با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکده مدیریت جهانگردی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانشجوی دکتری گردشگری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

با توجه به ظرفیت های کشور، برنامه­ریزی توسعۀ گردشگری پایدار امری ضروری است. در این میان، با توجه به اتخاذ رویکردهای توسعه­ای دولت در سال­های اخیر شرق استان سمنان علی رغم وجود پتانسیل­های مطلوب، توسعۀ گردشگری کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از این رو، هدف این پژوهش شناسایی مهمترین طرح­ها و پروژه­های پایدار گردشگری شرق استان سمنان است. بدین منظور، پژوهش حاضر کاربردی، توصیفی (غیرآزمایشی) و از نوع ترکیبی (کیفی- کمی) است. برای شناسایی طرح­ها و پروژه­های گردشگری از نظرات گروه کانونی (روش کیفی)، شامل 12 تن از خبرگان از جمله مسئولین، اساتید دانشگاهی و مردم محلی بهره گرفته شد. سپس 30 پروژۀ خروجی با توجه به میزان انطباق با معیارهای توسعه پایدار و اهداف تعریف شده در  اسناد بالادستی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی AHP (روش کمی)، رتبه­بندی شدند. بر اساس رتبه­بندی صورت گرفته، آموزش به مردم محلی منطقه، بسترسازی زیرساخت­های لازم در مناطق نمونه و روستاهای هدف و  تعیین شیوه­های مناسب بازاریابی و تهیه نقشه تبلیغاتی برای توسعه گردشگری در منطقه از اولویت بیشتری برخوردار می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

ابراهیم‌زاده، عیسی، ملکی، گل‌آفرین و فرهادی‌نژاد، حسین (1394). برنامه‌ریزی استراتژیک توسعه گردشگری با تاکید بر توسعه گردشگری با تاکید بر توسعه پایدار در ناحیه خرم‌آباد. نشریه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، 5(14)، 1-74.
برقی، حمید، دهقان‌حسام‌پور، محمد، طوسی، رمضان و جمینی، داود (1391). برنامه‌ریزی توسعه پایدار گردشگری در منطقه خلیج‌فارس(مطالعه موردی: جریزه قشم). مجله علمی- پژوهشی برنامه‌ریزی فضایی، 3(7)، 75-93.
بازرگان، عباس (1391). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته رویکردهای متداول در علوم رفتاری. تهران: نشر دیدار.
پورمحمدی، محمدرضا، نعیمی، کیومرث و ایرانی، احمد (1394). ارزیابی و تدوین استراتژی‌های توسعه پایدار گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT و IEA (مطالعۀ موردی: شهرستان بانه). نشریه گردشگری شهری، 2(3)، 305-319.
رکن‌الدین‌افتخاری، عبدالرضا، مهدوی، داوود و اکبری‌سامانی، ناهید (1392). ارائه الگوی برنامه‌ریزی راهبردی توسعه گردشگری پایدار روستایی (مطالعه موردی: دهستان لواسان کوچک). نشریه پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، 45‌(1)، 123-146.
رحمانی، ولی‌اله، مولائی‌هشتجین، نصراله و آمار‌شیرکیائی، تیمور (1395). تحلیل راهبردی گردشگری روستایی ناحیه غرب مازندران در راستای توسعه پایدار. فصلنامه فضا و توسعه روستایی، 5‌(17)، 135-153.
رحمانی، بیژن، شمس، مجید و حاتمی‌فر، ساناز (1389). امکان سنجی توسعه پایدار گردشگری در شهر ملایر با استفاده از مدل SWOT، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 1‌(3)، 13-25.
زالی، نادر، و اسماعیل‌زاده، یعقوب (1394). قابلیت سنجی توسعه گردشگری با رویکرد توسعه پایدار در شهر مرزی ارومیه. نشریه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، 5(14)، 104-89.
زنجیر‌چی، سیدمحمود (1390). فرایندتحلیلسلسلهمراتبیفازی. تهران: انتشارات صانعی.
زیاری، کرامت‌اله، جمالی، کیوان و صادقی، فرشید (1396). ارائه الگوی توسعه پایدار گردشگری شهری (نمونۀ موردی: شهر لاهیجان). نشریه گردشگری شهری، 4(4)، 55-77.
