نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد
2 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
یکی از شاخصهای مؤثر در شکل‌گیری احساس امنیت، شکل و فرم محیط کالبدی سکونتگاه است. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر پراکنده روی بر احساس امنیت کالبدی سکونتگاههای روستایی در شهرستان بینالود، براساس رویکرد CPTED است. پژوهش حاضر، از حیث هدف، کاربردی و به لحاظ روش و ماهیت، توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق ساکنان 8 روستای شهرستان بینالود با جمعیتی بالغ بر 5766 خانوار روستایی، است که حجم نمونه‌ای برابر 190 خانوار با روش نمونه‌گیری تصادفی- طبقه‌ای انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد که شاخص کیفیت معابر با میانگین 3.05 در ایجاد احساس امنیت روستاییان کمترین تأثیر را داشته است. در مقابل شاخصهای پوشش گیاهی (با میانگین 3.35)، دانه‌بندی و تراکم (با میانگین 3.26) و نظارت طبیعی یا غیررسمی (با میانگین 3.24)، در ارتقاء احساس امنیت ساکنان تأثیر بیشتری داشته‌اند. با توجه به نتایج همبستگی پیرسون، مشخص شد که بین متغیر پراکنده روی و متغیر احساس امنیت کالبدی رابطه معنی‌دار و غیرمستقیم با ضریب 2/0- وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان می‌دهد که شاخص کالبدی - فضایی با ضریب تأثیر 0.354- بیشترین میزان اثر مستقیم بر احساس امنیت کالبدی دارد. در ادامه با محاسبه ضرایب غیرمستقیم متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته اصلی در مراحل چهارگانه تحلیل مسیر و محاسبه کل اثرات مستقیم و غیرمستقیم پرداخته شد که درنتیجه آن شاخص کالبدی - فضایی با ضریب تأثیر 0.354- و در مرتبه بعد شاخص اجتماعی با ضریب تأثیر 0.142- و شاخص زیست‌محیطی با ضریب تأثیر 0.129- بیشترین تأثیر را بر شکل‌گیری احساس امنیت کالبدی دارند.
کلیدواژه‌ها
احمدآبادی، زهره؛ صالحی هیکویی، مریم؛ احمدآبادی، علی (1387). «رابطه مکان و جرم: مطالعه آسیب‌شناسی گیم نتهای شهر تهران». فصلنامه رفاه اجتماعی. سال هفتم. شماره 27. صص 275-253.
احمدی، مارال (1391). ارتقاء سطح امنیت محیطی در محله تاریخی عود لاجان تهران با استفاده از رویکرد CPTED (نمونه موردی: بافت مسکونی امامزاده یحیی). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشکده هنر و معماری- گروه شهرسازی. استاد راهنما وحید شالی امینی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
ادیبی سعدی نژاد، فاطمه؛ عظیمی، آزاده (1390). «تبیین امنیت در محیط شهری بر مبنای پارامترهای کالبدی و طراحی (مورد شهر بابلسر)». فصلنامه آمایش محیط. شماره 15. صص 105-81.
استانداری خراسان رضوی (1395). آخرین تقسیمات کشوری شهرستان بینالود. مشهد: استانداری خراسان رضوی.
اسماعیل‌پور، نجما (1390). «بررسی تأثیر رشد پراکنده بر نابودی اراضی کشاورزی صفاشهر و راهبردهای تعدیل آن». مجله پژوهش و برنامهریزی شهری. سال دوم. شماره چهارم. صص 96- 73.
ایران‌منش، نسیم (1384). «استفاده از اصول جلوگیری از جرائم از طریق طراحی محیطی و بررسی اجمالی آن در ایران». فصلنامه مسکن و محیط روستا». شماره 110. صص 35-15.
ایزدی، محمد سعید؛ حقی، محمدرضا (1394). «ارتقای احساس امنیت در فضاهای عمومی با بهره‌گیری از طراحی شهری (نمونه مطالعه: میدان امام شهر همدان)». نشریه هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی. دوره ۲۰. شماره ۲. صص 12-5.
