با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور

2 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور

چکیده

معمولاً اثرعوامل مختلف تاثیرگذار بر اقتصاد شهر در قیمت زمین و مسکن اثر می­گذارد. در سال های اخیر نقش رانت خواری و بورس بازی در بی ثباتی و نوسانات قیمتی بازار زمین و مسکن شهرهای ایران ازجمله کلان شهر مشهد به مراتب بیشتر از اثرات نرخ تورّم بوده است. شناسایی عوامل مؤثر بر قیمت تمام شده مسکن و متعاقب آن عوامل مؤثر بر شکل گیری بورس بازی در این بخش، اهمیّت زیادی دارد. بسیاری از مردم معتقدند که نقش مشاورین املاک در ایجاد نوسانات قیمتی و سوداگری های نامتعارف مسکن بی بدیل است.  مقاله حاضر ضمن بررسی عوامل مؤثر بر بورس بازی در حوزه املاک، نقش بنگاه های معاملات ملکی را در گسترش بورس بازی زمین و مسکن شهری از دیدگاه خود مشاورین املاک با مطالعه اختصاصی بر منطقه 12 شهرداری مشهد تحت عنوان نمونه موردی پرداخته است. روش تحقیق در این مقاله، توصیفی-تحلیلی و جامعه آماری، مشاورین املاک شاغل در منطقه12 شهرداری مشهد است. اطلاعات میدانی از طریق پرسشگری و با ابزار پرسشنامه گردآوری شده و در دو بخش به تحلیل یافته های تحقیق و آزمون فرضیات با استفاده از روش تی تک نمونه ای و آزمون همبستگی پیرسون در نرم افزار spss پرداخته شده است. با توجه به اطلاعات موجود و ضریب همبستگی بدست آمده از آزمون پیرسون برای مؤلفه سیاست های مالکان و  میزان تی(T) بدست آمده از آزمون تی تک نمونه ای برای دو مؤلفه بنگاه های معاملات ملکی و سازمان شهرداری، مشخّص شد که بنگاه های معاملات ملکی در ارزش گذاری و بورس بازی زمین و مسکن شهری نقش چندانی نداشته و صرفاً مسئولیت رساندن متقاضی و عرضه کننده را به هم تحت عنوان واسطه گر بر عهده دارند. همچنین رابطه معناداری بین سیاست های مالکان و گسترش بورس بازی یافت نشد اما، بین میزان تأثیرگذاری سازمان شهرداری در ارزش گذاری زمین و مسکن شهری در گروه نمونه و جامعه آماری ارتباط معناداری وجود داشت که نشان از دخیل بودن سازمان شهرداری تحت عنوان یک نهاد عمومی در بورس بازی زمین و مسکن شهری می دهد.

کلیدواژه‌ها

اکبری، نعمت الله و توسلی، ناهید (1387). تحلیل تأثیر عوارض شهرداری ها بر قیمت مسکن(مطالعه موردی شهر اصفهان«یک رهیافت اقتصادسنجی فضایی»). فصلنامه بررسی های اقتصادی، 5(1)، 47-64.
 اسدی، امیر(1390). پایان نامه "تحلیل توزیع فضایی قیمت مسکن در شهر مشهد". دانشگاه فردوسی مشهد.
ای. دوال، دیوید، مترجم اسمعیل پور، نجما(1390). ارزیابی بازار زمین شهری: ابزاری جدید در مدیریت شهری. تهران: انتشارات آرمان شهر،
بهراد، علیرضا، اکبری، پرویز، احمدی، ملیحه (1396). تعیین و ارزیابی مؤلفه‌های کیفی مسکن مهر از نظر شاخص‌های کالبدی مسکن با استفاده از روشTOPSIS-AHP (نمونه موردی کرمان). نشریه علمی پژوهشی برنامه­ریزی توسعه کالبدی، 4(1)، 25-38.
جهانگرد محبوب، امیر (1389)، جایگاه بنگاه های املاک در نظم حقوقی کنونی، ماهنامه کانون، 109، 47-55.
 چگنی، علی(1391). ارزیابی مثبت از سیاست های دولت در بازار مسکن. پایگاه مجلات تخصصی نور،10(138)، 39-40.
حسینی، سیدعلی (1385). مبانی فنی و اجرایی حقوق شهری و منطقه ای در ایران. رشت: انتشارات حق شناس.
دانش جعفری، داوود(1375). برآورد تابع تقاضای مسکن. مجموعه مقالات سومین سمینار سیاست های توسعه مسکن در ایران، سازمان ملی زمین و مسکن.
داداش­پور، هاشم، رفیعیان، مجتبی، جهانزاد، نریمان (1398). تدوین الگوی بهینه ی کاربری اراضی با رویکردِ اکولوژیک در مجموعه شهری مشهد. نشریه علمی پژوهشی برنامه­ریزی توسعه کالبدی، 4(1)، 71-82.
درگاه ملی آمار ایران (1397). سالنامه آماری استان خراسان رضوی . بازیابی شده در 19/12/1397، از http://amar.org.ir.
دلال پور محمدی، محمدرضا (1385). برنامه ریزی مسکن. تهران: انتشارات سمت.
ذبیحی، مریم (1388). بررسی تاثیر پویایی عوامل کلان اقتصادی بر نوسانات قیمت مسکن. پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه اقتصاد. دانشکده اقتصاد. دانشگاه فردوسی مشهد.
روزنامه دنیای اقتصاد ( 1386). بورس بازی مسکن خاتمه می یابد.1510(450127). بازیابی شده در 7/12/1397 از https://donya-e-eqtesad.com 
رهنما، محمد رحیم، اسدی، امیر (1394). تحلیل توزیع فضایی قیمت مسکن در شهر مشهد. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 30(1)، 37-52.
زمانی، ماندانا (1390). بررسی وضعیت بازار زمین و مسکن در مشهد، مطالعه موردی: منطقه 7 شهرداری مشهد، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
شکوهی نژاد، الهام (1381). اثر تسهیلات بانکی بر عرضه مسکن شهری. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
 صبوری دیلمی، محمد حسن و شفیعی، سعید (1391). بررسی ساختارها و متغیرهای اثرگذار در بازار مسکن. مجله اقتصادی- ماهنامه بررسی مسائل و سیاست های اقتصادی، 12(3)، 41-64.
 صدوقی، ناصر (1392). مسئولیت مدنی و مشاورین املاک و آپارتمان ها در معاملات. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نور تهران جنوب.
 طبیبیان، محمد(1371). رانت اقتصادی به عنوان یک مانع توسعه. نشریه برنامه و بودجه، 2(4)، 1-40.
 عابدین درکوش، سعید(1380)، درآمدی به اقتصاد شهری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
عامری، فاطمه و افضلی، ابوالحسن (1396)، آمارنامه شهر مشهد 1395. مشهد: معاونت برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری مشهد با نظارت مدیریت آمار، تحلیل و ارزیابی عملکرد.
 فرهنگ، منوچهر (1371)، فرهنگ بزرگ علوم اقتصادی. تهران: انتشارات البرز.
 فلاح‌شمس، میرفیض، شریعت‌زاده، ایرج و میرزاوند، گلزار (1391). بررسی وجود حباب قیمت در بازار مسکن ایران با استفاده از تکنیک ARDL . مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، 3(13)، 35-50.
 فنی، زهره و دویران، اسماعیل (1387) پژوهشی در بازار زمین و مسکن (مطالعه موردی شهر زنجان سال های 1378 الی 1386). مجله مسکن و محیط روستا، پیاپی 124، 12-25.
 قلی زاده، علی اکبر و کمیاب، بهناز (1389). بررسی اثر سیاست های پولی بر حباب قیمت مسکن. مجله تحقیقات اقتصادی، 92، 207-238.
 قلی زاده، علی اکبر و کمیاب، بهناز (1389). بررسی عوامل مؤثر بر تعیین حباب قیمت در بازار مسکن(مطالعه موردی ایران). فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، 58، 143-174.
 محمودی، علی اکبر(1377). بررسی عوامل تاریخی-ساختی مؤثر بر رشد واسطه گری در ایران با تاکید بر بنگاه های املاک در سطح شهر مشهد. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه فردوسی مشهد.
 محمودی پاتی، فرزین و محمد پور عمران، محمد (1387)، سیاست های مدیریت زمین شهری. تهران: انتشارات شهیدی.
مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال های 1390 و 1395 . بازیابی شده در15/12/1397، از http://www.amar.org.ir.
ناجی میدانی، علی اکبر، فلاحی، محمدعلی، ذبیحی، مریم  (۱۳۸۹). بررسی تاثیر پویای عوامل کلان اقتصادی بر نوسانات قیمت مسکن در ایران 1369 تا 1386. دوفصلنامه اقتصاد پولی ، مالی، 17(31). بازیابی شده در 5/12/1397. از https://www.civilica.com/Paper-JR_DANESH-JR_DANESH-17-31_008.html
 نیکو، لیلی (1392). بررسی نقش دفاتر املاک مسکن در توسعه ساخت و ساز مسکن شهری با استفاده از مدل Topsis(مطالعه موردی منطقه 9 شهرداری مشهد). پایان نامه کارشناسی ارشد. گروه علوم جغرافیایی.دانشگاه پیام نور مشهد.
 واعظی، رضا، سلطانی فتح، مسعود، تمیمی، حمید (1391). ارزیابی پیامدهای اجرایی طرح ساماندهی معاملات املاک و مستغلات کشور. فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، 4(8)، 15-22.
هاروی، دیوید (1999)، عدالت اجتماعی و شهر، ترجمه فرخ حسامیان و محمدرضا حائری، (1376)، تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
Bader S, Alhashel, Fahad W, Almudhaf, J, Andrew Hansz (2018), Can technical analysis generate superior returns in securitized property markets? Evidence from East Asia markets, Pacific-Basin Finance Journal, Vol. 47, 92-108
Claudia Naua, David Bishai (2018), Green pastures: Do US real estate prices respond to population health?, Health & Place, Vol. 49, 59-67
John M. Quigley (2001), Real Estate and the Asian Crisis, Journal of Housing
 Economics, Vol. 10, PP. 129–161
Paul M. Anglin (2006),Value and liquidity under changing market conditions, Journal of Housing Economics, Vol. 15, 293–304
Siarhei Manzhynskia, Sabina Źróbekb, Olga Baturac ,  Elżbieta Zyskb (2018), Why the market value of residential premises and the costs of its purchase differ: The examples of Belarus and Poland, Land Use Policy, Vol. 71, 530–539.