با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه پیام نور

چکیده

رشد و توسعه شهرنشینی بی رویه تأثیر بسزایی بر تامین نیاز به زمین برای ساخت و سازها و توسعه شهری در نواحی شهری دارد. استفاده گسترده زمین های شهری با کاربری های مسکونی منجر به توسعه افقی درشهرها و افزایش میزان اراضی خالی در درون شهرها موجب رشد سریع حومه گستری شده است. در این راستا، پارادایم توسعه شهری فشرده، رشد هوشمند و استفاده از اراضی خالی در درون شهر برای نیل به پایداری و عدالت اجتماعی و فضایی مطرح می­شود. در همین راستا، مقاله حاضر درصدد است با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از مقوله تراکم شهری، چگونگی توسعه شهری فشرده و گسترده شهر یزد به عنوان یک شهر کویری و خشک را تبیین نماید. برابر بررسی‌های صورت گرفته طی سالهای 1395-1345، مساحت شهر یزد حدود 5/19 برابر و جمعیت آن 5/6 برابر افزایش یافته است. طی همین سالها، کاهش شدید تراکم ناخالص جمعیتی و فاصله قابل ملاحظه آن با تراکم خالص جمعیتی (6/154)، بیانگر گستردگی بیش از حد شهر و خالی ماندن بیشتر فضاها و غیرفعال سطوح شهری در محدوده شهری یزد است. بررسی مؤلفه های توسعه میان افزا در شهر یزد نشان می دهد چنانچه طی سال های آینده در این شهر هیچ گونه رشد و توسعه ای در محدوده های بیرونی و اطراف شهر صورت نگیرد و تمامی رشد و گسترش فیزیکی آینده شهر محدود به استفاده از زمین های خالی داخل شهر شود، در25 سال آینده شهر یزد نیاز به افزایش مساحت و وسعت نخواهد داشت و محدوده موجود شهر پاسخگوی نیازهای مسکونی و غیر مسکونی شهروندان خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

پوراحمد، احمد و علی شماعی (1380). آثار توسعه فیزیکی شهر یزد بر ساختار جمعیت بافت قدیم شهر، نامه علوم اجتماعی دانشگاه تهران، 3 (18)، 32-3.
حکمت‌نیا، حسن و میرنجف موسوی (1385). کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه‌ریزی شهری و ناحیه‌ای. یزد: انتشارات علم نوین.
خمر، غلامعلی و اکبر حیدری (1393). ارزیابی الگوی رشد هوشمند شهری در شهرهای جدید ایران با تاکید بر شهر جدید صدرا با استفاده از مدل Sleath، مجله فضای جغرافیایی اهر، 16 (53)، 76-57.
رهنما، محمدرحیم و غلامرضا عباس زاده (1387). اصول و
مبانی و مدل های سنجش فرم کالبدی شهر
، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
سرور، هوشنگ و منصور خیری زاده (1396). ارزیابی توسعه فیزیکی درون زا و برون زای شهر مراغه و ارائه الگوی بهینه، برنامه ریزی و آمایش فضا، 21 (3)، 28-14.
قربانی، رسول (1383). تحلیلی بر سیاست‌ها و برنامه‌های ساماندهی تراکم شهری در ایران، نشریه دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، 10 (3)، 34-25.
قربانی، رسول (1384). تحلیل پراکنش تراکم‌های جمعیتی شهر تبریز با استفاده از روش حوزه‌بندی آماری، پژوهش‌های جغرافیایی دانشگاه تهران، 37 (54)، 126-123.
 
 
Artmanna, M.,  Kohlera, M., Meinela, G., Ganb, J., and Iojac, I.C., (2019), How smart growth and green infrastructure can mutually support each other — A conceptual framework for compact and green cities, Ecological Indicators, Volume 96, Pages 10-22
Beckstead, D, and Brown, WM, (2006). Capacity innovation: employ en science set en genie dam’s les villas comedienne set Americans. Statistic Canada, Ottawa.
belissent, J., 2011. The Core of a Smart City Must Be Smart Governance. Cambridge: Forrester Research, Inc.
caragliu, A., DelBo, C., & Nijkamp, P., 2009. Smart Cities in Europe, 3rd Central European Conference in Regional Science
Clark, TN (2004a). Gays and urban development: how are they linked? In The City as an Entertainment Machine. TN Clark (ed.), pp. 221–234. Elsevier, Oxford, UK
Cohen, B., (2006), Urbanization in developing countries: Current trends, future projections, and key challenges for sustainability. Technol Soc 28:63–80
Darchen, Sebastien and Tremblay, Diane-Gabrielle (2010). What attracts and retains knowledge workers/students: The quality of place or career opportunities?
 
 
The cases of Montreal and Ottawa., Cities 27, journal homepage: www.elsevier. Com.
Florida, R (2005). Cities and the Creative Class, Rutledge, New York, London
Giffinger, R., Fertner, C., Kramar, H., Kalasek, R., Pichler-Milanović, N., & Meijers, E. (2007). Smart Cities: Ranking of European Medium-Sized Cities. Vienna, Austria: Centre of Regional Science (SRF), Vienna University of Technology
Glaeser, EL (2005). Review of Richard Florida’s the Rise of the creative class. Regional Science and Urban Economics 35(5), 593–596
Gordon P. ea tal (1989). The Influence of Metropolitan Spatial Structure on Commuting Times, Urban Ecomomics, No. 26, PP 136-149.
Harvey, Robert O and William A.v. Clark(1965) The Nature and Economics of Sprawl Land Economics 41(1).
Hollands, R.G. (2008). Will the real smart city please stand up? City, 12(3)
Kramer, A.,  Hossain Khan, M., Kraas, F., (2011), Health in Megacities and Urban Areas, Springer Heidelberg Dordrecht London New York, DOI 10.1007/978-3-7908-2733-0
La Greca, P., Barbarossa, L., Lgnaccolo, M., Inturri, G., 2011. The Density dilemma. a proposal for introducing smart growth principles in a sprawling settlement within Catania metropolitan area, Cities, 28 (6), 527-535
Lungo, M. (2001), Urban Sprawl and Land Regulation in Latin America, Land Lines, Vol.13,No.2.
Lyle, j. T. (1994), Regenerative Design for Sustainable Development. John Wiley & Sons. New York.
Maning, Thomas, J and Darnton, J.; (2006),  Social diversity and economic development in the metropolis. Journal of Planning Literature 21(2), 153–168
Martina, C.H., James, E., Andrew, K., Krassimira, P., Dujuan, Y., Trond, L., (2019), Smart-sustainability: A new urban fix?, Sustainable Cities and Society, Volume 45,  Pages 640-648
Misuraca, G., Castelnova, W., & Savoldelli, A., 2011, Smart City Governance: the need for a holistic approach to assessing urban participatory Policy Making, Social Science Computer Review, 34(6)
Newman, P, et.al. (1999), Sustainability and Cities: Overcoming Automobile Dependences, Island press, USA.
Toppeta, D. (2010). The Smart City Vision: How Innovation and ICT Can Build .Smart, “Livable”,Sustainable Cities. The Innovation Knowledge Foundation.