برنامه ریزی توسعه کالبدی

با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

زیبایی‌شناسی منظر فرهنگی شهر در مختصات جغرافیا و قومیت (نمونه موردی: قوم بلوچ)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معماری، دانشگاه فنی و حرفه ای اردبیل

2 دکتری پژوهش هنر، پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر تهران

3 دکتری معماری، پژوهشگر مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

چکیده

هدف از این پژوهش ارائه الگویی به منظور حفظ ابعاد فرهنگی و هویتی شهرهای قومیتی در فرایند توسعه است. الگویی که بر اساس آن بتوان به استخراج معیار و مولفه هایی هویتی جهت زیبایی شناسی منظر دست یافت. چنانچه زیبایی­شناسی منتج از نشان فرهنگی در زیبایی­شناسی توسعه منظر شهر اعمال شود، ابعاد فرهنگی و قومیتی شهر حفظ شده و به این ترتیب هر شهر به نمونه­ای بی نظیر و با جاذبه­های منحصر به فرد تبدیل خواهد شد. منظر می­تواند غنی­ترین سند تاریخی هر شهر باشد و ساختار فرهنگی آن را نمایش دهد. بخش عظیمی از نشانه­های شهری کارکرد فرهنگی دارند. نشان فرهنگی قومی از زیر مجموعه های نشانه­شناسی شهری است که می­تواند داستان فرهنگی یک قومیت را در یک شهر به مخاطبان عرضه کند. عدم مدیریت و برنامه­ریزی کدهای فرهنگی شهرها در غالب نشان­سازیهای فرهنگی متاثر از جغرافیا و قومیت، سبب گسیختگی پیام­های فرهنگی منظرین شده است. چگونگی حفظ هویت فرهنگی مناظر شهری با توجه به خصوصیات قومیتی، پرسش اصلی این تحقیق را در بر می گیرد که آیا می­توان از طریق زیبایی ­شناسی نشان فرهنگی، هویت و منظر فرهنگی شهرها را حفظ کرد. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- استنتاجی است که نشان ­فرهنگی در نمونه موردی شهر بلوچ­نشین را بررسی می­کند. براساس مطالعه اسنادی (کتابخانه­ای) و مشاهده، مفاهیم و ارجاعات مورد نیاز این تحقیق گردآوری شده است و با استفاده از روش استنتاج میزان صحت فرضیه مطرح شده مورد بررسی قرار گرفته است. در مطالعه موردی تطبیق زیبایی­شناسی نشان فرهنگی شهرهایی متاثر از قومیت بلوچ با منظر فرهنگی آن­ها مورد توجه قرار گرفت و تلاش برای حفظ هویت فرهنگی شهرهای منطقه بلوچستان به دلیل هویت قومی غنی رایج در آن­ها، طی روند توسعه شهرنشینی دلیل این انتخاب بوده است. یافته­های پژوهش نشان داد که مولفه­های زیبایی شناسی بصری نهفته در صنایع دستی قوم بلوچ در قالب رنگ­های گرم از طیف نارنجی و قرمز شنگرف، فرم­های هندسی با گوشه­های تیز و بیشتر فرم مثلث، بافت متراکم و پرکار، انتزاع کامل و دوری از فیگوراتیسم تجلی یافته است که می توان این مولفه ها را به لحاظ رنگ، فرم، بافت و همچنین میزان انتزاع یا رئال در عناصر بصری معماری و شهرسازی شهرهای اقوام بلوچ ایران جستجو کرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع
آتشین­بار، محمد(1388). «تداوم هویت در منظر شهری». باغ نظر، 12، 45-56.
ابراهیمی، مری(1388). تحولاتسیاسیواجتماعیسیستانوبلوچستان. تهران: بخارا.
اصطخری، ابو اسحاق ابراهیم (1347). مسالک و ممالک. به کوشش ایرج افشار. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
بلوکباشی، علی (1382). مقدمه کتاب پوشاک در ایران زمین، ترجمه پیمان متین، چاپ اول، امیرکبیر.
بل، سیمون (1386). عناصر طراحی بصری معماری منظر، ترجمه محمد احمدی نژاد، اصفهان: نشر خاک.
بیهقی، حسینعلی (1365). «هنر و فرهنگ بلوچ»، فصلنامه هنر، 10، 471-441.
تیلور، کن و دیگران (1393). «منظر میراثی به جای منظر فرهنگی»، منظر، 28 ، 44-36.
