با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه رازی

چکیده

مسکن پایدار، کانون فعالیت­های اقتصادی و اجتماعی خانوار روستایی است و بر رفاه خانوار روستایی تاثیر می­گذارد. هدف این تحقیق، بررسی و تحلیل ساختاری-کارکردی پایداری مسکن روستایی در دهستان سرفیروزآباد بخش مرکزی شهرستان کرمانشاه است. پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع، توسعه‌ای و کاربردی و به لحاظ گستره موردی و از لحاظ روش در زمرۀ پژوهش‌های توصیفی-تحلیلی است. پایایی تحقیق با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با  94/0 است و روایی تحقیق مورد تأیید متخصصان جغرافیا قرار گرفت. جامعۀ آماری پژوهش شامل 527 خانوار روستایی و برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است. بر این اساس حجم نمونه 216 خانوار تعیین شد و روش نمونه‌گیری در هر روستا، نمونه‌گیری تصادفی ساده بوده است. نتایج تحقیق نشان می­دهند که از مجموع 9 روستای مورد بررسی، 6 روستا از نظر شاخص­های پایداری مسکن، به عنوان روستاهای پایدار، 1 روستا به عنوان روستای نیمه‌پایدار و 2 روستا به عنوان روستاهای ناپایدار شناخته شده‌اند. از سوی دیگر شاخص دوام مصالح با اثر کلی 317/0 در اولویت اول قرار گرفت در حالی که گویۀ مقاومت ساختمان با اثر کلی 153/0- کمترین میزان اثرگذاری پایداری مسکن را داشته است.

کلیدواژه‌ها

  1. آذربایجانی، مونا و مفیدی، مجید(1382). مفهوم معماری پایدار،  مجموعه مقالات سومین همایش بین المللی بهینه سازی مصرف سوخت در ساختمان.تهران: سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت کشور،15-20.

    ازکیا، مصطفی و ایمانی، علی (1387). توسعه پایدار روستایی.تهران: انتشارات اطلاعات.

    اکبری، حسین (1391). نقش زنان در توسعه پایدار محیط زیست. زن در توسعه و سیاست، 4(10)، 56-37

    امین منصور، جواد(1391). از «ریو» تا «ریو+20»: بررسی مذاکرات و نتایج کنفرانس توسعه پایدار ملل متحد. سیاست خارجی، 26(2)، 488-453.

    باقری، محمد(1387). مسکن سالم زیربنای سکونت پایدار. نشریه الکترونیکی خبری- آموزشی پژوهشی مسکن.

    برقی، حمید، امرایی، علی‌آقا و شایان، محسن(1395). تحلیل و بررسی شاخص‌های پایداری مسکن در مناطق روستایی، مطالعه موردی: دهستان معمولان شهرستان پلدختر. تحقیقات جغرافیایی، 31(1)، 65-58.

    بسحاق، محمدرضا، تقدیسی، احمد، امرایی، علی‌‌آقا و دانش، کمال(1395). تحلیلی بر مناطق روستایی ایران، مطالعه موردی: دهستان ملاوی شهرستان پلدختر. مسکن و محیط روستا، 35(145)، 134-125.

    بسحاق، محمدرضا، تقدیسی، احمد و امرایی، علی‌آقا (1393). بررسی و ارزیابی پایداری مسکن روستایی، مطالعه موردی: دهستان ملاوی شهرستان پلدختر. تحقیقات جغرافیایی، 29(3)، 146-129.

    پوردیهیمی، شهرام(1390). فرهنگ و مسکن. مسکن و محیط زیست، 30(134) 18-3.

    پورطاهری، مهدی، فضلعلی، زینب و رکن‌الدین‌افتخاری، عبدالرضا (1396). تحلیل فضایی الگوی مسکن پایدار روستایی، مطالعه موردی: روستاهای استان مازندران. برنامه ریزی و آمایش فضا، 21(1)، 131-95.

    جمعه‌پور، محمود(1392). برنامه‌ریزی محیطی و پایداری شهری و منطقه ای. تهران: سمت.

    حکمت‌نیا، حسن و انصاری، ژینوس(1391). برنامه‌ریزی مسکن شهر میبد با رویکرد توسعه پایدار. پژوهش جغرافیایی انسانی، 44(79)،191-207.

    خسروبیگی، رضا، شایان، حمید، سجاسی‌قیداری، حمدالله و صادقلو، طاهره(1390). سنجش و ارزیابی پایداری در مناطق روستایی با استفاده از تکنیک تصمیم‌گیری چند متغیره فازی– تاپسیس. پژوهش‌های روستایی، 2(1)، 151-185.

    درستر، سیمون(1384). مبانی پایداری، ترجمه محمود دانشور کاخکی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

    سالاروند، اسماعیل(1390). سنجش ارزیابی شاخص‌های مسکن پایدار روستایی: مطالعه موردی: روستاهای قلعه رستم، تیان، میانرودان، دهستان سلاخور شرقی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

    صاحبی، سحر و رضایی، علیرضا (1394). اهداف توسعه پایدار پس از اهداف توسعه هزاره، حرکت به سوی دنیای بهتر با 17 گام. نشریه آمــار، 3(13)، 41-44.

    صالحی‌امیری، سیدرضا، قدمی، محسن و بیگ‌زاده، یوسف(1391). طراحی و ارائه الگو جهت سنجش تاثیر سرمایه اجتماعی بر ابعاد توسعه پایدار. فراسوی مدیریت، 6(32)، 15-37.

    عامری سیاهویی، حمیدرضا، رستم‌گورانی، ابراهیم و بیرانوندزاده، مریم (1390). سنجش درجه پایداری و توسعه روستایی در بخش شهاب شهرستان قشم. نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 3(4)، 159-177.

    عزمی، آئیژ، ذوالفقاری، امیرعلی، انتظاری، افشین، رزلانسری، اکرم و مطاعی، لیلا (1394). شناسایی مؤلفه‌های موثر در پایداری و بهسازی مسکن روستایی، مطالعه موردی: شهرستان کرمانشاه. جغرافیا و پایداری محیط، 5(15)، 16-1 .

    علی‌الحسابی، مهران(1387). برنامه‌ریزی مسکن، دانشنامه مدیریت شهری و روستایی. تهران: انتشارت سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.

    عمید، حسن(1371). فرهنگ فارسی عمید. تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر.

    فتاحی، احمدالله، پورطاهری، مهدی و رکن‌الدین‌افتخاری، عبدالرضا (1395). ارزیابی فضایی-کالبدی مسکن پایدار روستایی، مطالعه موردی: روستاهای استان لرستان. برنامه‌ریزی و آمایش فضا،20(4)،  139-174.

    فیروزی، محمدعلی، نعمتی، مرتضی و داری‌پور، نادیا(1395). ارزیابی سطح رضایت‌مندی ساکنان از طرح مسکن مهر در استان خوزستان با تاکید بر مسکن پایدار، مطالعه موردی: شهرستان امیدیه. مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 11(34)، 53-66.

    کلانتری، خلیل، اسدی، علی و چوبچیان، شهلا(1388). تدوین و اعتبار سنجی شاخص‌های توسعه پایدار مناطق روستایی. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، 1(2)، 69-86.

    محمدی‌یگانه، بهروز، سنایی‌مقدم، سروش و چراغی، مهدی (1396). پایداری مسکن روستایی برمبنای تحلیل اطلاعات متقابل، مطالعه موردی: دهستان پشته زیلایی شهرستان چرام. برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 2(1)، 108-91.

    مرکز آمار ایران (1395). نتایج تفصیلی کل کشور، تهران: سازمان آمار ایران.

    مضطرزاده، حامد و حجتی، وحید(1393). تحلیل بر روند شکل‌گیری پارادایم توسعه شهری پایدار با تاکید بر جریان‌های زیست محیطی. پژوهش­های منظر شهر، 1(2)، 79-89.

    مکنون، رضا(1377) علم، فن‌آوری و برنامه سوم جمهوری اسلامی ایران. برنامه و بودجه، 3(34و35)، 257-272.

    ملکی، سعید(1390). درآمدی بر توسعه پایدار شهری. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران.

