با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد برنامه‌ریزی مسکن شهری، دانشگاه پیام نور

چکیده

شناسایی نواحی مناسب برای ارائه خدمات مورد نیاز گردشگران در قالب دهکده­های گردشگری، از مهم­ترین موضوعات برنامه­ریزان گردشگری است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف مکان­یابی پهنه­های مستعد در سطح محدوده جنگل میرآباد واقع در شهرستان اشنویه، با توجه به 9 شاخص مؤثر در مکان­گزینی دهکده­های گردشگری(معیار شیب، آفتاب­گیری، کاربری اراضی، مالکیت اراضی، فاصله از خط جنگلی، جاده، سکونتگاه روستایی، خطوط گسل و مسیل) انجام‌گرفته است. رویکرد حاکم بر پژوهش توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است. به­ منظور تجزیه­ و تحلیل مکان­های مناسب برای احداث دهکده­های گردشگری در محدوده مورد مطالعه از انواع تکنیک­های تصمیم­گیری چندمعیاری مبتنی بر GIS استفاده ‌شده است. بدین­صورت که برای ارزش‌گذاری و استاندارد­سازی معیارها، از روش منطق فازی جهت تعیین وزن معیارها و تعیین مکان­های بهینه به لحاظ مؤلفه‌های مورد بررسی روش مقایسات زوجی و تاپسیس به کار گرفته‌شده است. با تحلیل نتایج حاصل از خروجی لایه­ نهایی و انطباق آن با واقعیات زمینی، سه سایت براساس درجه مطلوبیت برای توسعه و ایجاد دهکده گردشگری در قالب پیکسل­های 100 در 100 متری(معادل یک هکتار) پیشنهاد و در نهایت پیشنهادهایی در راستای توسعه گردشگری محدوده مورد مطالعه ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

اردکانی، طاهره، دانه­کار، افشین، کرمی، محمود، عقیقی، حسین، رفیعی، غلامرضا و عرفانی، ملیحه(1390). زون‌بندی خلیج چابهار با استفاده از مدل تصمیم­گیری چند متغیره جهت کاربری تفرج متمرکز. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 1 (1)، 20-1.
افتخاری، عبدالرضا رکن­الدین و مهدوی، داوود(1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT (مطالعه موردی: دهستان لواسان کوچک). فصلنامه مدرس علوم انسانی، 2 ( 10) ، 30-1.
بیرانوند، اسماعیل(1387). تحلیل فضایی جاذبه‌های گردشگری طبیعی شهرستان خرم‌آباد. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد. گروه علوم جغرافیایی. دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه اصفهان.
پورطاهری، مهدی(1389). کاربرد روش­های تصمیم­گیری چندشاخصه در جغرافیا. تهران: انتشارات سمت.
تقوایی، مسعود، تقی­زاده، محمدمهدی و کیومرثی، حسین(1390). مکان­یابی دهکده­های گردشگری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و مدل SWOT (نمونه موردی: ساحل دریاچه کافتر). مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 2(22)، 120-99.
حیدری، رحیم(1387). مبانی برنامه­ریزی صنعت گردشگری. تهران: انتشارات سمت.
طاووسی، تقی، رحیمی، دانا و خسروی، محمود (1393). مکان­یابی پهنه­های مناسب اکوتوریستی(مطالعه ­موردی: رود دره‌های گردشگری استان تهران). مجله پژوهش­های روستایی، 3(4)، 660-641.
عزیزی‌خادم، الهام، رنگزن، کاظم، کابلی‌زاده، مصطفی و تقی‌زاده، ایوب‌(1397). رتبه‌بندی مکانیابی دهکده گردشگری با تاکید بر معیارهای زیست‌محیطی به روش FTOPSIS (مطالعه موردی شهرستان شوش). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی‌، 15(18)، 181-165.
غفاری‌گیلانده، عطا و غلامی، عبدالوهاب (1393). مقایسه کارآیی فنون تحلیل چند معیاری در بررسی تناسب ارضی(مطالعه ­موردی: مکان­یابی محل دفن پسماندهای
شهری شیراز). پژوهش­های جغرافیای انسانی،2(46)، 448-427.
غلامی، عبدالوهاب(1390). کاربرد فنون MCDM در طرح و اولویت­بندی گزینه­های مناسب در امر بازیافت و دفن پسماندهای شهری. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد. گروه علوم جغرافیایی. دانشکده علوم انسانی. دانشگاه محقق اردبیلی.
فرج‌زاده‌اصل، منوچهر(1387). سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه­ریزی توریسم. تهران: انتشارات سمت.
فروزنده‌شهرکی، گوهر،کهرم، اسماعیل و لقایی، حسنعلی(1390). مکان­یابی طراحی دهکده­ گردشگری در دره عشق. مجله علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 3(13)، 99-83.
محلاتی، صدرالدین(1380). درآمدی بر جهانگردی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی تهران.
مرادی، نصرت، خوش­نظر، مامند، آریان­پور، آزاد و صفری‌نامیوندی، مهدی (1393). مکان­یابی دهکده گردشگری در ساحل سد مهاباد با بهره‌گیری از تکنیک­های GIS، AHP و SWOT. مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی،  7‌(2)، 38-25.
موسوی، سیدحجت، شریفیان‌، سیدمجتبی و رنجبرفردویی، ابوالفضل(1396). ارزیابی تناسب اراضی منطقه مرنجاب جهت احداث دهکده گردشگری. فصلنامه علمی- پژوهشی گردشگری و توسعه، 2(6)، 189-169.
میرجزایی، نسرین، میرموسوی، حسین و احدنژاد، محسن (1393). مکان‌یابی دهکده‌های گردشگری روستایی شهرستان فریدن، مطالعه موردی: سد افوس، مجموعه مقالات اولین همایش ملی توریسم و گردشگری سبز(58-72). همدان: دانشکده شهید مفتح.
Bahaire. T.M. & Elliot-White. M.P. (1999). The Application of Geographical Information system (GIS) in sustainable Tourism Planning: A Review, Journal of Sustainable Tourism, 7(2), 159-174.
Bunruamkaew. K. Murayama. Y. (2012). Land Use and Natural Resources Planning for Sustainable Ecotourism Using GIS in Surat Thani, Thailand. Sustainability, 4(3), 412-429.
Guan, H. & Wu. L. L. Y. (2011). A GIS-based approach for information management in ecotourism region. Procedia Engineering, 15, 1988-1992.
Kabolizadeh, M. & Ebadi, H. (2020). Automatic Building Extraction Using a Fuzzy Active Contour Model: Photogrammetric Engineering and Remote Sensing. 80, 1061-1068.
Khwanruthai, B.  &Yuji, M. (2011). Suitability Evaluation for Ecotourism Using GIS & AHP: A Case Study of Surat Thani International conference: Spatial Thinking and Geographic Information Science ,21, 269–278.
Michailidou, AV. Vlachokostas C, Moussiopoulos N, (2018). Interactions between climate change and the tourism sector: Multiple-criteria decision analysis to assess mitigation and adaptation options in tourism areas. Tour Manga, 55. 1-12.
Navarro Jurado, M. Tejada, F. Almeida Garcia. J. (2019). Carrying capacity assessment for tourist destinations. Methodology for the creation of synthetic indicators applied in a coastal area. Tourism Management, 33, 1337-1346.
Thampi, Josh. (2005). Ecotourism in Kerala, India: Lessons from the eco-development project in Periyar Tiger Reserve. International Ecotourism Monthly, 13, 1-10.