تیموری، محمود، محمد، آتشین بار، نگارستان، فرزین (1389). «تئوری منظر، رویکردی بر تداوم هویت در روند نوسازی شهری»، فصلنامه باغ نظر، 14، 68-59.
ریگی، زهرا (1391). سوزن دوزی بلوچ، چاپ اول: کریم کاویانی.
خادمی، شهرزاد، مهدوی مقدم، مژده سادات (1393). «مفهوم منظر فرهنگی»، منظر ، 28، 227-214.
چندلر، دانیل (۱۳۸۷). مبانی نشانه شناسی، (مهدی پارسا)، زیر نظر فرزان سجودی، چاپ اول، سوره مهر.
دویران، اسماعیل، کریمی نژاد، ملیحه (1393). «هویت و حس تعلق مکانی در فضاهای عمومی جدید الاحداث»، هویت شهر، 18، 81-92.
دینی، کیت (1391). یادسازی شهری، نظریه ها و موارد، (محمد رضا رستمی). چاپ اول،  سازمان زیباسازی شهرداری تهران.
رنج دوست، شبنم(1387).  تاریخ لباس ایران. تهران: موسسه انتشاراتی جمال هنر.
ریگی، زهرا (1391). سوزن دوزی بلوچ. انتشارات کریم کاویانی. تهران: چاپ اول.
ریگی، زهرا (1395). تاریخچه نقوش سوزن دوزی بلوچ. نخستین همایش رودوزی های سنتی سیستان و بلوچستان. زاهدان: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان.
سید صدر، سید ابوالقاسم (1386). دایرت المعارف هنرهای صنایع‌دستی و حرف مربوط به آن، چاپ اول: انتشارات سیمای دانش.
شه بخش، عظیم(1373). پژوهشی در تاریخ معاصر بلوچستان، چاپ اول، نوید شیراز.
صادق فلاحت، محمد، نوحی، سمیرا (1391). «ماهیت نشانه­ها و نقش آن در ارتقای حس مکان فضای معماری»، هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، 17، 14-5.
صادقی دخت، صدیقه (1389). سوزن دوزی بلوچ، چاپ اول: نگارستان هنر.
فکوهی، ناصر (1383). انسان شناسی فرهنگ. تهران: نشر نی.
گات، بریس. مک آیور لویس، مک (1384). دانش نامه زیبایی شناسی، ترجمه منوچهر صانعی دره‌بیدی، امیر علی نجومیان، شیده احمدزاده، بابک محقق، مسعود قاسمیان، فرهاد ساسانی. تهران: فرهنگستان هنر.
مارکوسن، ای، شروک، جی (2006). «شهر متمایز: الگوهای مختلف در رشد، سلسله مراتب و تخصصی سازی»، مطالعات شهری، جلد 43،  8.، 11-4.
مامفورد، لوئیس (1385). فرهنگ شهرها، (عارف اقوامی)، وزارت مسکن و شهرسازی، چاپ اول، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
محمودزهی، موسی (1392). هنر بلوچستان (با تاکید بر دیدگاه تاریخی)، مشهد: پیام اندیشه.
مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد (1361). احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم. ترجمه علی نقی منزوی. تهران: نشرکاویان.
موسوی حاجی، سید رسول، خاتون محمودی، سکینه، قاسمی، مرضیه(1393). «پوشاک محلی بلوچ‌ها و پیوستگی آن با هویت ملی»، فصلنامه مطالعات ملی، 200-179.
نیک خلق، علی اکبر (1382). جامعه شناسی روستاییو تهران: چاپخش.
یاوری، حسین (1389). شناخت صنایع دستی ایران. تهران: مهکامه.
Flower, P.J. (2003) World Hertaige cultural Landscapes, Paris: Unesco world Heritage center.
Taylor,K. (1998). From Physical Determinant to Cultural Construct: shifting discourses in reading annual Confrerence of The Society of Architectureal Historians Austrians and New Zealand. Melbourn: University of Melborn.
Repton, H., & Malins, E. G. (1976). The red books of Humphry Repton. London: Basilisk Press.
Robertson, I & Richards, P. (2003). Studying Cultural Landscapes. London: Arnold.
www.karnaval.ir 
www.yjc.ir/fa/news/5065891
برنامه ریزی توسعه کالبدی
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 14
شهریور 1398
صفحه 67-78
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار