نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امیررضا بیرانوند ¹
• امیر طیبی ²

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد در طراحی شهری، دانشکده معماری و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه جندی‌شاپور فناوری، دزفول، ایران

² 2- استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی‌شاپور، دزفول، ایران،

چکیده

شبکه معابر شهری به‌عنوان ستون فقرات ساختار کالبدی شهرها، نقش محوری در توسعه کالبدی، بهبود دسترسی‌پذیری و کاهش نابرابری‌های فضایی ایفا می‌کند. این پژوهش با رویکرد چندمقیاسه، شبکه معابر شهر خرم‌آباد را از طریق روش‌های Space Syntax و خوشه‌بندی K-Means تحلیل می‌کند تا الگوهای فضایی مؤثر بر توسعه کالبدی در مقیاس‌های محلی، میانی و کلان شناسایی شوند. هدف پژوهش، بررسی تغییر نقش معابر در شکل‌دهی به گسترش مناطق مسکونی، تجاری و زیرساخت‌های شهری با گسترش مقیاس تحلیل است. داده‌های اولیه از پایگاه StreetMap استخراج شده و معابر به‌صورت خطوط محوری در نرم‌افزار DepthmapX مدل‌سازی شدند. شاخص‌های کلیدی شامل یکپارچگی، انتخاب و اتصال‌پذیری در هر مقیاس محاسبه و تحلیل شدند. نتایج نشان می‌دهد که در مقیاس محلی، معابری با دسترسی بالا (۵۵ درصد خطوط) محورهای اصلی حرکت و دسترسی به خدمات محلی را تشکیل می‌دهند؛ در مقیاس میانی، معابر با پیوستگی بالا ( ۵۲ درصد) تعادل‌بخش جریان ترافیک و اتصال بین‌منطقه‌ای هستند؛ و در مقیاس کلان، معابری با انتخاب بالا (۵۵ درصد) ارتباطات گسترده شهری را پشتیبانی می‌کنند و به توسعه زیرساخت‌های کلیدی کمک می‌نمایند. با این حال، نبود داده‌های ترافیکی واقعی، تأیید عملکرد معابر را محدود کرد. این یافته‌ها امکان ارائه راهکارهایی نظیر تقویت معابر میانی، بهبود زیرساخت‌های ترافیکی و ارتقای دسترسی در مناطق حاشیه‌ای را برای توسعه کالبدی متعادل فراهم می‌کند. این پژوهش چارچوبی نوین برای بهینه‌سازی شبکه معابر در شهرهای درحال‌توسعه ارائه می‌دهد و پیشنهاد می‌کند در مطالعات آتی، از داده‌های GPS یا شمارش ترافیک در شهرهای مشابه با ویژگی‌های توپوگرافی کوهستانی و در مقیاس‌های چندگانه استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل توسعه کالبدی چندمقیاسه
• تحلیل ساختار فضایی
• خرم‌آباد
• خوشه‌بندی
• شبکه معابر شهری