با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری

2 مربی مرکز مطالعات پدافند غیرعامل و دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری

چکیده

اﻣﺮوزه ﺷـﻬﺮﻫﺎ ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑﻪ ﻗﺮارداﺷـﺘﻦ ﺑﺴـﻴﺎری از ﻛﺎرﺑﺮی ﻫـﺎی ﺣﻴﺎﺗـﻲ، ﺣﺴـﺎس و ﻣﻬـﻢ ﻧﻈﺎﻣـﻲ و ﻏﻴﺮﻧﻈﺎﻣـﻲ، از اﻫﻤﻴــﺖ ﺑﺴــﻴﺎری ﺑﺮﺧــﻮردار    ﻣـﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻟـﺬا ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰی و اﻗﺪام ﺟﻬـﺖ ﻛﺎﻫـﺶ ﺧﺴـﺎرات ﻣﺎﻟـﻲ، ﺟﺎﻧـﻲ، اﻳﺠـﺎد اﻳﻤﻨﻲ و ﭘﺎﻳـﺪاری ﻧﺴــﺒﻲ در زﻳﺮﺳــﺎﺧﺖ   ﻫـﺎی ﻣﻬـﻢ ﺷــﻬﺮی از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳــﻦ اﻗﺪاﻣـﺎت ﻣﺒﺤـﺚ ﻃﺮاﺣـﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰی ﺷـﻬﺮی ﻣﻲ ﺑﺎﺷـﺪ. از اﻳﻦ رو ﻫﺪف از ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ، ارزﻳﺎﺑﻲ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﻬﺮ ﻓﻴﺮوزآﺑﺎد از ﻣﻨﻈﺮ ﭘﺪاﻓﻨـﺪ ﻏﻴﺮﻋ ﺎﻣـﻞ و اراﺋـﻪ   راﻫﻜﺎرﻫـﺎﻳﻲ ﺟﻬـﺖ اﻓـﺰاﻳﺶ ﭘﺎﻳـﺪاری دﻓـﺎﻋﻲ ﺷـﻬﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎی اﻣﻨﻴﺘﻲ- دﻓﺎﻋﻲ و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎی ﺟﻐﺮاﻓﻴـﺎﻳﻲ آن  ﻣـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ. روش ﺗﺤﻘﻴـﻖ در ﭘـﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از ﻧﻮع ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ- ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ اﺳﺖ. ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس، ﺑـﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮی از ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ ای ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮ ﻋﺎﻣﻞ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣـﺎﺗﺮﻳﺲ CARVER، ﻣﺮاﻛـﺰ  و ﻛـﺎرﺑﺮی ﻫﺎی ﺣﻴﺎﺗﻲ، ﺣﺴﺎس و ﻣﻬﻢ ﺷﻬﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً از ﻃﺮﻳﻖ روش SWOT وﺿﻌﻴﺖ ﭘﺪاﻓﻨﺪی ﺷﻬﺮی ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﺻﻮل و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮﻋﺎﻣﻞ در ﻣﻜﺎﻧﻴـﺎﺑﻲ و ﺗﻤﺮﻛـﺰ اﻳـﻦ ﻛﺎرﺑﺮی ﻫﺎ در ﺷﻬﺮ ﻓﻴﺮوزآﺑﺎد رﻋﺎﻳـﺖ ﻧﺸـﺪه اﺳﺖ و ﺗﻤﺮﻛﺰﮔﺮاﻳﻲ در اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺮاﻛﺰ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل آﻣﺎﻳﺸﻲ و دﻓﺎﻋﻲ، اﺳﺘﺘﺎر، اﺧﺘﻔـﺎء و ... از ﻧﻘـﺎط ﺿـﻌﻒ اﻳـﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻟﺬا ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﻴﺮﻋﺎﻣﻞ در ﻣﻜﺎﻧﻴﺎﺑﻲ ﻣﺮاﻛﺰ و ﻛﺎرﺑﺮی ﻫﺎی اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ، ﺗﻤﺮﻛﺰ زداﻳﻲ از  زﻳﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ و ﻣﺮاﻛﺰ ﺣﻴﺎﺗﻲ، ﺣﺴﺎس و ﻣﻬﻢ ﺷﻬﺮ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺪاری ﺷﻬﺮ در ﻃﺮح ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮی و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اﻳﺠـﺎد  و ﺗﻮﺳـﻌﻪ فضای اﻣﻦ ﺷﻬﺮی از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎ ﺑﺮای ارﺗﻘﺎی ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﺪاری ﺷﻬﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ.

