نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور
چکیده
تغییر کاربری در سکونتگاهای روستایی پیراشهری بسیار وسیع بوده است. به صورتی که گسترش شهرنشینی تحولات بسیاری را در سکونتگاههای روستایی شکل داده است که از جمله آنها می توان به پیامدهای کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی اشاره نمود. مهمترین پیامد تغییر کاربری اراضی ، تبدیل اراضی کشاورزی به مسکونی است که سبب کاهش قدرت تولیدی سکونتگاههای روستایی می شود. این بررسی در شهرستان قرچک صورت گرفته و 4 روستا به عنوان روستاهای مورد مطالعه انتخاب شدند . از کل جمعیت مورد مطالعه ،240 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند.روش تحقیق مبتنی بر روش کمی و کیفی است که داده های پژوهش با روشهای کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده اند. همچنین روش ارزیابی و تأیید ارتباط گویه ها مبتنی بر روش تحلیل عاملی است. براساس تحلیل یافته ها، شاخص‌های سنجش هر یک از مقیاس‌های مورد استفاده در سطح اطمینان 5% مقدار آماره t-value بزرگتر از 96/1 می‌باشد که نشان می‌دهد همبستگی گویه های پژوهش معنادار است. میانگین دیدگاه روستاییان در رابطه با تأثیر تغییر کاربری بر بعد زیست محیطی61/3 ، بعد کالبدی59/3 و بعد اجتماعی 421/3 است.همچنین میانگین دیدگاه روستاییان در بعد اقتصادی 58/3 با مقدار معناداری 0001/0 حاصل شده که معنادار است . مقدار آماره t نیز 246/11 بدست آمده که از مقدار بحرانی 96/1 بزرگتر است و ارتباط گویه های آزمون تایید می شود.بنابراین می توان نتیجه گرفت که افزایش کاربری مسکونی به علت جذب جمعیت، تأثیرات اجتماعی از قبیل :تفاوتهای اجتماعی ، پیامدهای اقتصادی از جمله افزایش مشاغل واسطه گری و بورس بازی زمین، تأثیرات زیست محیطی را در قالب کاهش فضای سبز و کشاورزی به همراه داشته است.
کلیدواژه‌ها
افراخته، حسن و محمد حجی پور (1392)، خزش شهری و پیامدهای آن در توسعه پایدار روستایی، جغرافیا، دوره جدید، سال یازدهم، 39، 185-157.
آمار،تیمور (1394)، تحلیل تحولات کالبدی سکونتگاههای روستایی استان گیلان به منظور تدوین الگوی توسعه کالبدی، فصلنامه برنامه ریزی توسعه کالبدی ، 72، 72-60.
امینی، سماء، رحمانی، بیژن و مجیدی، بتول (1396)، پیامدهای اقتصادی تغییر کاربری اراضی روستاهای پیراشهری. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی ، سال ششم ، 17،40-17.
جلالیان،حمید، اصغر پاشازاده و پریوش نامداری (1395)،عوامل موثر در تحولات جمعیتی و کالبدی سکونتگاه های پیرامون کلان شهرها وپیآمدهای آن، پژوهش موردی: شهر قرچک. دو فصلنامه پژوهشهای بوم شناسی شهری. سال هفتم، شماره 1، پیاپی 1، 50-33.
جهانی فر، کمیل، حمید امیرنژاد، زهرا عابدی و علیرضا وفایی نژاد (1396)، امکان سنجی اقتصادی و زیست محیطی تغییر کاربری اراضی مرتعی شرق استان مازندران به کاربری های جدید، فصلنامه مرتع ، سال یازدهم ، شماره دوم، 221-207
حسنلو قربانی ،مینا(1397)،ساختار فضایی شهر قرچک، استاد راهنما : دکتر سهراب عسگری ، پروژه دوره کارشناسی، دانشگاه پیام نور واحد قرچک.
خراسانی، محمد امین و محمد رضا رضوانی (1392)، شناخت و تحلیل تفاوت زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری در شهرستان ورامین، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره4،شماره 2، 74-.55
شهرداری قرچک.(1397). بخش آمار و اطلاعات.
صرافی،مظفر، ژیلا سجادی،حسن محمدیان و شیدا آزادی(1397)،دگردیسی فضایی روستاهای ناحیه پیراشهری؛ مورد پژوهی: نایسر شهر سنندج،مدیریت شهری، شماره 51، جلد2، 76-61.
ضیاء توانا، حسن وحامد قادرمزی(1388)،تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری در فرایند خزش شهر روستاهای نایسر و حسن آباد سنندج، فصلنامه پژوهش های جغرافیای انسانی ،سال چهل و یکم، شماره 68. 135-119.
ضیاء توانا، محمدحسن وشهرام امیر انتخابی (1386)، روند تبدیل روستا به شهر و پیآمدهای آن در شهرستان تالش، فصلنامه جغرافیا و توسعه ، شماره 10، 128- .107
عاشری، امامعلی، عبدالله عبدالهی، سوران کریم زاده، و روژین عزیزی (1394)، بررسی پیامدهای تغییر کاربری اراضی پیرامون شهری بر سکونت گاههای روستایی با استفاده از مدلسازی سلولهای خودکار، مطالعه موردی: شهرستان ارومیه، آمایش جغرافیایی فضا، سال پنجم، شماره 18، 167-151.
علی اکبری، اسماعیل، مصطفی طالشی و عذرا عمادالدین (1396)، الگوی توسعه کالبدی یکپارچه شهر و پیرامون با استفاده از ظرفیت های گردشگری مناطق پیراشهری، برنامه ریزی توسعه کالبدی، سال دوم ، شماره1، 70-55
فرمـانـداری شهـرستان قرچک (1397)، بخش آمار و اطلاعات.
قدیری معصوم،مجتبی،علی غلامی، حبیب محمودی چناری، اسماعیل تقوی زیروانی و فاطمه محمدزاده (1395)، اثرات خانه های دوم بر مناطق روستا-شهری.مورد:منطقه شهری فیرروق در شهرستان خوی، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی،جلد 18، شماره 4، 100-123
قماش پسند، محمد تقی، سید رحیم مشیری، پرویز کردوانی و مسعود مهدوی(1396)، تحلیل نقش خانه های دوم در تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستاهای بخش مرکزی شهرستان لاهیجان، نگرش های نو در جغرافیای انسانی، سال نهم ، شماره چهارم، 13-1.
کاشانی،معصومه (1388)، بررسی تغییر کاربری اراضی کشاورزی حاشیه شهر ورامین و عوامل مؤثر برآن طی سالهای 1385-1354،پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا، استاد راهنما:دکتر جعفر جوان،دانشگاه فردوسی مشهد.
محمدزاده، شهرام، حسن صدیقی، غلامرضا پزشکی راد، مجید مخدوم ومحمد شریفی کیا(1393)، تحلیل پیامدهای تغییر کاربری اراضی زراعی به باغی از دیدگاه باغداران در غرب خوضه آبریز دریاچه ارومیه، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 45، شماره4، 785-765.
مرکز آمار ایران (1395)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان تهران، تهران.
مرکز آمار ایران (1395-1345)، فرهنگ آبادی های استان تهران، تهران.
مشیری، سید رحیم و محمد تقی قماش پسند(1391)، تحلیلی پیرامون اثرات و پیامدهای تغییر کاربری اراضی کشاورزی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان لاهیجان در دهه اخیر، فصلنامه چشم انداز جغرافیایی، سال هفتم، شماره21، 1-13.
ویسی، صلاح الدین (1387)،جستجوی معیارهایی برای تهیه الگوی مسکن روستایی استان کردستان- میدان مطالعه: شهرستان های دیواندره و بیجار،فصلنامه مسکن و انقلاب، شماره 124،جلد4.
Azadi H., and Barati A. (2013). Agricultural Land Conversion Drivers in Northeast Iran. LDPI Working Papers,: The Land Deal Politics Initiative, Working Paper , United Kingdom.
Bagheri, Bagher, Nedae Tousi, Sahar.(2017). An explanation of urban sprawl phenomenon in Shiraz Metropolitan Area. Cities, In press.
Buca ła.Anna. (2017). Long-term impact of
socio-economic changes on agricultural land use in the Polish Carpathians, Land Use Policy,Vol. 64, PP.391–404
socio-economic changes on agricultural land use in the Polish Carpathians, Land Use Policy,Vol. 64, PP.391–404
Champion,T.(2001). Urbanization, suburbanization, counterurbanisation and reorganization, in: paddison, R. (Ed), Handbook of Urban Studies. Sage, London, PP.143-161.
Dadashpoor, Hashem , Alidadi, Mehdi.(2017). Towards decentralization: Spatial changes
of employment and population in Tehran Metropolitan Region, Iran. Applied Geography, Vol.85,No.2 ,PP. 51-61.
of employment and population in Tehran Metropolitan Region, Iran. Applied Geography, Vol.85,No.2 ,PP. 51-61.
Fox, J., J.B. Vogler, O.L. Sen, T.W. Giambelluca & A.D. Ziegler, (2012) “Simulating
Land Cover Change in Montane Mainland Southeast Asia”, Environmental
Management, No. 49, PP. 968–979.
