با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز

2 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز نیز به عنوان نخستین هسته شکل گرفته و شهر اهواز، با مشکلاتی چون افول کیفیت کالبدی، مشکلات دسترسی و ترافیکی، تراکم و تمرکز بیش از حد جمعیت به علت ماهیت تجاری آن و سایر عوامل،  همچنین با دارا بودن ارزش­های تاریخی به لحاظ داشتن بناهای تاریخی مهم در این محدوده و ارزش­های فرهنگی و مهم­­تر از همه به عنوان قلب تپنده تجاری شهر، بحث مطالعه و برنامه­ریزی­های درست و با رویکرد پایدار را بیش از پیش طلب می­کند. بنابراین، در این پژوهش سعی شد تا از رویکرد بازآفرینی در جهت شناسایی اولویت برنامه­ریزی بافت­های فرسوده مرکزی شهر اهواز بهره گرفته شود. این پژوهش از لحاظ روش شناسی به صورت توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری داده­های توصیفی از اسناد کتابخانه­ای و برای گردآوری داده­های تحلیلی پژوهش به روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه از نظرات 40 نفر از کارشناسان و متخصصان حوزه برنامه­ریزی امور شهری اهواز استفاده شده است. جهت تحلیل داده­های پژوهش نیز از مدل تحلیل سلسله مراتبی دلفی فازیFDAHp و همچنین رگرسیون خطی در محیط نرم­افزارSPSS استفاده شده است. براساس یافته­های پژوهش مشخص شد در وزن­گذاری فازی نسبی برای ابعاد پژوهش، مؤلفه بازآفرینی اقتصادی بافت فرسوده مرکزی شهر اهواز حائز بیشترین وزن نسبی­ در این مرحله شده است و بازآفرینی فرهنگی نیز در رتبه دوم قرار دارد. در این مرحله مؤلفه بازآفرینی زیست محیطی از سوی کارشناسان با اولویت کمتری ارزیابی شده است. بنابراین از نظر کارشناسان شهر اهواز، بازآفرینی اقتصادی دغدغه اصلی برای اقدام به بازآفرینی در این بافت است.

کلیدواژه‌ها

اسمعیل­پور، نجما، رحیمیان، محمدحسن و قربانی، سحر(1391). بازآفرینی بافت­های فرسوده شهری با تأکید بر بسیج اجتماعی؛ مطالعه موردی محله کشتارگاه در شهر یزد. فصلنامه­ی مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، 4(15)،  123-140.
 
