018), Sustainable tourism development efforts by local governments in Poland. Sustainable Cities and Society, 40(3), 581-588.
Kelliher, F., Reinl, L., Johnson, T. G., & Joppe, M. (2018). The role of trust in building rural tourism micro firm network engagement: A multi-case study. Tourism Management, 68, 1–12. doi:10.1016/j.tourman.2018.02.014.
Lewis, C & Alessandro, S. (2019). Understanding why: Push-factors that drive rural tourism amongst senior travellers. Tourism Management Perspectives, 32, 100574. doi:10.1016/j.tmp.2019.100574 
Quandt, C., Ferraresi, A., Kudlawicz, C., Martins, J., & Machado, A. (2017). Social innovation practices in the regional tourism industry: Case study of a cooperative in Brazil. Social Enterprise Journal, 13(1), 78–94.
Reid, S. R. M. (2018). University extension and rural tourism enterprise development: A rare Australian case. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 23, 10–17. doi:10.1016/j.jhlste.
Russo, Paolo. (2002). the vicious circle of tourism development in heritage cities.
Annals of Tourism Research, 29(1), 165–182.
Torres-Delgado, A- & Saarinen, J. (2014). Using indicators to assess sustainable tourism development: a review, Tourism Geographies. An International Journal of Tourism Space, Place and Environment, 16(1), 31-47.
Wai Gay, Ch. (2003). Tourism in a Comprehensive Perspective, Translation by Ali Parsaeean and Mohammad Arabi, Cultural Research Bureau.
 Yang, J., Yang, R., Chen, M. H., Hui, Ch (2021) Effects of rural revitalization on rural tourism. Journal of Hospitality and Tourism Management, 47(4), 435-45.