با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

جمعیت شهرنشین در مدت زمان حدود پنجاه و پنج سال، از اولین سرشماری در سال 1335 تا سرشماری سال 1390، بیش از 8 برابر شده و ضریب شهرنشینی را به بیش از دو برابر افزایش داده است. بیشترین رشد سالیانه شهری شدن جمعیت در فاصلة بین دو سرشماری 1355 و 1365 بوده است. از نظر طبقه­بندی جمعیتی شهرها، دستة شهرهای کوچک با جمعیت کمتر از 25 هزار نفر، از نظر تعداد در طول هفت سرشماری رشد داشته اما از جهت سهم در جمعیت شهری کشور کاهش قابل توجهی را تجربه کرده­اند. در مقابل، سهم جمعیت شهرهای بزرگ و کلانشهرها افزایش یافته است. کلانشهر تهران، به عنوان مرکز جذب جمعیتی در این دورهها عمل کرده و با بقیة شهرهای بزرگ از جنبة جمعیتی، فاصلة زیادی داشته است. شاخص اولویت شهری، همواره بیش از 1 بوده گرچه تفاوت­های زیادی در استان­های کشور وجود داشته است که شاخص­های شهرنشینی این تفاوت­ها را به طور دقیق­تر نشان می­دهند. گرچه یافته­های این بررسی نشان می­دهد که توزیع نقاط شهری در کشور و در استان­ها متعادل­تر شده است، جمعیت شهری متمرکزتر گردیده است.

کلیدواژه‌ها

آریآگا، ادوارد (1378). روش­های تحلیل جمعیت. ترجمة فاروق امین مظفری. انتشارات احرار. تبریز.
مرکز آمار ایران (1376). سالنامه­های آماری مرکز آمار ایران.
رهنمایی، محمدتقی (1369). مجموعه مباحث و روش­های شهر سازی. جغرافیا. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، وزارت مسکن و شهرسازی.
زنجانی، حبیب ا... (1370). جمعیت و شهرنشینی در ایران، جلد اول. جمعیت. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری، وزارت مسکن و شهرسازی.
شکویی، حسین و سیدمهدی موسی کاظمی (1384). مبانی جغرافیای شهری. نتشارات دانشگاه پیام نور. تهران.
ضرغامی، حسین (۱۳۸۸). نگاهی به تحولات شهرنشینی و مهاجرت در ایران. مجموعه مقالات پنجمین همایش جمعیت با عنوان «مهاجرت در ایران». مرکز آمار ایران. تهران.
عابدین درکوش، سعید (1364). درآمدی بر اقتصاد شهری. مرکز نشر دانشگاهی. تهران.
عظیمی، ناصر (1381). پویش شهرنشینی و مبانی نظام شهری. نشر نیکا. تهران.
فرشاد، امیر (1376). تاریخ مهندسی در ایران. انتشارات اسلیمی.
مرکز آمار ایران (1381). جمعیت شهرهای ایران. انتشارات مرکز آمار ایران. تهران.
مرکز آمار ایران (1386). توزیع و طبقه­بندی جمعیت شهرهای ایران و تطبیق توزیع جغرافیایی جمعیت استان­ها  در سرشماری­های 1335 تا 1385.
مرکز آمار ایران، سرشماری­های عمومی نفوس و مسکن در     سال­های 90-1335.
موسی­کاظمی، سید مهدی و سید علی بدری، (1388) .جغرافیای شهری و روستاشناسی. انتشارات دانشگاه پیام­نور. تهران.
نظریان، اصغر (1388). پویایی نظام شهری ایران. انتشارات مبتکران. تهران.
 
Carter, Harold (1987). An introduction to urban historical geography. Edward Arnold publishers, London.
(1988). The study of urban geography. Edward Arnold publishers, London.
Small, J. and Witherick, M.(1989). A modern dictionary of geography. Edward Arnold publishers, London.
United Nation (2004). World Urbanization Prospects: The 2003 revision. Department of Economic and Social Affairs. New York: United Nations.
(2008). Annual Report. Department of Economic and Social Affairs. New York: United Nations.
(2009). World Population Data Sheet. Population Reference Bureau