با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

2 دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی/ دانشگاه سیستان و بلوچستان

10.30473/psp.2024.62660.2571

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تحلیل وضعیت شاخص­های مسکن پایدار در نواحی روستایی و اثرات آن بر توسعه روستایی و در دهستان محمدآباد شهرستان هامون صورت گرفته است. روش پژوهش در این تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی بوده که با رویکرد پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری شامل دو قسمت؛ روستا و خانوار است که در جهت تعیین تعداد روستا با روش تخمین شخصی، تعداد 10 روستا و در بخش انتخاب بین خانوارهای دهستان محمد آباد شهرستان هامون با استفاده از فرمول کوکران؛ نمونه­ای به حجم 350 خانوار انتخاب و با ابزار پرسشنامه مطالعه شدند. ضریب آلفای کرونباخ به منظور تشخیص پایایی پرسشنامه­ها در این پژوهش برای چهار بخش پرسشنامه شامل (پایداری کالبدی، پایداری اجتماعی، پایداری اقتصادی و توسعه روستایی) به ترتیب 0.77، 0.84، 0.75 و 0.71 درصد به دست آمده که گویای مناسب بودن ابزار پژوهش بوده است. یافته‌ها نشان داد که میانگین‌ ابعاد اجتماعی 84/2، اقتصادی 28/2 و کالبدی 46/2 است. در نتیجه شاخص‌های مسکن پایدار، در وضعیت ناپایدار قرار دارند. نتایج آزمون تی تک نمو‌نه‌ای نشان داد که شاخص‌های پایداری مسکن روستایی در سه بعد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در وضعیت ناپایداری قرار دارند. شاخص پایداری اقتصادی با میزان (82/25-) نسبت به دیگر ابعاد ناپایدارتر است. همچنین نتایج آزمون ضرایب رگرسیونی حاصل از برازش مدل برای شاخص‌های پایداری کالبدی (274/0)، شاخص‌های پایداری اقتصادی (321/0) و شاخص‌های پایداری اجتماعی (344/0) مشاهده شد که ارتباط میان این شاخص‌ها با توسعه روستایی ارتباطی مثبت و معنادار است. 

