با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه جغرافیا- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار

چکیده

چینش فضای کالبدی شهر بر مکان زندگی شهروندان تأثیر فراوانی دارد. عواملی نظیر شکاف عمیق میان بافت­های سنتی و مدرن، فراموش کردن و به حاشیه راندن بخشی از شهر در روند توسعه، بی­برنامگی، توسعه بی­رویه، و بحران مهاجرت موجب شده کیفیت کالبدی کنونی، نیازهای ساکنان را برآورده نکند و زمینه را برای وقوع بسیاری از جرائم در شهر فراهم کند. شهر ارومیه هم یک مثال در این زمینه است. از این­‌رو، هدف این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر وقوع جرم درگیری در شهر ارومیه است، پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر شیوه انجام تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی می­باشد و گردآوری داده­ها پژوهشی، اسنادی و میدانی است. برای تحلیل داده‌های جمع­آوری شده، از سیستم اطلاعات جغرافیایی ­(GIS) و نرم­افزارهای SPSS و Expert Choice کمک گرفته شد. نتایج حاصل از سنجش ارتباط متغیرها بیانگر این است که از منظر مؤلفه‌های مدل تحلیل محیطی-کالبدی جرم ­(شامل اصل تقویت نظارت طبیعی با 4 سنجه، اصل قابلیت کنترل دسترسی­ها با 3 سنجه، اصل تقویت قلمروهای طبیعی با 5 سنجه، اصل حفظ و نگهداری از محیط با یک سنجه و اصل حمایت از فعالیت­های اجتماعی سالم با 2 سنجه)، شهر ارومیه دارای نقاط بالقوه بسیاری برای وقوع جرم است. در مجموع، بر اساس سنجه‌های رهیافت تحلیل کالبدی-محیطی جرم بیشتر این نقاط بالقوه برای وقوع جرم در حاشیه شهر ارومیه قرار دارند.

