نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیارگروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه قم، قم، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
کیفیت زندگی شهری یکی از مهمترین حوزه های مطالعات شهری در کشورهای مختلف به شمار می رود که مفهومی پویا و چندبعدی است و ناظر بر همه جنبه های عینی و غیر عینی زندگی است. از این رو، هدف از این تحقیق پاسخ به پرسش اصلی تحقیق مبنی بر وضعیت شاخص کیفیت زندگی و تعیین نقاط قوت و ضعف هر یک از معیارها در مناطق شهرقم بوده است. روش تحقیق از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و در آن گردآوری داده ها ابتدا به صورت کتابخانهای و اسنادی و کمک از افراد خبره بوده و سپس پرسش نامه طراحی شده و به صورت میدانی تکمیل شده است. آنچه در این مقاله به آن پرداخته میشود، شناخت دقیق مفهوم کیفیت زندگی و سنجش میزان رضایتمندی شهروندان از این مقوله در مناطق شهری قم است. تحلیل داده ها با استفاده از به کارگیری روش ISM،FAHP وWASPAS صورت پذیرفته است و نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که منطقه یک و منطقه چهار با داشتن ، ، به عنوان برترین مناطق انتخاب شدند. بدیهی است در انتخاب این مناطق، عواملی همچون امنیت بالای منطقه، دسترسی راحتتر به حمل و نقل عمومی، مراکز اداری بیشتر، وضعیت شغلی، ارتباط همسایگی بهتر و وجود امکانات فرهنگی مناسب دخیل بوده اند. همچنین، منطقه دو ومنطقه شش به دلایل وضعیت شغلی بدتر، اسکان خانوار کم درآمد و وضعیت نامناسب دردسترسی به خدمات و فروشگاهها و دفع فاضلاب بـه ترتیب دارای بدترین وضعیت از نظر کیفیت زندگی نسبت به سایر مناطق می باشند.
کلیدواژه‌ها
احدنژاد، نجفی. (1394). سنجش کیفیت ذهنی زندگی در محلات شهری با استفاده از مدلهای تصمیمگیری چندمعیاره (مطالعه موردی: محلات کارمندان و اسلامآباد شهر زنجان). فصلنامه علمی-پژوهشی پژوهش و برنامهریزی شهری، 6(23)، 1-20.
باقرینژاد، زهرا و همکاران (1392)، شناسایی و اولویتبندی برگ خریدهای کلیدی موفقیت در لجستیک معکوس صنعت خودرو با استفاده از رویکرد مدلسازی ساختاری تفسیری(ISM)، پژوهشهای مدیریت ایران، سال سوم، دوره 17، شماره ۱، (152-141).
بریمانی، فرامرز، راستی، هادی. (1391). بررسی تطبیقی میزان دقت روشهای AHP فازی و AHP کلاسیک برای رتبهبندی شاخصهای مؤثر بر کیفیت زندگی مطالعه موردی: دهستان مهبان شهرستان نیکشهر. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 12(34)، 1-14.
پوراحمد، احمد، قربانی، رامین، فرهادی، درودینیا. (1395). ارزیابی تطبیقی شاخصهای کیفیت زندگی در محلات مسکونی (مطالعۀ موردی: شهر کامیاران). پژوهشهای جغرافیایی برنامهریزی شهری، 4(4)، 519-548.
حاتمینژاد، حسین و همکاران (۱۳۹۲)، تحلیل مکانی شاخصهای کیفیت زندگی در شهر تهران، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره ۴۵، شماره ۴، (۵۶-۲۹).
حاتمینژاد، محمدی کاظمآبادی. (1394). سنجش رضایتمندی از شاخصهای کیفیت زندگی در شهرهای جدید (مطالعه موردی: شهر جدید مهاجران). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 7(23)، 53-68.
حریرچی، امیرمحمود؛ میرزایی، خلیل و جهرمی، اعظم، (1388)، چگونگی وضعیت کیفیت زندگی شهروندان شهر جدید پردیس 1388، سال دوم، فصلنامة پژوهش اجتماعی، شمارةچهارم، (89-110).
