با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو علمی دانشگاه پیام نور

چکیده

طی چند دهه اخیر عواملی چون رشد جمعیت، نیاز به سطوح بالاتر اشتغال، محدودیت­های بخش کشاورزی و نیاز به فعالیت­های جدید ضرورت گسترش فعالیت­های صنعتی را در ایران بیش از پیش آشکار ساخته است. یک شهرک صنعتی، به عنوان بهینه­ترین روش استفاده از فضای جغرافیایی، مکانی برای تمرکز واحدهای صنعتی و تولیدی است. تصمیمات خوب درباره گسترش و مدیریت این شهرک­ها نیازمند داده­های فضایی قابل اعتماد است. بنابراین، برای داشتن یک مدیریت مناسب و رسیدن به اهداف سازمانی شهرک­های صنعتی در ایران نیاز مبرم به ایجاد بانک­های اطلاعاتی موثق از جمله پایگاه­های داده­های مکانی وجود دارد. بکارگیری سیستم­های اطلاعاتی مدرن از جملهGIS  برای ذخیره­سازی، تجزیه و تحلیل، نمایش و به­هنگام­سازی داده­های مکانی مربوط به شهرک­های صنعتی ایران به عنوان مزیتی تلقی می­شود که هرگونه تأخیر در بکارگیری آن می­تواند به افزایش هزینه­های اجرایی و مدیریتی منجر گردد. در این مقاله ضمن طرح مسأله­ی فقدان، نقصان، یا پراکندگی داده­های مربوط به واحدهای صنعتی شهرک فرامان در نزدیکی شهر کرمانشاه با 160 واحد صنعتی و کارگاهی به ضرورت استفاده از GIS در چنین شهرک­هایی اشاره، و ضمن تبیین مبانی نظری، چگونگی روش طراحی، ایجاد و بکارگیری یک سیستمGIS  در شهرک صنعتی فرامان به تفصیل بیان شده است. این روش شامل مراحل زیر بوده است: 1- گردآوری تمام داده­های فضایی موردنیاز جهت راه­اندازی یک سیستمGIS  از طریق مصاحبه، پرسشنامه، نقشه­های موجود و عکس­های هوایی و ماهوارهای 2- برگزاری جلسات کاری گروهی با حضور مدیران واحدهای صنعتی و افراد صاحب دانش 3- رقومی­سازی نقشه­های موردنیاز 4- تهیه فهرستی جامع از تمامی داده­های ممکن و انتقال آن به پایگاه داده مکانی 5- (Geo-Database) وارد کردن داده­ها به رایانه و سیستم GIS مورد پیشبینی و 6- مرتبط ساختن داده­های مکانی و توصیفی. اگرچه ارزیابی نهایی اثرات و موفقیت راه­اندازی سیستمGIS  شهرک صنعتی فرامان نیاز به زمان نسبتاً بیشتری دارد، با اینحال، نظرسنجی­های به­عمل آمده از مدیران و بخش اجرایی شهرک حاکی از ایجاد موقعیتی جدید و بهتر برای مدیریت شهرک از طریق    راه­اندازی و بکارگیری سیستمGIS  شهرک است.