بمانیان، محمدرضا؛ محمودینژاد، هادی (1388). امنیت و طراحی شهری. تهران: هله.
پارسی، حمیدرضا؛ فرمهینی فراهانی، بهزاد (1393). «تحلیل پدیده پراکنده روی شهری در دامنه‌های شهرهای بزرگ (مطالعه موردی؛ دامنه‌های شمالی اصفهان)». فصلنامه مطالعات شهری. شماره دهم. صص 62-49.
پورجعفر، محمدرضا؛ محمودینژاد، هادی؛ رفیعیان، مجتبی؛ انصاری، مجتبی (1387). «ارتقاء امنیت محیطی و کاهش جرائم شهری با تأکید بر رویکرد CPTED». نشریه بین‌المللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران. جلد 19. شماره 6. صص 82-73.
جکوبز، ج. (1386). مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکایی. (ح. پارسی و آ. افلاطونی، مترجم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
جیسون، سوزان (1387). طراحی محیطی جرم-ستیز: پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی. ترجمه محسن کلانتری و ابوذر سلامی بیرامی. تهران: دفتر تحقیقات پلیس پیشگیری ناجا.
حسنوند، احسان؛ حسنوند، اسماعیل (1390). «بررسی عوامل مؤثر بر احساس امنیت اجتماعی جوانان (مطالعه موردی شهرستان سلسله)». فصلنامه نظم و امنیت انتظامی. شماره چهارم. سال چهارم. صص 80-59.
حسینی، فرزانه (1387). بررسی و ارائه شاخصهای کالبدی-کارکردی مؤثر بر ارتقاء امنیت فضاهای عمومی شهری. استاد راهنما: محمدرضا بمانیان. رساله کارشناسی ارشد شهرسازی. دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس.
خندان، محمد (1391). پراکندهروی شهری و عوامل مؤثر در ایجاد آن ( مطالعه موردی شهر رشت). پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی گرایش برنامهریزی شهری. گروه شهرسازی. دانشکده هنر و معماری، دانشگاه کردستان.
دربان آستانه، علیرضا (1393). «ارزیابی و تحلیل احساس امنیت روستاییان نواحی مرزی (مطالعه موردی: استان ایلام)». فصلنامه علمی -پژوهشی برنامهریزی فضایی (جغرافیا). سال چهارم. شماره چهارم. (پیاپی 15). صص 156-129.
دربان آستانه، علیرضا؛ عسگری، حشمتاله؛ قربانی، فاطمه (1392). «تحلیل فضایی و پهنه‌بندی احساس امنیت روستاییان شهرستان شیروان و چرداول». مجله آمایش جغرافیایی فضا. سال سوم. شماره نهم. صص 126-105.
رضوان، علی؛ فتحی، منصور (1391). «بررسی عوامل مرتبط بااحساس ناامنی در محلات شهری؛ در ناحیۀ ۳ منطقۀ ۱۷ شهرداری تهران». فصلنامه رفاه اجتماعی. دوره 12. شماره 45. صص 479-451.
رفیعپور، فرامرز (1378). آنومی یا آشفتگی اجتماعی (پژوهشی در زمینۀ پتانسیل آنومی در شهر تهران). تهران: انتشارات سروش.
رهنما، محمدرحیم؛ عباسزاده، غلامرضا (1387). اصول، مبانی و مدل‌های سنجش فرم کالبدی شهر. چاپ اول. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی.
زبردست، اسفندیار؛ حبیبی، سارا (1388). «بررسی پدیده پراکندهروی و علل آن در شهر زنجان». نشریه هنرهای زیبا _ معماری و شهرسازی. شماره 38.