    ملکی، سعید، احمدی، رضا، منفرد، سجاد و معتوگی، محمد (1393). بررسی پایداری توسعه زیست محیطی با استفاده از آزمون‌های آماری در شهرستان‌های استان مرزی خوزستان. اطلاعات جغرافیایی، 23(90)، 71-72.

    مولدان، بدریچ و بیلهارز، سوزان(1381). شاخص­های توسعه پایدار، ترجمه نشاط حاد تهرانی و ناصر محرم نژاد. تهران: انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.

    مهشواری، شریرام (1387). توسعه پایدار و مدیریت دولتی در هند. تهران: انتشارات مرکز آموزشی مدیریت دولتی.

    میر، جرالد. م (1378). مباحث اساسی اقتصاد توسعه. ترجمه غلامرضا آزاد (ارمکی). تهران: نشر نی.

    نصیری، بهروز و غلامی، علیرضا (1395). تحلیل مقایسه‌ای پایداری کالبدی مسکن روستایی در استان لرستان در دوره‌های زمانی 1387 و 1392. جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم انداز زاگرس، 8(28)، 61-80.

    واقفی، الهام و حقیقتیان، منصور(1393). بررسی تأثیر سرمایه فرهنگی(بعد نهادینه) بر رفتارهای اجتماعی زیست محیطی با رویکرد  توسعه پایدار شهری، مطالعه موردی: شهر شیراز. اقتصاد و مدیریت شهری، 2(8)، 47-65.

    یاسوری، مجید، آقائی‌زاده، اسماعیل و زارع، سپیده(1396). مسکن پایدار از حیث تجارب کشورها. راهبرد توسعه، 13(50)، 193-223.

    1. Attia, Ahmed S.(2020), Traditional multi-story house (Tower House) in Sana’a City, Yemen. An example of sustainable architecture, Alexandria Engineering Journal, Volume 59, Issue 1,  Pages 381-387.
    2. Beus, c &  Riley E. Dunlap (1994), Agricultural paradigms and the practice of agricultural, rural sociology.59(4).620-635.
    3. Frazier, J.G (1997). sustainable Development: Modern elixir or sack dress? Environmental Conservation, 24(2),182-193.
    4. Harris, R. Jeffrey. P Bridger. Carolyn. C. Sachs Suzanne. E. Tallichet. E (1995). Empowering Rural Sociology: Exploring and Linking Alternative Paradigms in Theory and Methodology, rural sociology, 60(4), pp 585-606.
    5. Kates W.R., Parris, T.M., Leiserowitz, A.A (2005). What is Sustainable    Development? Goals, Indicators, Values, and Pratics, Environment, Science and Policy for Sustainable Development, 47(3), 8-21.
    6. Khalid, Rihab,  Sunikka Blank Minna(2020), Housing and household practices: Practice-based sustainability interventions for low-energy houses in Lahore, Pakistan, Energy for Sustainable Development, Volume 54, Pages 148-163.
    7. Kidds, Ch. V (1992). The Evolution of Sustainability, Agricultural and Environmental Ethics, 5(1).1-26
    8. Weise, sh. Stewart, R. Wesley, K. and Weis, Sh (2003). Postmodernism and Its Critic, Available at 3/11/2020  htpp//www.as.ua.edu/ant/faculty/Murphy/436/pomo.html.
    9. Coomer,J.C(1999).Quest for a Sustainable Society, Oxford: Pergamon.
    10. Willis, M (2006). Sustainability: The Issue of Our, Public Management, 88(7). 97-102.
    11. Jiboye. A.D (2011). Achieving Sustainable Housing Development in Nigeria: A Critical Challenge to Governance, International Journal of Humanities and Social Science, 1(9).121-127.
    12. Priemus. H(2005). How to make housing sustainable? The Dutch experience, Environment and Planning: Planning and Design, 32(1).5-19.
    13. Westaway. M. S.(2006), A longitudinal investigation of satisfaction with personal and

    environmental quality of life in an informal South African housing settlement, Doornkop, Soweto’, Habitat International, vol. 30, No. 1, pp. 175-189.