حسینزاده، علی حسین و همکاران (۱۳۹۳)، بررسی رابطه بین احساس امنیت، پایگاه اجتماعی اقتصادی باکیفیت زندگی افراد (مورد مطالعه: جامعه شهری اهواز)، فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، دوره نهم، شماره ۱، ( ۱۳۴-۱۱۱).
حیدری ساربان، وکیل. (1393). سنجش و اولویتبندی مناطق روستایی بر حسب سطوح کیفیت زندگی شهرستان مشگین شهر، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 14(33)، 131-152.
خادمالحسینی، احمد و همکاران (۱۳۸۹)، سنجش کیفیت زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد استان لرستان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شماره ۳، (۶۰-۴۵).
خادمی، امیرحسین، (۱۳۹۰)، ارزیابی و مکان یابی فضای سبز شهری با استفاده از GIS(نمونه موردی: شهر آمل)، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور.
خالو باقری، مهدیه (۱۳۹۱)، رویارویی با نابرابری فضایی ضمن بهکارگیری برنامهریزی مبتنی بر ارتقای کیفیت زندگی (موردمطالعه: منطقه ۱۳ شهر تهران)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره اول، شماره ۱، ( ۶۷-۴۹).
ربانی خوراسگانی، علی و کیان پور، مسعود (1386) . مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی (مطالعه موردی: شهر اصفهان)، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه خوارزمی)، دورۀ پانزدهم، شمارۀ 58-59، (108-67).
رهنمایی، محمدتقی و شاهحسینی، پروانه، (1383)، فرایند برنامه ریزی شهری ایران، انتشارات سمت، تهران.
علی اکبری، اسماعیل؛ امینی، مهدی (۱۳۸۹)، کیفیت زندگی شهری در ایران (۱۳۸۵-۱۳۶۵)، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره ۳۶، ( ۱۴۸-۱۲۱).
غفاری، غلامرضا و رضا امیدی (1388)، کیفیت زندگی شاخصهای توسعه اجتماعی، انتشارات شیرازه، تهران.
فیروزجائیان، علی اصغر و همکاران (1392)، کاربرد تکنیک مدلسازی ساختاری تفسیری (ISM) در مطالعات گردشگری، مجلهی برنامهریزی و توسعه گردشگری، سال دوم، شماره 6، )159-129).
کرد زنگنه، جعفر (۱۳۸۵)، بررسی کیفیت زندگی مرتبط با سالمندان و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: شهر رامهرمز)، پایاننامه کارشناسی ارشد جامعهشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
لطفی، صدیقه، صابری، سجاد. (1391). ارزیابی کیفیت زندگی شهری با استفاده از روش تصمیمگیری چندمعیاره (مطالعه موردی: نواحی شهر یاسوج). جغرافیا و مطالعات محیطی، 1(4), 45-59.
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن سالهای: ۱۳۵۵، ۱۳۶۵، ۱۳۷۵، ۱۳۸۵ و ۱۳۹۰، قابلدسترسی از طریق Www.amar.org.ir.
نظریان، اصغر (1389)، پویایی نظام شهری ایران، چاپ دوم، تهران: مبتکران.
Allen, j, Voget, R. and Cords, S,(2002) Quality of life in rural Nebraska, Trends and Changes, Institute of Agriculture and Natural Resources.
Bagočius, V., Zavadskas, K. E., & Turskis, Z. (2013). Multi-criteria selection of a deep-water port in Klaipeda. Procedia Engineering, 57, 144-148.
Baldwin, S., Godfrey, Ch., and Propper, C...(1990) Quality of life: perspectives and policies, Publisher: Routledge, New York. 22, 285-299.
Boyer, R., Savageau, D., 1981. Places Rated Almanac. Rand McNelly, Chicago.
Brown, A.L., 2003, Increasing the Utility of Urban Environmental Quality Information, Landscape and Urban Planning 65, 85-93.
Calman، KC.( 1984) Quality of life in Cancer Patients- An Hypothesis Med Ethics. 2 - Ferrance، C: Powers، M.(1985) Quality of Life Index: Development and Propertied. Adv Nursci.
Chang, D. Y., (1996) "Applications of The Extent Analysis Method on Fuzzy AHP". European Journal of Operational Research, 95(3), 649-655.