زنگنه شهرکی، سعید (1390). تحلیل اثرات اجتماعی- اقتصادی و زیست‌محیطی گسترش افقی شهر و چگونگی به‌کارگیری سیاست‌های رشد هوشمند شهری (مطالعه موردی: شهر یزد). رساله دکتری. دانشگاه تهران.
زنگی‌آبادی، علی؛ زنگنه، مهدی (1390). «سنجش احساس امنیت اجتماعی در بین شهروندان شهرهای کوچک و مرزی (مطالعه موردی: شهر خواف)». فصلنامه دانش انتظامی. دوره 13. شماره 1. پیاپی 50. صص 65- 41.
زیاری، کرامتاله؛ مهدی، علی؛ مهدیان بهنمیری، معصومه (1392). «تحلیلی بر امنیت فضاهای عمومی شهر مورد: پارک‌های مناطق چهارگانه شهرداری قم». مجله آمایش جغرافیایی فضا. سال سوم. پیاپی 7. صص 25-50.
زیردست، اسفندیار؛ شادزاویه، هادی (1390). «شناسایی عوامل مؤثر بر پراکندهروی شهری و ارتباط آن با ساختار فضایی شهر (نمونه موردی: شهر ارومیه)». نشریه نامه معماری و شهرسازی. شماره 7. صص 112-89
سلطانی، علی؛ ایزدی، حسن؛ مزینی، سمانه (1388). «نقش ویژگی‌های کالبدی شهر در روابط اجتماعی و احساس امنیت شهروندان». فصلنامه دانش انتظامی. دوره 11. شماره 1. پیاپی 42. صص 63-32.
سیف‌الدینی، فرانک (1388). مبانی برنامهریزی شهری. تهران: آییژ.
شکوهی، حسین (1390). دیدگاه‌های نو در جغرافیای شهری. جلد اول. تهران: انتشارات سمت.
صالحی، اسماعیل (1387). ویژگی‌های محیطی فضاهای شهری امن. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
ـــــــــــ (1390). برنامهریزی و طراحی محیطی امنیت در محیط‌زیست شهری. تهران: سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور.
طبیبیان، منوچهر؛ اسدی، ایرج (1387). «بررسی و تحلیل عوامل پراکندهروی در توسعه فضایی مناطق کلان‌شهری». فصلنامه نامه هنر. شماره 2. ص 23-5
عبدلی، اصغر؛ محمدی، جمال؛ ابراهیمی، رضا (1393). «تحلیلی بر میزان احساس امنیت اجتماعی گردشگران شهری (مطالعه موردی: گردشگران داخلی شهر اصفهان)». نشریه جغرافیا و برنامهریزی. سال 18. شماره 50. صص 257-235.
غفاری، علی؛ نعمتیمهر، مرجان؛ عبدی، ثمانه (1392). «تکامل رویکرد پیشگیری از جرم مبتنی بر طراحی محیطی (CPTED) در محیطهای مسکونی». فصلنامه مسکن و محیط روستا. شماره 144. صص 16-3.
قرایی، فریبا؛ راد جهانبانی، نفیسه؛ رشیدپور، نازیلا (۱۳۸۹). «بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری». مجله آرمان‌شهر. شماره چهارم. صص 32-17.
قرخلو، مهدی؛ زنگنه شهرکی، سعید (1388). «شناخت الگوی رشد کالبدی- فضایی شهر با استفاده از مدل‌های کمی (مطالعه موردی: شهر تهران)». مجله جغرافیا و برنامهریزی محیطی. سال 20. شماره پیاپی 34. شماره 2. صص 40 19.
کاظمی، سیدمهدی؛ موسی رفیعیان، مجتبی؛ قسمی شاه گلدی، علی (1393). «عوامل مؤثر بر بهبود امنیت محلات شهری؛ مورد مطالعه، محله جنت‌آباد شمالی شهر تهران». فصلنامه فضای جغرافیایی. شماره 45 سال چهاردهم. صص 129-147.