کلیدواژه‌ها

احمدی، میترا(1387)، جهانی شدن و پایداری شهری، انتشارات مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی، چاپ اول، تهران.
اخباری، محمد، محمدعلی احمدی مقدم(1393)، بررسی پدافند غیرعامل در مدیریت شهری، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال دهم، شماره دوم(69-36).
اسماعیلی شاهرخت، مسلم، علی اکبر تقوایی (1390)، ارزیابی آسیب پذیری شهر با رویکرد پدافند غیرعامل با استفاده از روش دلفی؛ نمونه موردی: شهر بیرجند، دوفصلنامه مدیریت شهری، شماره 28(110-93).
پوراحمد، احمد، ایوب معروفی، عبداله شیخی، رزگار حمزه پور(1393)، نقش کاربری مذهبی در برنامه ریزی پدافند غیرعامل شهری(نمونه موردی: مساجد شهر بوکان)، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، سال دوم، شماره ششم(26-1).
حسینی، سیداحمد، محسن احدنژاد روشتی، مهدی مدیری، محمدجواد کاملی فر(1392)، ارزیابی کیفیت نواحی شهری با توجه به توزیع خدمات شهری در بحران های انسان ساخت با رویکرد پدافند غیرعامل (نمونه موردی: نواحی شهر تهران)، مجله علمی- پژوهشی برنامه ریزی فضایی(جغرافیا)، سال سوم، شماره دوم(100-79).
حسینی، سیدهادی، ابوالفضل صدیقی، حسن حسینی امینی(1393)، آسیب شناسی بیمارستان های شهر مشهد با تأکید بر پدافند غیرعامل مطالعه موردی: بیمارستان های رضوی و امام رضا(ع)، فصلنامه علمی- پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران(جغرافیا)، سال 12، شماره 42(238-211).
خرم آبادی، محمد، علی ستاری خواه(1392)، ملاحظات پدافند غیرعامل در طراحی شهرها، کنفرانس بین المللی عمران، معماری و توسعه پایدار شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز(18-1).
شمسی پور، علی اکبر، وحید فیضی، سیما ضیاء خواه(1391)، جایگاه برنامه ریزی شهری در پدافند غیرعامل در حوزه میانی شرقی مشهد، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال چهارم، شماره یازدهم(122-103).
شهسواری، حامد، وحید قربانی، بهاره رفیعی(1394)، تبیین اصول و ملاحظات دفاع شهری و رویکرد پدافند غیرعامل با تأکید بر سلولار نمودن شهرها، فصلنامه مدیریت شهری، شماره 38(390-371).
عزیزی، محمدمهدی، مهدی برنافر(1390)، فرآیند مطلوب برنامه ریزی شهری در حمله های هوایی از دیدگاه پدافند غیرعامل(مطالعه موردی: ناحیه یک منطقه 11 تهران)، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، شماره اول(23-9).
علی نژاد طیبی، کاووس( 1389)، تحلیلی بر روند توسعه کالبدی- فیزیکی شهر فیروزآباد، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه اصفهان، گروه جغرافیا.
غلامی، محمد، ولی اله نظری، اسماعیل نصیری، علی اکبر حوری زاد(1393)، تحلیل مراکز ثقل اداری- خدماتی شهر بر اساس اصول پدافند غیرعامل(مطالعه موردی: شهر بوئین زهرا)، فصلنامه مطالعات برنامه ریزی شهری، سال دوم، شماره ششم(77-55).
کامران، حسن، حسن حسینی امینی(1391)، تحلیل موقعیت شهرک اداری شهریار بر اساس اصول پدافند غیرعامل، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 23، پیاپی 47، شماره 3(176-163).
کامران، حسن، مرتضی مرادی، حسن حسینی امینی، ثنا کنعانی مقدم(1391)، بررسی خطرپذیری ساختمان های حساس در شهر بروجرد با نگاه پدافند غیرعامل، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، سال چهارم، شماره دهم(118-107).
متقی، طاهره، سیدعلی مرتضوی مهرآبادی(1390)، ملاحظات معماری و شهرسازی در پدافند غیرعامل، سومین همایش ملی عمران شهری، دانشگاه آزاد اسلامی. سنندج(8-1).
مقیمی، ابراهیم، مجتبی یمانی، جعفر بیگلو، محسن مرادیان، سیروس فخری(1391)، تأثیر ژئومورفولوژی زاگرس جنوبی بر پدافند غیرعامل در منطقه شمال تنگه هرمز( با تأکید بر مکانیابی مراکز ثقل جمعیتی)، فصلنامه مدیریت نظامی، سال دوازدهم، شماره 48(93-74).
ملکی، سعید، راضیه شریفی، پریوش اورکی(1392)، تحلیل ساختارهای شهر اهواز و راهبردهای پدافند غیرعامل، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال پنجم، شماره 17(33-7).
ملکی، کیومرث، میرستار صدرموسوی، محمدرئوف حیدری فر، اقبال پاهکیده، آرزو شفاعتی(1392)، ارزیابی کاربری های حساس شهر سنندج از دیدگاه پدافند غیرعامل با استفاده از  GIS، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، سال اول، شماره اول(57-29).
مهندسان مشاور فرنهاد(1375): طرح جامع شهر فیروزآباد، جلد دوم، مطالعات منطقه، حوزه نفوذ و سیستم های شهری.
مهندسان مشاور فرنهاد(1390): طرح تفصیلی شهر فیروزآباد، جلد اول، بررسی های مشروح و تفصیلی مناطق و محلات مختلف شهر.
Brandon, P(2011), Extreme Management in Disaster Recovery, Journal of Procedia Engineering, No. 14, pp 14-21.
Hasanvand, S, Khojasteh Ghamari, M, Shakouri Partovi, Sh(2014), Examination passive defense role in spatial distribution of urban region, Journal of Engineering Research and Application, ISSN: 2248-9622, Vol 4, Issue 10(Part -1), pp 41-49.
Kross, W(1996), Doctrine fore Joint Threater Missle Defense, Joint-Chiefs of Staff, Chapter 3.
Lacina, B(2006), Explaining the Severity of Civil Wars, Journal of Conflict Resolution, No. 50, P.276.
Tousi, Nedae, S, Ghorbani Ghashghae Nejhad, E(2013), Assessing Impacts of Passive Defense Policies Interventions on Spatial Logic of Tehran Metropolitan Area (TMA), Proceedings REAL CORP 2013 Tagungsband,Rome,Italy.http://www.corp.a, pp 95-107.
www.amar.org.ir(february  2017)