با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ، دانشگاه تهران

چکیده

نظریه جغرافیایی پخش به تبیین و تشریح کیفیت و چگونگی گسترش یک پدیده یا نوآوری در طول زمان و در گستره یک فضای جغرافیایی می­پردازد تا از این طریق، دلایل وچگونگی پخش و گسترش یک رویداد یا پدیده را از منطقه­ای به مناطق دیگر کشف و نقش آن را در توسعه کالبدی روستاها بیازماید. از طرفی واژه کارآفرینی مفاهیمی همچون نوآوری، مخاطره­پذیری، ایجاد یا تجدید ساختار یک واحد اقتصادی و اجتماعی، رضایت شخصی و استقلال­طلبی را به ذهن متبادر می­سازد و از آن جهت که یک نوآوری تلقی می­شود قادر است ارتباط متقابل و عمیقی با نظریه پخش برقرار کند. این مقاله در نظر دارد نظریه پخش جغرافیایی را در ارتباط با کارآفرینی در دهستان سولقان مورد آزمون قرار دهد. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی می­باشد. جامعه آماری پژوهش را پذیرندگان کارآفرینی (پرورش نهال و گیاه) در دهستان سولقان، تشکیل می­دهند که 82 خانوار به صورت تمام شماری مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری داده­ها، از روش کتابخانه­ای و میدانی استفاده شده و ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه­، مشاهده و پرسشنامه محقق ساخته با طیف لیکرت بوده است. یافته­های حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که روند پخش موجود کارآفرینی در دهستان سولقان با مرحله دوم نیم رخ موج انتشار و همچنین مرحله میانی منحنی S در مسیر زمان منطبق می­باشد. همچنین نتایج نشان داد که سادگی و جذابیت نوآوری، سودبخشی و اقتصادی بودن آن، و میزان سازش­پذیری کارآفرینی مورد نظر با تجربه، مهارت و نیاز پذیرندگان، در پذیرش کارآفرینی، به عنوان یک نوآوری و پخش آن بسیار مؤثر بوده و اثرات چشمگیری بر بهبود کالبدی مساکن، معابر و فضاهای عمومی روستاها داشته است.

کلیدواژه‌ها

ابراهیم­زاده، عیسی؛ بذرافشان، جواد (بهار و تابستان 1386). «مدل پخش فضایی هاگراستراند و پخشایش فضایی زعفران در خراسان». مجله جغرافیا و توسعه. سال 5. شماره 9.
احمدپورداریانی، محمود (1387). کارآفرینی، تعاریف، نظریات، الگوها. تهران: انتشارات شرکت پردیس.
اکبری، کرامت­الله (1387). توسعه کارآفرینی. انتشارات جهاد دانشگاهی.
برزگر، ابراهیم (1381). «نظریه پخش و بازتاب انقلاب اسلامی». پژوهش حقوق و سیاست. شماره 8.
جلالیان، حمید؛ بریمانی، فرامرز؛ ریاحی، وحید؛ مهرعلی­تبارفیروزجایی، مرتضی (تابستان 1396). «تحلیل اثربخشی تشکل­های محلی بر توسعه کالبدی- فضایی نواحی روستایی کوهستانی- جنگلی شهرستان بابل». نشریه علمی- پژوهشی برنامه­ریزی توسعه کالبدی. سال دوم. شماره 2 (سری جدید). پیاپی 6. صص 74- 57.
جهانیان، مهدی (1386). کارآفرینی. انتشارات علوم رایانه.
دانلداف، کوراتکر؛ ریچارد ام. هاجتس (بهار 1383). نگرش معاصر بر کارآفرینی. ترجمه ابراهیم عامل محرابی با همکاری محسن تبرائی. جلد اول. چاپ اول. ویرایش پنجم. مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
سعیدی، عباس (تابستان 1392). «مفاهیم بنیادین در برنامه­ریزی کالبدی- فضایی (بخش دوم)». فصلنامه برنامه­ریزی کالبدی- فضایی. سال اول. شماره سوم. صص 24- 11.
شکوئی، حسین (1385). اندیشه­های نو در فلسفه جغرافیا (جلد اول). انتشارات گیتاشناسی. چاپ هشتم.
ــــــــــ (1386و 1364). جغرافیای کاربردی و مکتب­های جغرافیایی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
فشارکی، پریدخت (1375). جغرافیای روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
فیروزنیا، قدیر؛ آذرباد، نسرین؛ هاشمی­ارکوینی، فاطمه (بهار 1396). «نقش تولید محصولات باغی در پیوند روستا- شهری و توسعه کالبدی (نمونه موردی: دهستان سولقان، شهرستان تهران)». نشریه علمی- پژوهشی برنامه­ریزی توسعه کالبدی. سال دوم. شماره 1 (سری جدید). پیاپی 5. صص 38- 21.
هاگت، پیتر (1375). جغرافیا ترکیبی نو. ترجمه شاپور گودرزی­نژاد. تهران: انتشارات سمت.
Brown, L. A. (2004). "Diffusion: Geographical Aspects". International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. 32. Pp. 3676-3681.
Flowerdew, R. (2009). "Hagerstrand, T". International Encyclopedia of Human Geography. 34. Pp. 4-8.
Gottdiener, Mark (1985). The Social Production of Urban Space. University of Texas Press. Texas.
Haggett, Peter (1972). Geography: A Modern Synthesis. Harper. P. 350.
Kevin R.cox (1972). Location and Behavior; John Wiley. P.91
Morrill, R.; Gary, L.; Grant, T. (1988). Spatial Diffusion, Sage. Nineteenth century. An invitation to Geography. London.
Orhan, M,; Scott D. (2001). "Why Women enter into entrepreneurship an explanatory model". women in management review. Vol 16.
Palloni, Alberto (2007). Theories and Models of Diffusion in Sociology.; Center for Demography and Ecology University of Wisconsin. USA.
Richard L.; Morrill and Diana Mannine (1975). "Critical Parameters of Spatial Diffusion  Processes". Economic geography. Vol. 51. No. 3. p. 269.
Schumpeter, Joseph A. (1934(. The theory of economic development. Harvard University press Cambridge. M. A.