شجاعی، منوچهر، و نوری، نورالدین (1386). بررسی سیاست‌های دولت در صنعت گردشگری و ارایه الگوی توسعه پایدار صنعت گردشگری کشور. دانش مدیریت، 20(78)، 63-90.
ضیایی، محمود و عزیزی، عذرا (1393). راهنمای شاخص‌های ارزیابی توسعه پایدار گردشگری. تهران: نشر علوم اجتماعی.
عظیمی‌گهراز، سیده سمیه و تیموری، ایرج (1394). ارزیابی فعالیت‌های گردشگری در شهرستان انزلی و ارائه راهبردهای بهینه در راستای برنامه‌ریزی گردشگری پایدار منطقه با استفاده از ANP و SWOT. نشریه گردشگری شهری، 2(2)، 137-152.
فیروزی، محمدعلی، گودرزی، مجید، زارعی، رضا و اکبری، عبدالمطلب (1392). ارزیابی توان اکولوژیک منطقه نمونه گردشگری سد شهید عباسپور با تاکید بر توسعه پایدار گردشگری. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 13(28)، 153-176.
فعلی، محمد و محسنی، انسیه (1397). برنامه‌ریزی توریسم و گردشگری در استان البرز با رویکرد توسعه پایدار. نشریه اختصاصی معماری و شهرسازی ایران، 1‌(1)، 7-1.
کارگر، بهمن (1393). راهبردهای برنامه‌ریزی، جهت دستیابی به توسعه پایدار گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی سپهر، 23‌(90)، 73-81.
مهدوی، داوود، رکن‌الدین‌افتخاری، عبدالرضا و سجاسی قیداری، حمداله (1393). طراحی راهبردهای توسعه پایدار گردشگری روستاهای تاریخی- فرهنگی ایران. نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 20‌(56)، 275-300.
مجمع تشخیص مصلت نظام (1384). سند چشم انداز 1404
مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران (1396). قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران (1389). قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
 مقام معظم رهبری (مدظله) (1394). سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه.
ناروئی، زهرا و شارع‌ملاشاهی‌خمکی، راضیه (1397). بررسی و استفاده از توان‌های بالقوه جهت توسعه و جذب گردشگری پایدار شهری (مطالعه موردی شهر بمپور- استان سیستان و بلوچستان). فصلنامه علمی تخصصی پژوهش‌های گردشگری و توسعه پایدار، 1‌(2)، 51-61.
واحدپور، غلام‌عباس و جعفری، مهتاب (1390). راهبردهای مدیریت و توسعه پایدار زیرساخت‌های گردشگری ایران با تاکید بر مدل SWOT. فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه ای، 9(1)، 86-100.
یعقوبی‌منظری، پریسا و آقامیری، سیدامید (1397). شناسایی استراتژی‌های توسعه پایدار صنعت گردشگری ایران با استفاده از تکنیک متاسوات و ارائه راهکارهای مناسب. نشریه بررسی‌های بازرگانی،32(87- 86)، 1-15.
Hall, C. M. (2000). Tourism Planning: Basic, Concepts, Cases. New York: Routledge. 
McIntyre, G. (1993). Sustainable tourism development guide for local planner. Madrid: World Tourism Organization.
Tefler,D.J.,& Sharply.R.(2008). Tourism and Development in the developing world. New Yourk: Routledge.
World Commission on Environment and Development.(1987). Our Common Future. Brundtland.
World Economic Forum (WEF). (2017). The Travel and Tourism Competitiveness Report. Geneva.
United Nations World Tourism Organization (UNWTO).(2018). Tourism Highlights.(2018 Report Edition), Retrived from UNWTO: https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284419876
United Nations World Tourism Organization UNWTO.(2019). Tourism Highlights.(2019 Report Edition), Retrived from UNWTO:   https://www.eunwto.org/doi/book/10.18111/9789284421152                       
United Nations Environment Programme., & World Tourism Organization. (2005). Making tourism more sustainable: A guide for policy makers. Paris: United Nations Environment Programme, Division of Technology, Industry and Economic.