کامران، حسن؛ وارثی، حمیدرضا؛ پریزادی، طاهر؛ حسینی امینی، حسن (1390). «بررسی نقش طرح‌های توسعه کالبدی در پراکنده روی شهری یا رویکرد پدافند غیرعامل (نمونه موردی: شهر سنندج)». مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای. شماره 17. صص 209-179.
کلارک، رونالد (1384). «بستن کوچهها و معابر و کاهش جرم». ترجمه: مهدی مقیمی و مجید قورچی بیگی. مجله دانش انتظامی. سال 7. شماره 27. صص 186-163.
کمانرودی کجوری، موسی؛ عزیزپور، فرهاد؛ جانبازی، علی (1393). «پراکندهروی شهر شیراز و تغییرات اقتصادی، اجتماعی و کالبدی روستاهای پیرامون (مورد: روستای گویم)». فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی. سال سوم. شماره 3. پیاپی 9. صص 62-41.
لطفی، صدیقه؛ بردی، رحیم؛ مرادنژاد، آنا؛ ساسانپور، محمد (1393). «بررسی احساس امنیت در فضاهای عمومی (مطالعه موردی کلان‌شهر شیراز)». مجله پژوهش و برنامهریزی شهری. سال 5. شماره 19. صص 56-39.
لنگ، جان (1390). آفرینش نظریه معماری. ترجمه علیرضا عینی فر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مرکز آمار ایران (1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن- شناسنامه آبادی شهرستان بینالود. تهران: مرکز آمار ایران.
مستوفی‌الممالکی، رضا؛ بهرامی، فریبا (1393). «بررسی راهکارهای پیشگیری محیطی از جرم با استفاده از رویکرد CPTED». دوره 6. شماره 24. صص 134-91.
مشکینی، ابوالفضل؛ مولایی قلیچی، محمد؛ خاوریان گرمسیر، امیررضا (1395). «روندهای پراکندهروی شهری و برنامهریزی توسعۀ فضایی پایدار (مطالعه موردی: منطقه 2 تهران)». نشریه معماری و شهرسازی پایدار. دوره 4. شماره 2. صص 43-54.
ملتفت، حسین؛ عربی، علی (1392). «بررسی رابطه ساختار محله و احساس امنیت با اکید بر مشارکت اجتماعی ساکنان (مطالعه موردی: شهر کرج)». فصلنامه توسعه اجتماعی. دوره 8. شماره 2. صص 114- 97.
مؤیدی، محمد؛ علینژاد، منوچهر؛ نوایی، حسین (1392). «بررسی نقش مؤلفه‌های منظر شهری در ارتقای سطح احساس امنیت در فضاهای عمومی شهری (نمونه موردمطالعه، محله اوین تهران)». فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعی. شماره 35. ص 159 – 191.
نوروزی، فیضاله؛ فولادی سپهر، سارا (1388). «بررسی احساس امنیت اجتماعی زنان 29-15 ساله شهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن». نشریه راهبرد. دوره 18. شماره 53 (ویژه بررسی‌های فرهنگی و اجتماعی). صص 159 - 129.
نیومن، ا. (1387). خلق فضاهای قابل دفاع. (ف. رواقی، ک. صابر، مترجم). تهران: طحان.
ویلسون، جیمز؛ کلینگ، جرج (1382). «نظریه پنجره‌های شکسته- پلیس و امنیت محلی». ترجمه محمد صادری توحید خانه. مجله حقوقی و قضایی دادگستری. شماره 43. صص 204-179.
Abdullah, A.; Razak, N. A.; Salleh, M. N. M. & Sakip, S. R. M. (2012). "Validating crime prevention through environmental design using structural equation model". Procedia-Social and Behavioral Sciences. 36. Pp. 591-601.
Alberti, M. (2005). "The effects of urban patterns on ecosystem function". International regional science review. 28(2). Pp. 168-192.
Basu, P. & Chakraborty, J. (2008). "The other side of sprawl: a county-level analysis of farm loss in Florida". Southeastern geographer. 48(2). Pp. 219-235.
