برنامه ریزی توسعه کالبدی

با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تبیین ارتباط میان فرم شهر و پایداری اجتماعی (مطالعه موردی: مناطق 22گانه شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای شهرسازی، دانشکده عمران معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

2 استاد تمام و عضو هیأت علمی دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران

3 استاد تمام و عضو هیأت علمی، دانشکده عمران معماری و هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

چکیده

توجه به پایداری اجتماعی موضوعی است که از اوایل قرن بیست و یکم مورد توجه صاحب‏نظران قرار گرفته‏است؛ بدین ترتیب پایداری اجتماعی در کنار پایداری اقتصادی و پایداری زیست‏محیطی، به عنوان یکی از مؤلفه‏های سه‏گانه دستیابی به توسعه پایدار شهری مطرح شده‏است. از طرف دیگر، فرم شهری با دربر گرفتن مؤلفه‏هایی از قبیل شبکه‏های ارتباطی، سیستم‏های حمل و نقل عمومی درون‏شهری، دسترسی‏های پیاده و دوچرخه، استخوان‏بندی فضایی، توزیع فضایی فعالیت‏ها، ریخت‏شناسی مسکن و اندازه سکونتگاه، سیمای طبیعی و سیمای غیرفضایی از ابعاد مهم شناخت و تحلیل شهر محسوب می‏شود. با توجه به درهم‏آمیزی مؤلفه‏های این مفهوم با ابعاد مختلف شهر، نقش آن بر جوانب مختلف پایداری از جمله پایداری اجتماعی انکارناپذیر خواهد بود. مطرح شدن مفهوم توسعه پایدار شهری، برنامه‏ریزان و سازمان‏های مردم‏نهاد بین‏المللی را بر آن داشت تا چارچوب‏های جدیدی را برای طراحی مجدد و بازسازماندهی مکان‏های شهری برای دستیابی به پایداری ارائه دهند. مروری منتقدانه به این رویکردها، حاکی از عدم توافق بین مطلوب‏ترین فرم شهری در زمینه پایداری است. این تناقضات در زمینه پایداری اجتماعی به دلیل ماهیت غیرملموس آن و نیز محوریت انسان و تعاملات وی در تعیین میزان این جنبه از پایداری، به اوج می‏رسد. در این پژوهش، محقق به دنبال آن است که ارتباط میان مؤلفه‏های فرم شهری و پایداری اجتماعی را در مناطق 22گانه شهر تهران با استفاده از روش پژوهش توصیفی ‏تحلیلی تبیین نماید. مدل‏های کمی تحلیل عاملی و رگرسیون خطی و نیز ابزار پرسش‏نامه ساکنین (2200 پرسش‏نامه در سطح مناطق شهر تهران) و نرم‏افزار SPSS محقق را در پیمایش این مسیر یاری رسانده‏است. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد ارتباط معناداری میان عوامل اصلی فرم شهری با عامل ترکیبی شاخص‏های پایداری اجتماعی (میزان دسترسی شهروندان به خدمات محلی، میزان امنیت اجتماعی، میزان مشارکت در فعالیت‏های اجتماعی و گروهی، میزان تعامل با دیگر ساکنین یا گروه‏های اجتماعی، رضایتمندی از سکونت و میزان دسترسی شهروندان به مسکن قابل استطاعت) در مناطق 22گانه شهر تهران وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

مراجع
پاکزاد، جهانشاه (1385)، سیمای شهر آنچه کوین لینچ از آن می‏فهمید، فصلنامه آبادی، 53 (18)، 25- 20.
دانشپور، سید عبدالهادی؛ راضیه رضازاده؛ فرزان سجودی و مریم محمدی (1392)، بررسی کارکرد و معنای فرم شهر مدرن از منظر نشانه‏شناسی لایه‏ای، دو فصلنامه معماری و شهرسازی، 6 (11)، 87- 71.
 صلیبا، جمیل (1366)، فرهنگ لغت فلسفی، ترجمه  صانعی بیدهندی، منوچهر، نشر حکت، تهران. (نشر اثر اصلی 1978).
عزیزی، محمدمهدی (1380)، توسعه شهری پایدار: برداشت و تحلیلی از دیدگاه‏های جهانی، نشریه علمی پژوهشی، (33)، 27- 15.
 
 
Alberti, M., (1996), Measuring urban sustainability, Environmental impact assessment review, 16(4), 381-424.
Alberti, M., (2005), The effects of urban patterns on ecosystem function, Int. Reg. Sci. Rev, 28 (2), 168- 192.
AURDR, (1995), Green Cities, Commonwealth of Australia, Canberr.
Bramley, G., Dempsey, N., Power, S., Brown, C., & Watkins, D., (2009), Social
sustainability and urban form: evidence from five British citie, Environment and planning. A, 41(9).
Bramley, G., & Power, S., (2009), Urban form and social sustainability: the role of density and housing type, Environment and Planning B Planning and Design, (36), 30-48.
Crook, Kenneth, F., (2007), Britannica Concise Encyclopedia, Encycloopedia Britannica Crop. (Available, at: www.britannica.com).
Echenique, M. H., Hargreaves, A. J., Mitchell, G., & Namdeo, A., (2012), Growing cities sustainably: does urban form really matter?. Journal of the American Planning Association, 78(2), 121-137.
Hirschfield, A. and Bowers, K., (1997), The effects of social cohesion on levels of recorded crime in disadvantaged areas, Urban Studies, (34), 1275- 1295.
Jabareen, Y.R., (2006), Sustainable Urban Forms: Their Typologies, Models and Consepts, Journal of planning Education and Research, 26(1), 38-52.
Jenks, M., & Jones, C. (Eds.), (2009), Dimensions of the sustainable city, (Vol. 2), Springer Science & Business Media.
Lynch, Kevin, (1981), Theory of Good City Form, MIT press.
Maclaren, V., (2004), Urban Sustainability Reporting The sustainable urban development reader, Routledge.
Marquez, L..O & Smith, N.C, (1999), A framework for linking urban form and air quality, Environmental Modelling and Software, (14), 541- 548.
ODPM, (2003), Sustainable Communities: Building for the Future Office of the Deputy Prime Minister, The Stationery Office, London.
Polese, M., Stren, R., (2000), The Social Sustainability of Cities: Diversity and Management of Change, Toronto, University of Toronto Press.
Steadman, P., Bruhns, H.R., Holtier, S., Gakivic, B., (2000), A Classification of Built Forms, Environment and Planning B, Planning and Design, 27 (1), 73-91.
WCED, (1987), Our Common  Future, The World Commission on Environment  and Development. Oxford, Oxford University  Press.
Wheeler, S. M., (2003), The evolution of urban form in Portland and Toronto: implications for sustainability planning, Local Environment, 8(3), 317-336.
Williams, K., (2000), Does intensifying cities make them more sustainable in Achieving Sustainable Urban Forms, Spon, London, 30- 45.
Woolever, C., (1992), A contextual approach to neighbourhood attachment, Urban Studies, (29), 99- 116.
برنامه ریزی توسعه کالبدی
دوره 5، شماره 3 - شماره پیاپی 11
آذر 1397
صفحه 79-93
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار