نویسنده
دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
چکیده
تحولات منجر به چالشهای عمده توسعه پایدار روستایی در ایران را میتوان در پنج عامل چالشهای اقتصادی، مدیریتی و برنامهریزی، محیطی، اجتماعی و فیزیکی ـ کالبدی طبقهبندی کرد. تحولات کالبدی جامعه روستایی کشور و از جمله استان گیلان را میتوان از دو منظر مورد بررسی قرار داد. بخشی از تحولات تحت تأثیر برنامههای دولت (بهویژه تهیه و اجرای طرحهای کالبدی) قرار گرفتهاست و بخشی دیگر نیز بهصورت ارگانیک و در طی زمان رخ دادهاست. به همین منوال، در کارکرد سکونتگاههای روستایی نیز تغییرات گستردهای بهوجود آمدهاست. تحول در نظام کشاورزی، روابط بین سکونتگاهی، مناسبات شهر و روستا و تغییر در شکل و الگوی مسکن از جمله این تغییرات است. نکته حائز اهمیت در این تحولات تأثیرپذیری آنها از شرایط جغرافیایی است (که در وجه عینی فضا قابل مشاهده و تأمل است). این مقاله، که با استفاده از روش تحقیق کیفی به انجام رسیده است، این سؤال اساسی را محور بحث خود قرار داده که «تحولات کالبدی سکونتگاههای روستایی استان، با چه نوع چالشهایی در راه توسعه پایدار روبهرو است و بر مبنای این تحولات چه الویتهای راهبردی برای توسعه کالبدی روستاهای استان وجود دارد؟
نتیجه این بررسی نشان داد که کاهش 30درصدی اراضی کشاورزی و افزایش40درصد نقاط شهری در طی سیسال اخیر، آسیبپذیری در برابر حوادث طبیعی، تغییر در کارکرد سکونتگاههای روستایی و ضعف در وابستگی کارکردی از عمدهترین چالشهای کالبدی استان است. با وجود تلاش قابلتوجهی که در سه دهه اخیر برای تحقق توسعه کالبدی در نواحی روستایی انجام گرفته است، فقدان برنامهریزی استراتژیک مانع تدوین الگوی مناسب توسعه کالبدی در این استان بودهاست.
کلیدواژه‌ها
)