Beavon, D. J.; Brantingham, P. L. & Brantingham, P. J. (1994). "The influence of street networks on the patterning of property offenses". Crime prevention studies. 2. Pp. 115-148.
Bell, W. (1998). "Women and Community Safety". Bell Planning Associates South Australia. No. 32. Pp. 1-26.
Bennett, T. (1986). Situational crime prevention from the offenders' perspective. Situational Crime Prevention: From Theory into Practice, Her Majesty's Stationery Office, London.
Carmona, M. (2010). Public places, urban spaces: the dimensions of urban design. Routledge.
Casteel, C. & Peek-Asa, C. (2000). "Effectiveness of crime prevention through environmental design (CPTED) in reducing robberies". American Journal of Preventive Medicine. 18(4). Pp. 99-115.
Cleveland, G. & Saville, G. (2003). "An Introduction to 2nd Generation CPTED: Part 1". CPTED Perspectives: The International CPTED Association Newsletter. 6(2). Pp. 4-8.
Club, S. (1998). Sprawl: The dark side of the American dream. Sierra Club Sprawl Report. Available at www. sierraclub.org/sprawl.report98/report.asp.
Cozens, P. M. (2000). Investigating defensible space and the criminogenic capacity of characteristic British housing designs. (Doctoral dissertation, University of Glamorgan).
Cozens, P. M.; Saville, G. & Hillier, D. (2005). "Crime prevention through environmental design (CPTED): a review and modern bibliography". Property management. 23(5). Pp. 328-356.
Dieleman, F. & Wegener, M. (2004). "Compact city and urban sprawl". Journal of Built Environment. 30(4). Pp. 308-323.
Downs, A. (1998). "How America's cities are growing: The big picture". Brookings Review. 16(4). Pp. 8-12.
EEA. (2006). Urban Sprawl in Europe. European Environment Agency Report, No.10/2006. Copenhagen 2006. Available at www.eea.europa.eu.
El Nasser, H. & Overberg, P. (2001). A comprehensive look at sprawl in America. USA Today. 22(1).
Ewing, R. (1997). "Is Los Angeles-style sprawl desirable? ". Journal of the American planning association. 63(1). Pp. 107-126.
Ewing, R.; Meakins, G.; Hamidi, S. & Nelson, A. C. (2014). "Relationship between urban sprawl and physical activity, obesity, and morbidity–update and refinement". Health & place. 26. Pp. 118-126.
Ewing, R.; Pendall, R. & Chen, D. (2003). "Measuring sprawl and its transportation impacts". Transportation Research Record: Journal of the Transportation Research Board. (1831). Pp. 175-183.
Fang, S.; Gertner, G. Z.; Sun, Z. & Anderson, A. A. (2005). "The impact of interactions in spatial simulation of the dynamics of urban sprawl". Landscape and urban planning. 73(4). Pp. 294-306.
Fennelly, L. (2013). Effective physical security. Elsevier, USA, 4th edition, Butterworth-Heinemann.
Foster, S.; Knuiman, M.; Villanueva, K.; Wood, L.; Christian, H. & Giles-Corti, B. (2014). "Does walkable neighbourhood design influence the association between objective crime and walking? ". International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity. 11(1). P. 1.
Galster, G.; Hanson, R.; Ratcliffe, M. R.; Wolman, H.; Coleman, S. & Freihage, J. (2001). "Wrestling sprawl to the ground: defining and measuring an elusive concept". Housing policy debate. 12(4). Pp. 681-717.
Hasse, J. E. & Lathrop, R. G. (2003). "Land resource impact indicators of urban sprawl". Applied geography. 23(2). Pp. 159-175.
Hess, G. R. (2001). Just what is Sprawl? Anyway, Available at this web, www4. ncsu. edu/~ grhess.
Hinkle, J. C. (2005). The impact of disorder on fear of crime: A test of the first link of broken windows (Doctoral dissertation).