Cramer, Victoria, Seven Torgersen and Einar Kringlen, (2004), Quality of Life in a City. The Effect of Population Density, Social Indicators Research, Vol 69, No 1, 103-116.
Epley. R, Donald, and Menon, Mohan. (2008), A Method of Assembling Cross-sectional Indicators into a Community Quality of Life, Social Indicators Research, Vol. 88, No. 2, 281-296.
George, L. K., and Bearon, L. B. (1980), Quality of Life in Older Persons. Meaning and Measurement. New York: Human Sciences Press.
Ji, G. J. (2008). Reverse Logistics Operation Management Based on Virtual Enterprises and Complaint Service Manage-ment. Journal of Service Science and Management, 1(01), 51.
Kannan, G., Pokharel, Sh. and Sasi Kumar, P. (2009). A hybrid approach using ISM and fuzzy TOPSIS for the selection of reverse logistics provider, Resources, Conservation and Recycling, 54(1): 28-36.
Liu, B.C., 1976. Quality of Life Indicators in US Metropolitan Areas: A Statistical Analysis. Praeger, New York.
Mathiyazhagan, K., Govindan, K., NoorulHaq, A. and Geng, Y. (2013). An ISM approach for the barrier analysis in implementing green supply chain management, Journal of Cleaner Production, 47(0): 283-297.
OKTAY,D.and Rustemli,A, (2010), "Measuring The Quality of Urban Life and Neighbourhood Satisfaction: Findings From Gazimagusa (Famagusta) Area Study", international journal of social sciences and humanity studies, Vol. 2, No. 2, 27-37.
Pal, A.K.Kumar, U.C. (2005): Quality of Life Concept for the evalution of Societal Development of rural Community in west Bangal, Journal Asia-Pacific Journal of Rural Development, Vol. 15, No. 2, 83-93.
Phillips, S. J., Anderson, R. P., & Schapire, R. E. (2006). Maximum entropy modeling of species geographic distributions. Ecological modelling, 190(3-4), 231-259.
Protassenko, T., 1997. Dynamics of the standard of living in St Petersburg during ®ve years of economic reform. International Journal of Urban and Regional Research 21 (3)
Saaty, T.L., (1980) The Analytic Hierarchy Process, New York, Mc GrawHill.
Sage, A. P. (1977). Interpretive structural modeling: methodology for large-scale population density. Small Business Economics, 6(1), 291-297.
Singh, A., & Prasher, A. (2017). Measuring healthcare service quality from patients’ perspective: using Fuzzy AHP application. Total Quality Management & Business Excellence, 1-17.
Su®an, A.J.M., 1993. A multivariate analysis of the determinants of urban quality of life in the worldÕs largest metropolitan areas. Urban Studies 30 (8).
Taylan, O., Bafail, A. O., Abdulaal, R. M., & Kabli, M. R. (2014). Construction projects selection and risk assessment by fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS methodologies. Applied Soft Computing, 17, 105-116.
Vafaeipour, M., S. Hashemkhani, H. Morshed Varzandeh, A., Derakhti & M.Keshvars, “Assessment of Regions Priority for Implementation of Solar Projects in Iran: New Application of a Hybrid Multi-criteria Decision Making Approach”, Energy Conversion and Management, No. 86, 653–663, 2014.
Warfield, J. N. (1974). Developing interconnection matrices in structural modeling. IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics, (1), 81-87.
Watson, R. (1978).Interpretive structural modeling—A useful tool for technology, Technological Forecasting and Social Change, 11(2): 165-185.
Wu, J.G; Jenerette, G. D; Buyantuyev, A; Redman, C. L; (2010). Quantifying spatiotemporal patterns of urbanization: The case of the two fastest growing metropolitan regions in the United States, Ecological Complexity, doi:10.1016/ j.ecocom. 2010.03.002.
Zadeh, L. A. (1965). Fuzzy sets. Information and control, 8(3), 338-353.
Zainal, N, Kaur,G, Aisah Ahmad , N. and Khalili ,J, (2012), “Housing Conditions and Quality of Life of the Urban Poor in Malaysia”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, No. 50 , 827 – 838.
Zimmermann, H. J. (1978). Fuzzy programming and linear programming with several objective functions. Fuzzy sets and systems, 1(1), 45-55.
)