آلبوغبیش، داود و شویچی، جعفر(1393). برنامه­ریزی راهبردی بهسازی و نوسازی بافت­های فرسودة شهری مطالعة موردی: محلّة جوادیه منطقة 61 تهران. فصلنامه­ی جغرافیا و پایداری محیط، (31)، 43-54.
پوراحمد، احمد، حبیبی، کیومرث و کشاورز، مهناز(1389). سیر تحول مفهوم بازآفرینی شهری به عنوان رویکردی نو در بافت­های فرسوده شهری. فصلنامه علمیپژوهشی شهر ایرانی اسلامی، (1)، 73-92.
جمشیدی, شهرام، (1393). تأملی در ابعاد بازآفرینی شهری، دومین کنگره بین المللی سازه ، معماری و توسعه شهری، تبریز، دبیرخانه دائمی کنگره بین­المللی سازه ، معماری و توسعه شهری.
حبیبی، سید محسن و مقصودی، ملیحه(1388). مرمت شهری، تعاریف، نظریه­ها، تجارب، منشورهای جهانی، روش­ها و اقدامات شهری، چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه تهران.
خورانی­کریمی، فرحناز و شوهانی، محمد(1394). کاربرد الگوهای توسعۀ پایدار در بازآفرینی منظر شهری نمونۀ موردی: شهر ایوان. فصلنامه فرهنگ ایلام، 16(49)، 82-103.
رنجبر، علی­اکبر. (1393). جایگاه رویکرد بازآفرینی در کاهش فقر مراکز شهرها (نمونه موردی محله مرکز شهر اهواز). پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی گرایش برنامه­ریزی شهری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه کردستان.
زنگی آبادی، علی و مؤیدفر، سعیده(1391). رویکرد بازآفرینی شهری در بافت­های فرسوده: برزن شش بادگیری شهر یزد. مجله معماری و شهرسازی آرمان شهر، (9)، 14-29.
سجادزاده، حسن و زلفی گل، سجاد(1394). طراحی شهری در بازآفرینی محلات سنتی با رویکرد محرک توسعه نمونه موردی: محله کلپا همدان، فصلنامه آمایش محیط، (31)، 147-171.
شفیعی دستجردی، مسعود، مرادیان و بروجنی، پیمان(1394). مدل­سازی روش مکان گزینی در بازآفرینی محلات فرسوده شهری(مطالعه موردی: محدوده زینبیه اصفهان). فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 3(12)، 137-154.
صباغی، عاطفه(1392). تدوین سازوکار به کارگیری بازآفرینى شهرى در مواجهه با بافت­هاى فرسوده شهرى مطالعه موردى: محله جولان شهر همدان. فصلنامه پژوهش­هاى شهرى هفت حصار، 4(1)، 45-56.
صفایی­پور، مسعود(1395)، پهنه­بندی عوامل مؤثر بر توزیع جغرافیایی مرگ و میر در استان خوزستان با استفاده از مدل ترکیبیGIS- FAHP. فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، (6)،15-28.
صفایی­پور، مسعود و زارعی، جواد(1396). برنامه­ریزی محله­محور و بازآفرینی پایدار بافت­های فرسوده شهری با تأکید بر سرمایه اجتماعی. نمونه موردی: محله جولان شهر همدان. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 7(23)، 136-150.
صفایی­پور، مسعود، علیزاده، هادی و دامن­باغ، صفیه(1393). سنجش میزان اولویت اهداف کلان بافت فرسوده مرکزی اهواز با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی گروهی فازی FAHP. فصلنامه جغرافیا و توسعه،12 (35)، 67-82.
صفایی­پور، مسعود و مدانلوجویباری، مسعود(1395).  سیاست­های زمین شهری در بازساخت بافت فرسوده شهری. چاپ اول، نشر نیبگ، کرج.
عطایی، محمد(1389). تصمیم­گیری چند معیاره، چاپ اول، انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود.
لطفی، سهند(1390). بازآفرینی شهری فرهنگ مبنا: تأملی بر بن مایه­های فرهنگی و کنش بازآفرینی. فصلنامه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، (45)، 49-62.
لطفی، سهند و زرگرمرندی، ابراهیم(1391). بازآفرینی شهری و بازتعریف معیارهای فرسودگی: آغازی بر مرمت شهری پایدار. دوماهنامه شهرنگار، (58)، 14-25.
ملکی، سعید و علیزاده، هادی(1394). تحلیل و پیش بینی شاخص­های پایداری در صنعت گردشگری ایران. فصلنامه­ی فضای جغرافیایی، 15(50)، 39-58.
مهندسین مشاور نقش پیراوش. (1391). طرح بهسازی و نوسازی بافت فرسوده شهر اهواز. جلد اول(سنجش وضعیت و تحلیل)، شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران.
 
Alpopi, C. & Manole, C. (2013). Integrated Urban Regeneration - Solution for Cities Revitalize. Procedia Economics and Finance, 6, 178-185.
Berni, M. (2010). Improving the Quality of Life in Large Urban Distressed Areas, Framework Programme of European Commission, LUDA. an issue of growing importance in Europe’s major cities.
Cheshire, P. C., Hay, D.G. (1989). Urban Problems in Western Europe: An Economic Analysis, HarperCollins Publishers Ltd (March 1, 1989).
Christelle, B., & Damidavičiūtė, A. (2016). Urban Regeneration in Rio de Janeiro Favelas during the Olympic games of 2016”. Master Thesis in Development & International Relations, Supervisor: Malayna Raftopoulos.
Leary, M.E., McCarthy, J. (2013). Companion to Urban Regeneration, NewYork: Routledge.
McDonald, S., Malys, N., Malienė, V. (2009). Urban Regeneration for Sustainable Communities: A Case Study, Technological and economic developmentnt of Ecoecoeconomomy, 15(1), 49–59.
ODPM, (2003). Office of the deputy prime minister ODPM, interdepartemental Group on the EGRUPReview2003: Assessing the impacts of Spatial Interventions, Regeneration, Renewal and Regional Development Main Guidance, Presented to Parliament by The Deputy Prime Minister and the First Secretary of State by Command of Her Majesty.
Roberts, P., Sykes, H. (2000). UrbanRegeneration, Handbook, Londan: Sage Publications.
Syrrett, S., North, D. (2008). Renewing Neighborhoods, The Policy press, Great Britain.