کلیدواژه‌ها

-  بختیاری، صادق وحقی، زهرا (1380)، بررسی آثار افزایش درآمدهای نفتی بر بخش کشاورزی مورد: بیماری هلندی در اقتصادایران، اقتصاد کشاورزی وتوسعه، پاییز 1380؛9(35):109-138.
 - بختیاری، صادق ویحیی­آبادی، ابوالفضل (1381)، تحلیل تجربی نقش      بخش­های اقتصادی در تغییر نرخ بیکاری در ایران، تحقیقات اقتصادی، بهار و تابستان 1381؛-(60):59-78.
-  بهشتی، محمدباقر (1379)، تحلیل اشتغال و بیکاری و ارائه راه حلی مناسب برای بیکاری در ایران، نشریه دانشکده ادبیات­وعلوم­انسانی تبریز، تابستان و پاییز 1379؛ 43 (3-2; مسلسل 176-175):63-93.
-  جداری عیوضی، جمشید (1377)، نقشه و نقشه­خوانی در جغرافیا. دانشگاه   پیام­نور. تهران.
-  جعفری، حمیدرضا؛ نژادی، اطهره و عبیری جهرمی، امین (1388)، ارزیابی ریسک سایت­های صنعتی منطقه عسلویه با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله­مراتبی به کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی. مجله محیط شناسی، سال سی­وپنجم، شماره 49، بهار 88، صفحات 53-60.
 - جوادی، مریم و هرندی، فاطمه (1388)، تغییر تعریف بیکاری و تاثیر آن بر میزان بیکاری منتشر شده، رفاه اجتماعی، تابستان 1388؛ 9(33):65-79.
 - رستمی، شاهبختی (1390)، کاربردGE  وGIS  در تحلیل فضایی حریم عوارض شهری. جغرافیا، فصلنامه علمی ـ پژوهشی انجمن جغرافیایی ایران. سال نهم، شماره 28، بهار 139، صص 133-156.
 - سرورامینی، شبنم؛ اسدی، علی و کلانتری، خلیل (1389)، بررسی اثرات شهرک صنعتی اشتهارد بر توسعه روستاهای همجوار. نشریه اقتصاد و کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 24، شماره 2، تابستان 1389، صص 227-238.
-  شرکت تحقیقات و توسعه انسان و محیط (1383)، مطالعات نیازسنجی ایجاد سیستم اطلاعات مکانی (GIS) به منظور مدیریت داده­های سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک­های صنعتی ایران (گزارش).
-  شــــرکت شــــهرک­های صــــنعتی ایران (1389)، ســــازمان صنایع کوچک و شــــرکت شــهرک­های صــــنعتی ایران قابل دســـترس از طـــریق: http://www.iraniec.ir/Site.aspx?ParTree=131H
-  صامتی، مجید و فرامرزپور دارزینی، بیتا (1383)، بررسی موانع سرمایه­گذاری خصوصی دربخش کشاورزی ایران، اقتصاد کشاورزی وتوسعه، بهار 1383; 12(45): 91-112.
-  غروی نخجوانی، سید احمد (1381)، بحران بیکاری در اقتصاد ایران، پژوهشنامه اقتصادی، پاییز 1381; 2(3 پیاپی 6):171-184.
 - کوششی، مجید (1387)، پویایی ساختار سنی و مساله گشتاور رشد جمعیت ایران، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران. 102-81 (5) 3.
-  مرتضوی، مهدی وخایف­الهی، احمدعلی (1384)، ایجاد تحول در مدیریت بخش کشاورزی با رویکرد توسعه و تقویت سازمان­ها و تشکل­های غیر دولتی، اقتصاد کشاورزی وتوسعه، زمستان 1384; 13(ویژه نامه):73-91.
-  مطیعی لنگرودی، سید حسن و نجفی کانی،علی­اکبر (1385)، بررسی و ارزیابی اثرات شهرک­ها و نواحی صنعتی در توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی، نمونه موردی: شهرستان بابل. پژوهش­های جغرافیایی، شماره 58، زمستان 1385، صص 147-165.
-  یونسیان، مسعود؛ دستورانی، محمدجواد؛ نوری، جعفر؛ محوی، امیرحسین؛ نشاط، علی­اصغر و محمودیان، سانازسادات (1388)، ارزیابی اثرات بهداشت محیطی احداث شهرک­های صنعتی. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دوره 7، شماره 1، بهار 88، صفحات: 1-9.
 
- Davis, BruceE. (2001),GIS: A visual approach (Second Edition), ONWORD PRESS, Australia.
- Huxhold, WilliamE. (1991), An Introduction to Urban Geographic Information Systems, OxfordUniversity Press, New York.
- Longley Paul A., Michael F. Goodchild, David J. Maguire and David W. Rhind (2011), Geographic Information Systems and science (Third edition), John Wiley & Son, Ltd. England.
- Naisbitt, John (1982), Megatrends, Warner Books, Inc, New York.
- Norton, William (2004), Human geography (Fifth Edition), Oxford University Press. UK.