با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

امروزه زیرساخت­های موجود در شهرها و مخصوصاً کلان‌شهرها باید بتواند بسترهای جذابی برای جذب و پرورش استعدادها، نوآوری‌ها و ایده­های شهروندان باشد. اهمیت شکل­گیری شهرهای خلاق بدین جهت است که در دنیای رقابتی امروز، شهرهای بزرگ به عنوان محیط­های تولید کنندۀ ثروت و نوآوری محسوب می­شوند. کلان شهر تبریز هم به عنوان یکی از شهرهای تاریخی ایران همواره منشأ تولید ثروت و فناوری بوده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش مؤلفه­های مؤثر بر تحقق شهرهای خلاق در کلان‌شهر تبریز است. نوع تحقیق، کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. تحلیل داده­ها با استفاده از آزمون­های آماری پیرسون و رگرسیون چندمتغیره و همچنین برای اولویت­بندی مناطق شهری از نظر شاخص­های شهر خلاق از مدل­های ANP و تاپسیس استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، مناطق ده­گانه تبریز و جمعیت ساکن در آن­ها است. شاخص­های تحقیق شامل 10 معیار با 16 زیرمعیار است. نتایج آزمون­های آماری نشان داد که تمامی مؤلفه­های شهر خلاق با میزان خلاقیت مناطق شهری تبریز همبستگی مثبت و معنادار در سطح 000/0 وجود دارد. نتایج آزمون پیرسون نشان داد که دو متغیر زیرساخت­های خلاقیت و طبقه خلاق با 583/0 و 557/0 دارای بیشترین سطح معناداری با تحقق شهر خلاق بودند. نتایج حاصل از مدل ANP نشان داد که دو معیار­، شامل زیرساخت­های خلاقیت و طبقه خلاق به ترتیب با امتیاز 398/0 و 269/0 از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. بررسی وضعیت مناطق مختلف شهر از نظر شاخص­های شهر خلاق نیز نشان داد که مناطق 1 و 2 به دلیل تمرکز زیرساخت­های خلاق و طبقه خلاق مانند استادان، دانشجویان، نخبگان و پزشکان، از نظر شاخص­های شهر خلاق شرایط مناسب­تری دارند. در نتیجه، راهکارهایی مانند توسعه مراکز جذب نخبگان، حفظ طبقه خلاق و سرمایه­گذاری متعادل در تمامی مناطق در راستای توسعه شهر تبریز بر پایۀ شاخص های شهر خلاق قابل توجه هستند.

کلیدواژه‌ها

احدنژاد، محسن، حاضری‌جیقه، صفیه، مشکینی، ابوالفضل و پیری، عیسی(1397). شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر شکوفایی شهری با رویکرد آینده نگاری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز). نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 9(32)، 30-15.
روستایی، شهریور، پورمحمدی، محمدرضا و قنبری، حکیمه (1396). بررسی نقش ساختاری حکمروایی خوب شهری در ایجاد شهرهای هوشمند(مطالعه موردی: شهرداری تبریز). نشریه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 8(31)، 146-123.
فردوسی، سجاد و شکری‌فیروزجاه، پری (1394). تحلیل فضایی- کالبدی نواحی شهری بر اساس شاخص‌های رشد هوشمند. نشریه پژوهش و برنامه­ریزی شهری، 6(22)، 32-15 . 
نظم‌فر، حسین، آفتاب، احمد، نظام‌پور، ناهید و مجنونی، علی (1395).  ارزیابی و اولویت­بندی مناطق شهری بر اساس شاخص­های شهر خلاق (مطالعه موردی: شهر سنندج). فصلنامه برنامه­ریزی و آمایش فضا، 5(4)، 286_ 259.
رسولی، قربان، حسین‌آبادی، سعید و  طولابی، حسن (1392). شهرهای خلاق: رویکردی فرهنگی در توسعه شهری. فصلنامه جغرافیایی مناطق خشک ،3(11): 1-18.
Al-Mulali, U., Ozturk, I., & Lean, H. H. (2015). The influence of economic growth, urbanization, trade openness, financial development, and renewable energy on pollution in Europe. Natural Hazards, 79(1), 621-644.
Amcoff, J., & Westholm, E. (2007). Understanding rural change -demography as a key to the future. Journal of Futures, 39(4), 363-379.
Andersson, Å. E., & Andersson, D. E. (2015). Creative cities and the new global hierarchy. Applied Spatial Analysis and Policy, 8(3), 181-198.
Bunnell, T. (2002). Cities for nations? Examining the city–nation–state relation in Information Age Malaysia. International Journal of Urban and Regional Research, 26(2), 284-298.
Evers, D. (2010). Scenarios on the spatial and economic development of Europe. Futures, 42(8), 804-816.
Florida, R. (2002), The Economic Geography of Talent. Annals of the Associations of AmericanGeographers, 92) 4(,743–755.
Florida, R. (2005). Cities and the Creative class. City & Community, 2(1), 3–19.
Grodach, C. (2017). Urban cultural policy and creative city making. Cities, 68, 82-91.
Healey, P. (2015). Civil society enterprise and local development. Planning Theory & Practice, 16(1), 11-27.
Higgins, M. and Morgan, J. (2000), The Role of Creativity in Planning: The ‘Creative Practitioner. Planning Practice and Research, 15, 117-127.
Kim, C. (2010). Place promotion and symbolic characterization of new Songdo City, South Korea. Cities, 27(1), 13-19.
Kong, L. (2014). Transnational mobilities and the making of creative cities. Theory. Culture & Society, 31(7-8), 273-289.
Landry, C. (2012). The creative city: A toolkit for urban innovators. Earthscan.
Letaifa, S. B. (2015). How to strategize smart cities: Revealing the SMART model. Journal of Business Research, 68(7), 1414-1419.
McCann, E. J. (2007). Inequality and politics in the creative city‐region: Questions of livability and state strategy. International Journal of Urban and Regional Research, 31(1), 188-196.
Moriarty, P., & Honnery, D. (2015). Future cities in a warming world. Futures, 66, 45-53.
Musterd, S. (2010). The Creative Cultural Knowledge City, Some Conditions. Paper presented at the University of Kaiserlautern,
Ovidio, M. (2019). Creative City. The Wiley Blackwell Encyclopedia of Urban and Regional Studies: 1-5.
Ponzini, D., & Rossi, U. (2010). Becoming a creative city: The entrepreneurial mayor, network politics and the promise of an urban renaissance. Urban studies, 47(5), 1037-1057
Sasaki, M. (2010). Urban regeneration through cultural creativity and social inclusion: Rethinking creative city theory through a Japanese case study. Cities, 27, 3-9.
Scott, A. J. (2014). Beyond the creative city: cognitive–cultural capitalism and the new urbanism. Regional Studies, 48(4), 565-578.
Shaw, S. (2015). Art crawls: Locating artists and audiences in the creative city. Ethnography, 16(1), 51-73
Toutakhane, A. M. (2018). INFLUENCING FACTORS ON PERFORMANCE OF SOCIAL BEHAVIOR SETTINGS AT PARKS AND GREEN SPACES OF TABRIZ. Journal of Urban and Regional Analysis, 10(2), 199-215.
Toutakhane, A. M., & Mofareh, M. (2016). INVESTIGATION AND EVALUATION OF SPATIAL PATTERNS IN TABRIZ PARKS USING LANDSCAPE METRICS. Journal of Urban and Environmental Engineering, 10(2), 263-269.
Zhao, Y., & Wang, S. (2015). The relationship between urbanization, economic growth and energy consumption in China: an econometric perspective analysis. Sustainability, 7(5), 5609-5627.