کلیدواژه‌ها

افشانی، سیدعلیرضا، نوائی، سعید و دلبازی‌اصل، مجتبی (1394). بررسی پدیده نزاع در بین شهروندان ساکن شهر یزد. فصلنامه پژوهش­های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 4 (1)، 94-79.
بشیریه، حسین (1374). جامعه‌شناسی سیاسی. تهران: نشر نی.
پورافکاری، نصراله ­­(1383). نزاع‌های جمعی محلی. مجموعه مقالات اولین همایش ملی طرح مسائل جامعه‌شناسی ایران، 373-386، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
حسین‏زاده، علی‌حسین، نواح، عبدالرضا و عنبری، علی (1389). بررسی جامعه‏شناختی عوامل مؤثر بر میزان گرایش به نزاع دسته‌جمعی در شهر اهواز. فصلنامه دانش انتظامی، 13 (2)، 225-191.
خراط‌ها، سعید و جاوید، نورمحمد­ (1384). نزاع و درگیری در شهر تهران. فصلنامه مطالعات و امنیت اجتماعی معاونت اجتماعی ناجا، 2 ( 6 و 7)، 55-37.
ربانی، رسول، عباس‏زاده، محمد و نظری، جواد (1388). بررسی عوامل اجتماعی- فرهنگی مؤثر بر گرایش به نزاع جمعی (مطالعه موردی شهرستان‌های منتخب استان ایلام). فصلنامه انتظام اجتماعی، 1 (3)، 126-103.
رضایی کلواری، نوراله و بحرینی، مجید (1389). مطالعه رابطه عوامل فرهنگی اجتماعی با نزاع­های دسته جمعی، قومی و قبیله‌ای در شهرستان لردگان. فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی،22 (4)، 162-137.
رضوی­الهاشم، بهراد، فروزنده، سبحان­علی، اعتمادی، علی و رضوی، سیدبهروز (1394). بررسی عوامل اجتماعی بر وقوع جرم ایراد ضرب و جرح عمدی و راهکارهای پیشگیری از آن (مطالعه موردی استان اردبیل). فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، 35 (10)، 89-104.
ساروخانی، باقر و نویدنیا، منیژه (1385). امنیت اجتماعی خانواده و محل سکونت در تهران. فصلنامه رفاه اجتماعی، 6 (22)، 108-87.
شریعتی، مسعود، مهاجری، محمدکاظم و ملکی، ابوالفضل (1391). بررسی عوامل مؤثر بر تمایلات بالقوه به نزاع‌های دسته‌جمعی در شهرستان خدابنده. فصلنامه انتظام اجتماعی، 4 (2)، 118-95.
صدیق‌سروستانی، رحمت‌الله (1388). آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی). تهران: انتشارات سمت.
ظهور، علیرضا (1381). اپیدمیولوژی نزاع‌ها برای مراجعه به مراکز اورژانس در شهر جیرفت­(کرمان). فصلنامه اصول بهداشت روانی، 16­ (4). 116-110.
عابدینی، صمد، ابراهیمی، جعفر و قلی‌زاده، پروین (1390). فراتحلیل تحقیقات انجام گرفته در زمینه درگیری­های دسته‌جمعی. فصلنامه مطالعات جامعه‌شناسی، 3 (12)، 22-7.
عبداللهی‌حقی، مریم (1383). پیشگیری از جرم توسط مناطق شهری برنامه‌ریزی شده. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، گروه علوم جغرافیایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه زنجان.
عنابستانی، علی اکبر و جوانشیری، مهدی (1396). تأثیر پراکنده‌رویی بر احساس امنیت کالبدی در سکونتگاه‌های روستایی ­(مطالعه موردی: شهرستان بینالود). فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 4 (7)، 62-37.
کاربخش‌داوری، مژگان، منصوری، محمدرضا، سلیمی، جواد و خاجی، علی (1382). آسیب­های چشمی ناشی از ضرب و جرح در بیماران مراجعه‌کننده به درمانگاه پزشکی قانونی بیمارستان فارابی در سال 1381. فصلنامه پزشکی قانونی ایران، 30 (2). 74-69.
کلانتری، محسن، قزلباش، سمیه و جباری، کاظم (1388). تحلیل فضایی بزهکاری شهری با استفاده از مدل تخمین تراکم کرنل مورد مطالعه: جرائم شرارت، نزاع و درگیری در شهر زنجان. نشریه نظم و امنیت انتظامی، 2 (3)، 100-73.
کیانی، مهرزاد، بزمی، شبنم، قره داغی، جابر و برزگر، عبدالرزاق (1386). بررسی فراوانی موارد ضرب و جرح ناشی از نزاع در مراجعین به واحد معاینات سرپایی مردان ستاد مرکزی سازمان پزشکی قانونی کشور طی ۳ ماه. فصلنامه پزشکی قانونی ایران،    13 (4)، 260-256.
محسنی تبریزی، علیرضا (1383). وندالیسم. تهران: انتشارات نی.
محمدی‌یگانه، بهروز، چراغی، مهدی و اسلامی، لیلا (1396). تحلیل اثرات اعتبارات مقاوم‌سازی مسکن بر احساس امنیت خانوارهای روستایی مطالعه موردی: دهستان معجزات، شهرستان زنجان. فصلنامه برنامه­ریزی توسعه کالبدی،  4(7)، 98-81.
مدیری، آتوسا (1385). جرم، خشونت و احساس امنیت در فضاهای عمومی شهری. فصلنامه رفاه اجتماعی، 6 (22)، 28-11.
مظلومان، رضا (1356). جرم‌شناسی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
میرفردی، اصغر، احمدی، سیروس و صادق­نیا، آسیه (1390). میزان گرایش به نزاع جمعی در میان مردان 15 تا 65 سال شهرستان بویراحمد و عوامل مؤثر بر آن. مطالعات امنیت اجتماعی، 25­ (8). 177-147.
نظری، جواد و امینی‌فسخودی، عباس (1387). تبیین جامعه ‌شناختی عوامل مؤثر بر گرایش به نزاع جمعی در مناطق روستایی استان ایلام. فصلنامه علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 54 ­(5)، 210-187.
Baumeister, R. F., Smart, L. & Boden, J. M. (1996). Relation of threatened egotism to violence and aggression: the dark side of high self-esteem. Psychol. Rev. 103, 5–33.
Goldstein, A. P., Glick, B. & Carthan, W. (1994). The Prosocial Gang: Implementing Aggression Replacement Training. Sage. Thousand Oaks, CA.
Kaplan, S. (2007). Summary of Psychiatry, )Translated by Farzin Rezaei(, Tehran Arjomand Publication.
Le Franc, E., Samms-Vaughan, M., Hambleton, I., Fox, K. & Brown, D. (2008). Interpersonal violence in three Caribbean countries: Barbados, Jamaica, and Trinidad and Tobago. Rev Panama Salud Publica. 24, 409-421.
Lonardo, R. A. (2008). Romantic Parents, Friend and Parents: Enmeshment in Networks characterized by deviance and Adolescent Delinquency. A Thesis Submitted to the Graduate College of Bowling Green State University in
partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Arts. December 2007
.
Miller, W.B. (1968). Lower-class culture as a generating milieu of gang delinquency. In Gang elinquency and Delinquent Subcultures. New York. Harper and Row.
Poot Wine, D. & Samonse, A. (2002). Psychology and crime. Translated by Davoud Najafi Tavana. Tehran: Mizan Publication.
Shapiro, G. J. (2014). Identifying the Factors That Influence Conflict Management Behavior of Human Resource Professionals in the Workplace: An Analysis of the Relationship between Personality and Conflict Management Behavior. Department of Humanities and Social Siences. Nova Southeastern University.
Wrangham, R. W. & Wilson, M. L. (2004). Collective Violence. Annals New York Academy of Sciences. 10)36(,233–256.