با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه عمران، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

مناطق شهری به مثابۀ نقاط عطف جوامع انسانی موتورهای رشد اقتصادی و توسعۀ اجتماعی‏اند؛ که در نهایت تحولات کالبدی و کاربری اراضی شهری را به دنبال دارند. از سوی دیگر تغییر مساحت برخی کاربری‏های شهری از جمله؛ درمانی، تجاری، اداری و آموزشی نقش مؤثری در ایجاد اشتغال خواهند داشت .مطالعه روابط این کاربری‏ها با تغییرات اشتغال با کمک طرح سناریو گامی مهم در جهت برنامه‏ریزی دقیق‏تر شهرهاست. هدف این پژوهش برآورد میزان اشتغال شهری ناشی از توسعه کاربری اراضی در دو محله کیان‏پارس و کیان‏آباد شهر اهواز با استفاده از مدل رگرسیون خطی با طرح دو سناریو؛ سناریوی اول (توسعه کاربری اراضی با ادامه روند فعلی) و سناریو دوم(مدیریت توسعه کاربری اراضی) در افق 10 ساله(1405-1395) می‏باشد. روش این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و از حیث روش توصیفی – تحلیلی است. جهت گردآوری مبانی نظری از روش اسنادی و کتابخانه‏ای و جهت تحلیل داده‏ها از مدل رگرسیون خطی و Arc GIS استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که تمام نواحی محله کیان‏پارس براساس سناریو اول در افق طرح یعنی سال 1405 دارای رشد اشتغال خواهند شد؛ اما در سناریوی دوم نواحی 22 و 35 فاقد رشد و نواحی 24 و 29 دارای رشد منفی(2%) و در محله کیان‏آباد نواحی 40، 48 و 50 در هر دو سناریو فاقد رشد اشتغال خواهند شد. در مجموع می‏توان گفت یکی از علل اصلی تغییرات اشتغال در محلات مورد مطالعه ناشی از افزایش یا کاهش سطوح کاربری‏های اشتغال زا از جمله درمانی، تجاری، آموزشی، اداری در سناریوهای مورد بررسی می‏باشد. با این حال به علت نقش غیرقابل‏انکار کاربری‏ها در اشتغال‏زایی و در طرح‏های تفصیلی و جامع شهری باید به مدیریت کاربری‏های شهری در نواحی با رشد بالای اشتغال توجه بیشتری شود؛ زیرا تراکم بالای این نوع کاربری‏ها نقش بسیار مهمی در جذب جمعیت و به دنبال آن مسائل ترافیکی و آلودگی هوا، صوتی و بصری در این بخش از شهر خواهد شد که نمونه عینی آن را می‏توان در محله کیان‏پارس اهواز به وضوح مشاهده کرد.

کلیدواژه‌ها

اسدی، مهدیه؛ رهنما، محمدرحیم؛ لگزیان، محمد (1391). «بررسی رابطه متقابل مدیریت کاربری زمین و وضعیت حمل‏ونقل و ترافیک شهری؛ مطالعه موردی: مجتمع تجاری الماس شرق مشهد». فصلنامه مطالعات شهری. شماره 30. 144-131.
پورمحمدی، محمدرضا (1389). «برنامه‏ریزی کاربری اراضی شهری». چاپ ششم. انتشارات سمت. تهران.
رضایی، محمدرضا؛ رحیمی، اسمعیل (1392). «بررسی علل تغییر کاربری اراضی در طرح‏های تفصیلی شهری و تأثیر آن بر خدمات شهری مطالعه موردی شهر مرودشت». مجله پژوهش و برنامه‏ریزی شهری. سال چهارم. شماره سیزدهم. 96-77.
رهنما، محمدرحیم؛ معروفی، ایوب. (1393). «تحلیلی بر سناریوهای توسعه فضایی- کالبدی شهر بوکان». فصلنامه برنامه‏ریزی و آمایش فضا. دوره هجدهم. شماره
 
3. 146-125.
زمانیان، روزبه؛ ملک‏پور اصل، بهزاد (1387). «برآورد اشتغال در بخش پایه و غیرپایه با استفاده از روش تحلیلی اقتصاد پایه برای دوره 10 ساله با بررسی موردی استان اصفهان». مجله آرمان‏شهر. شماره 1. 35-28.
زیاری، کرامت‏اله؛ مینایی، عباس؛ زیاری، رضا؛ زیاری، سمیه (1391). «برنامه ریزی کاربری اراضی در شهر گرمی». مجله جغرافیا و توسعه شهری. شماره اول. 49-27.
شریف زادگان، محمدحسین؛ عشق‏آبادی، فرشید (1385). «ارزیابی و مقایسه چهار سناریوی مختلف مدل کاربری زمین از نوع مدل گرین-لاری به منظور مطالعه اشتغال و جمعیت براساس اقتصاد پایه مطالعه موردی منطقه کلان شهری تهران». مجله تحقیقات اقتصادی. شماره 76، 142-119.
شیخ بیگلو، رضا (1395). «بررسی تغییرات فصلی اشتغال جمعیت شهری در ایران». پژوهش‏های جغرافیای برنامه‏ریزی شهری. دوره 4. شماره 1، 25-1.
ضیائی بیگدلی، محمدتقی (1383). «موانع اشتغال پایدار و راهکارها». پژوهشنامه اقتصادی. شماره پیاپی 12. 129 -113.
علیزاده، عزیز؛ وحیدی مطلق، وحید؛ ناظمی، امیر (1387). «سناریونگاری یا برنامه‏ریزی بر پایه سناریو». چاپ اول. انتشارات ذره. تهران.
فرهودی، رحمت‏الله؛ محمدی، اکبر (1385). «تحلیل و پیش بینی وضعیت اشتغال در شهر سنندج با استفاده از مدل تغییر سهم ضریب مکانی و ضریب جینی». پژوهش‏های جغرافیایی. شماره 55. 202-189.
فنی، زهره؛ مولودی، جمشید؛ فرجی‏راد، خدر (1392). «تحلیل تطبیقی ساختار اشتغال شهری با تأکید بر متغیرهای اجتماعی و نظام برنامه‏ریزی و مدیریت شهری مطالعه موردی: کلان‏شهرهای تهران و مونترال». فصلنامه مطالعات شهری. شماره ششم. 29-17.
قنبری، یوسف؛ نوری، راضیه و غفورزاده، حسین (1395). «ارزیابی نقش کمیته امداد امام خمینی(ره) در توسعه اشتغال پایدار روستاها»، فصلنامه اقتصاد اسلامی. سال شانزدهم. شماره 64. 146-117.
محمودزاده، حسن؛ خوش‏روی، قهرمان (1394). «کاربرد رگرسیون لجستیک در مدل‏سازی توسعه شهری مطالعه موردی: منطقه شهری بناب». فصلنامه مطالعات شهری. شماره چهاردهم. 46-31.
Beshiri, R. (2001), Employment structure in rural and small town Canada: the primary sector, rural and small town Canada analysis Bulletin, Vol. 2, No. 7.
Canada analysis Bulletin, Vol. 2, No. 7.Calves, A.E. and Schoumaker, B., (2004). Deteriorating Economic Context and Changing Patterns of Youth Employment in Urban Burkina Faso: 1980–2000, World Development, Vol. 32, No. 8, 1341–1354.
Daniels, P.W. (2004). Urban challenges: the formal and informal economies in mega-cities, Cities, Vol. 21, No. 6, 501–511.
European Commission-E.C. (2009). Growth, Jobs and Social Progress In The EU Report - A contribution to the evaluation of the social dimension of the Lisbon Strategy, The Social Protection Committee: http://www.cedefop. europa. eu/en/news/3979.aspx.
Glasson, J. (2007). Regional Planning, London: Rutledge.
Kalogiratou, Z.; Monovasilis, T. and Tsounis, N. (2012). Modeling Regional Employment. An Application in High Technology Sectors in Greece, Procardia Economics and Finance 1, 213 – 218.
Khakee, A. (1991). Scenario Construction for Urban Planning, Omega.