کلیدواژه‌ها

آهاری، عرفان (1367). حداقل مسکن. تهران: انتشارات مرکز تحقیقات مسکن.
بذرافشان، جواد، شایان، محسن و بازوند، سجاد (1396). ارزیابی عوامل تاثیرگذار پایداری مسکن در مناطق روستایی شهرستان زرین دشت. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 21(62)، 123- 168.
دلال‌پور، محمدرضا (1379). برنامه‌‌ریزی مسکن. تهران: انتشارات سمت.
رجبی، ولی، جلالیان، حمید و عزیزپور، فرهاد (1399). تأثیر سیاست مقاوم سازی بر پایداری مسکن روستایی مورد مطالعه شهرستان ساوه. دانشگاه خوارزمی، پردیس بین الملل.
عبداللهی، سمیه، بوذر جمهری، خدیجه و سلطانی، ریحانه (1394). بررسی تأثیر تسهیلات دولت در استحکام و معماری مسکن روستایی، مورد مطالعه  دهستان سر جام. مسکن و محیط روستا،(9) 149، 67-87.
محمدی، میلاد و نوری، سیدعلی (1399). طراحی مسکن اجتماعی برای اقشار کم درآمد با رویکرد پایداری اجتماعی فرهنگی. مؤسسه آموزشی عالی جهاد دانشگاهی کرمانشاه.
مخبر، عباس (1363). ابعاد اجتماعی مسکن:هدفها، معیارها، شاخص­های اجتماعی و مشارکت مردمی. تهران: سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی-اجتماعی و انتشارات.
میری، بهاره، عزمی، آئیژ و اکبرپور، محمد (1401). بررسی عوامل موثر بر توسعه مسکن پایدار در روستای سرونو علیا استان کرمانشاه. انسان و محیط زیست، 20(3)، 231-244.
میکانیکی، جواد و بلوچی، اسما (1399). دانش بومی و پایداری فضاهای روستایی در مقابل مخاطره خشکسالی مورد مطالعه، شهرستان نیک شهر. فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا، 4(4)، 15- 34.
Abdullahi, Somaye, BouzarJomehri, Khadijah, and Soltani, Reihaneh (2014). Investigating the effect of government facilities on the strength and architecture of rural housing in 9 cases of Sar Jam district. Housing and Rural Environment, 149, 67-87. (in persian)
Ahari, Erfan (1988). Housing minimum. Publications of Housing Research Center, Tehran.
Bazarafshan, Javad, Shayan, Mohsen and Bazund, Sajjad (2016), evaluation of the
factors influencing housing sustainability in rural areas of Zarin Dasht. Geography and Planning, 21(62), 168-123. (in persian)
Burford, Neil (2019). Rural: the plain, the beautiful, the sustainable in rural housing,
JournalArchitecturalScienceReview, https://doi.org/10.1080/00038628.2019.1704216.
Cazorla, A., De los Ríos, I., & Salvo, M. (2013). Working with People (WWP) in
Rural Development Projects: A Proposal from Social Learning. Cuadernos de Desarrollo Rural, 10 (70), 131-157
Charles. L., (2007), Choguill, the search for policies to support sustainable housing, Journal of Habitant International, Vol. 31, No. 1, 143-149.
Cullingworth, B., (1992), Planning in the USA: Policies, Issues, and Processes, Routledge, Newyork.
Dalalpour, Mohammad Reza (2000). Housing planning. Samet Publications, Tehran. (in persian)
Lava, Kurda (2020). Sustainable Housing Solutions for Rural Areas of Mozambique: A study on how housing in Linga Linga can become more sustainable in aspect of building material, DEGREE PROJECT IN TECHNOLOGY, FIRST CYCLE, 15 CREDITS STOCKHOLM, SWEDEN 2020.
Mekaniki, Javad and Balochi, Asma. (2019). Indigenous knowledge and sustainability of rural spaces against the drought risk under study, Nikshahr city. Rural and Sustainable Space Development, 4(4), 15-34. (in persian)
Melles, G. (2018). Sustainable community development or voluntourism: Sustainable housing in rural Maharashtra. Social Sciences, 7(12), 247- 262.
Miri, Bahare, Azmi, Aeizh and Akbarpour, Mohammad. (2023). Investigating the factors affecting the development of sustainable housing in Serono Alia village of Kermanshah province. Man and Environment, 20(3), 231-244. (in persian)
Mohammadi, Milad and Nouri, Seyed Ali. (2019). Designing social housing for low-income groups with a socio-cultural sustainability approach. Kermanshah Academic Jihad Higher Education Institute. (in persian)
Mokhber, Abbas. (1983). Social dimensions of housing: goals, criteria, social indicators and public participation, Tehran: Program and Budget Organization, Center for Socio-Economic Documents and Publications. (in persian)
Pocock, James; Steckler, Carey; Hanzalo Pade, C. I., Mallinson, B., & Sewry, D. (2006, October). An exploration of the categories associated with ICT project sustainability in rural areas of developing countries: A case study of the Dwesa project. In Proceedings of the 2006 annual research conference of the South African institute of computer scientists and information technologists on IT research in developing countries (100- 106).
Rajabi, Vali, Jalalian, Hamid and Azizpour, Farhad. (2019). The effect of retrofitting policy on the stability of rural housing studied in Saveh city. Kharazmi University, International Campus. (in persian)
Usta, Pinar (2017). Sustainability of traditional buildings located in rural area, DOI:  10.21533/pen. v5i2.136.1
Van Assche, Kristof. & Hornidge, Anna-Katharina. (2015) Rural development. Knowledge & expertise in governance. Wageningen Academic Publishers, Wageningen.
Ziari, Keramatollah (2009). Analysis of housing economic indicators, Geographical Sciences, 1-20. (in persian)