Land Cover Change in Montane Mainland Southeast Asia”, Environmental
Management, No. 49, PP. 968–979.
Fox. Thomas A., Jeanine M.Rhemtulla, Navin Ramankutty, Corey Lesk, Theraesa Coyle, T.K.Kunhamu .(2017). Agricultural Land-use change in Kerala, India: Perspectives from above and below the canopy, Agriculture, Ecosystems and Environment, 245, PP: 1-10.
Gallent, Nick,Juntti , Meri, Kidd,Sue, Shaw,Dave .(2013) .Introduction to rural planning,Routledge,USA.
Ghosh, Sudeshna,, Chifos Carla, )2017(, The 1985 siting of a Toyota manufacturing plant in rural Kentucky, USA: The ensuing land use change and implications for planning, Landscape and Urban Planning, Vol.167, PP. 288-301.
Gordon, P., Richardson, H. W., & Jun, M.-J. (1991). The commuting paradox evidence from the top twenty. Journal of the American Planning Association, Vol.57,No.4, PP.416-420.
Guanghui, ZhangRuijuan ,Jiang ,Wenqiu, Ma, Dingyang, Zhou, Xinpan, Wang, Xin, He.)2017(. Cultivated land productivity potential improvement in land consolidation schemes in Shenyang, China: assessment and policy implications, Land Use Policy, Vol. 68, PP. 80-88.
Halfacree,K.(1999).A new space or spatial effacement? Alternative futures for the post-productivist countryside, in Walford,N.,Everitt,J. & Napton,D.(eds) Reshaping the Countriside : Perceptions and Processes of Rural Change,CABI:Wallingford.
Inwood, Shoshanah M., Sharp, Jeff S. (2012). Farm persistence and adaptation at the rural-urban interface: Succession and farm adjustment. Journal of Rural Studies,Vol. 28 , PP.107-117.
Kumar Jat, M., Garg P.K., Khare, D. (2008), “Monitoring and modeling
of urban sprawl using remote sensing and GIS techniques”,
International Journal of Applied Earth Observation and Geo
information,Vol. 10, PP.26-43.
of urban sprawl using remote sensing and GIS techniques”,
International Journal of Applied Earth Observation and Geo
information,Vol. 10, PP.26-43.
Liu, Yansui, Li, Jintao, Yang, Yuanyuan.(2018). Strategic adjustment of land use policy under the economic transformation.Land Use Policy,Vol.74,No.5,5-14.
Liu, Yansui.(2018). Introduction to land use and rural sustainability in China.Land use Policy ,Vol.74,No.5,1-4.
Mann,Stefan.(2009). Institutional causes of urban and rural sprawl in Switzerland. Land Use Policy, Vol.26 , PP.919–924.
Muraoka, Rie, Jin, Songqing, Jayne, T.S. (2018). Land access, land rental and food security: Evidence from Kenya. Land Use Policy, Vol.70, PP. 611-622.
Plummer, Paul, Tonts, Matthew, Argent, Neil .(2017). Sustainable rural economies, evolutionary dynamics and regional policy. Applied Geography , In press.
Salehia, A., Taghdis, A., Nour S.H. (2013). The Impact of Social-Economic Level Development on Agricultural Land Use Changes at the Metropolitan Area of Isfahan. Journal of Basic and Applied Scientific Research,Vol. 3,No.7 , PP.317 -321.
Shan, Zhengying, Feng, Changchun.(2018). The Redundancy of Residential Land in Rural China: The evolution process,current status and policy implications,Vol.74,No.5 ,PP.179-186.
Siciliano, Giuseppina.(2012). Urbanization strategies, rural development and land use changes in China: A multiple-level integrated assessment. Land Use Policy,Vol.29,No.1,PP. 165-178.
Xia.Jianchao,Meifeng,Zhaoab,Quansheng,Gea,QinqinKongab.(2016).Changes in land use of a village driven by over 25 years of tourism: The case of Gougezhuang village, China,Land Use Policy, Volume 40, September 2016, 119-130.
Young, Mischa,Georges A.Tanguay, UgoLachapelle (2016). Transportation costs and urban sprawl in Canadian
metropolitan areas. Research in Transportation Economics, Vol. 60,PP. 25-34.
metropolitan areas. Research in Transportation Economics, Vol. 60,PP. 25-34.
Źróbek-Różańska, Alina, Zadworny, Daniel.(2016). Can urban sprawl lead to urban people governing rural areas? Evidence from the Dywity Commune, Poland. Cities, Vol.59,No.2, PP.57-65.
Available at: www.Landsat.org.
)