Lindgren, M. & Bandhold, H. (2003). Scenario planning the link between future and Strategy, Mats Lindgren and Hans Bandhold.
Rotaru, P.C. (2014). Empirical study on
regional employment rate in Romania, Procedia - Social and Behavioral Sciences, No. 109, 1365 – 1369.
Stanila, L, Andreica, M.E. and Cristescu, A. (2014). Econometric analysis of the employment rate for the E.U. countries, Procedia - Social and Behavioral Sciences, No. 109, 178 – 182.
Van Empel, C. (2008). Social dialogue for urban employment: Changing concepts and practices, Habitat International, No. 32, 180–191.
Alizadeh, A, Vahidi Motlagh, V, and Nazemi, A. (2008). Scenario planning or planning based on scenario, First edition, Zareh Publication, Tehran. [in Persian].
Amini, E, Habib, F, and Mojtahedzadeh, Gh. (2010). Land use planning and how it affects the city's vulnerability to earthquakes. Journal of Environmental Science and Technology, Vol. 11, No.3, 161-173. [in Persian].
Asadi, M, Rahnama, M R, and Lagzian, M. (2012). Investigating the relationship between land use management and urban transport and traffic situation; Case study: Almas Commercial Complex, East of Mashhad, Urban Studies Quarterly, No. 30, 131-144. [in Persian].
Fani, Z, Moloodi, J, and Faraji Rad, Kh. (2013). Comparative analysis of urban employment structure with emphasis on social variables and urban planning and management system. Case study: Tehran and Montreal metropolises, Journal of Urban Studies, No. 6, 17 -29. [in Persian].
Farhoudi, R, and Mohammadi, A. (2006). Analysis and forecasting of employment status in Sanandaj City using the model of the change in the contribution of spatial coefficient and Gini coefficient, Geographical research, No. 55, 220-289. [in Persian].
Ghanbari, Y, Nouri, R, and Ghafourzadeh, H. (2016). "Evaluation of the role of the Imam Khomeini Relief Committee on the Development of Sustainable Employment in Villages", Islamic Republic of Iran Journal of Islamic Economics. Sixteenth year No. 64. 146-117. [in Persian].
Mahmoudzadeh, H, and Khoshroy, Gh. (2015). Application of Logistic Regression in Urban Development Modeling Case Study: Bonab Municipality, Quarterly Journal of Urban Studies, No. 14, 31-46. [in Persian].
Pourmohammadi, M R. (2010). Urban Land Use Planning, Publication of the Samt, Sixth Edition, Tehran. [in Persian].
Rahnema, M, and Maroofi, A, (2014). Analysis of the Spatial-Physical Development Scenarios of Boukan City, Quarterly Journal of Spatial Planning and Space, Vol. 18, No. 3, 125-146. [in Persian].
Rezaei, M R, and Rahimi, E. (2013). Investigating the Causes of Land Use Change in Urban Plans and its Impact on Urban Services Case Study of Marvdasht, Journal of Urban Planning Research, Vol. 4, No. 13, 77-96. [in Persian].
Sharifzadegan, M H, and Eshabadi, F. (2006). Evaluation and comparison of four different scenarios of land use model of the Green-Lari model for studying employment and population based on the basic economics. Case study of Tehran metropolitan area, Journal of Economic Research, No. 76, 119-142. [in Persian].
Sheikh Biglou, R. (2016). A Study of Seasonal Changes in the Employment of Urban Population in Iran, Urban Planning Geographic Research, Volume 4, Number 1, 1-25. [in Persian].
Zamanian, R, and Malekpour Asl, B. (2008). Estimating employment in the basic and non-core areas using the analytical method of basic economics for a 10-year period with a case study of Isfahan province, Arman Shahr Magazine, No. 1, 28-35. [in Persian].
Ziaee Bigdeli, M T. (2004). Obstacles to Sustainable Employment and Strategies, Economic Research, Successive Number 12, 113-129. [in Persian].
Ziyari, K, Minaei, A, Ziyari, R & Ziari, S. (2012). Land Use Planning in the City of Gori, Geography and Urban Development Magazine, No. 1, 27-49. [in Persian].