Hutchison, Pay (2010). Encyclopedia of urban studies, Sage publication. London & New York.
Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Random house: Vintage Books
Jiang, F.; Liu, S.; Yuan, H. & Zhang, Q. (2007). "Measuring urban sprawl in Beijing with geo-spatial indices". Journal of Geographical Sciences. 17(4). Pp. 469-478.
Karakus, O.; McGarrell, E. F. & Basibuyuk, O. (2010). "Fear of crime among citizens of Turkey". Journal of Criminal Justice. 38(2). Pp. 174-184.
Lindstrom, M.; Moghaddassi, M. & Merlo, J. (2003). "Social capital and leisure time physical activity: a population based multilevel analysis in Malmö, Sweden". Journal of Epidemiology and Community Health. 57(1). P. 23.
Little, J.; Panelli, R. & Kraack, A. (2005). "Women's fear of crime: A rural perspective". Journal of Rural Studies. 21(2). Pp. 151-163.
Ludlow, D. (2009). Ensuring quality of life in Europe's cities and towns.
Meyer, T. & Qhobela, M. (1998). The history of crime prevention through environmental design: A comparative study. CSIR. Division of building technology.
Mohammadi, J.; Zarabi, A. & Mobaraki, O. (2012). "Urban Sprawl Pattern and Effective Factors on Them: The Case of Urmia City, Iran". Journal of Urban & Regional Analysis. 4(1). Pp. 77-89.
Newman, O. (1976). Design guidelines for creating defensible space. Washington, D. C: U.S. Government Printing Office.
Newman, O. (1996). Creating Defensible Space. US Department of Housing and Urban Development, Office of Policy Development and Research. Institute for Community Design Analysis, Center for Urban Policy Research, Rutgers University., Washington, DC.
Parnaby, P. (2006). "Crime prevention through environmental design: Discourses of risk, social control, and a neo-liberal context". Canadian Journal of Criminology and Criminal Justice. 48(1). Pp. 1-30.
Pettersson, G. (1997). Crime and mixed use development. Reclaiming the City: Mixed Use Development. Pp. 179-202. Spon, London.
Polidoro, M.; de Lollo, J. A. & Fernandes Barros, M. V. (2011). "Environmental impacts of urban sprawl in Londrina, Paraná, Brazil". Journal of Urban and Environmental Engineering. 5(2). Pp. 73-83.
Pourahmad, A. H. M. A. D.; Baghvand, A.; Zangenehe Shahraki, S. & Givehchi, S. (2007). "The impact of urban sprawl up on air pollution". International Journal of Environmental Research. 1(3). Pp. 252-257.
Saunders, W. S. (Ed.). (2005). Sprawl and suburbia: A Harvard design magazine reader. (Vol. 2). U of Minnesota Press.
Saville, G. & Cleveland, G. (1997, December). "2nd generation CPTED: an antidote to the social Y2K virus of urban design". In 2nd Annual International CPTED Conference, Orlando. FL. Vol. 3. No. 5.
Saville, G. & Cleveland, G. (2003). "An introduction to 2nd Generation CPTED: Part 2". CPTED Perspectives: The International CPTED Association Newsletter. 6(1). Pp. 7-9.
Saville, G., & Cleveland, G. (2006). "CPTED and the social city: The future of capacity building". The CPTED journal. Pp. 45 -53.
Scarborough, B. K.; Like-Haislip, T. Z.; Novak, K. J.; Lucas, W. L. & Alarid, L. F. (2010). "Assessing the relationship between individual characteristics, neighborhood context, and fear of crime". Journal of Criminal Justice. 38(4). 819-826.
Scheider, M. C.; Rowell, T. & Bezdikian, V. (2003). "The impact of citizen perceptions of community policing on fear of crime: Findings from twelve cities". Police Quarterly. 6(4). Pp. 363-386.
Spelman, W. (1993). "Abandoned buildings: Magnets for crime? ". Journal of Criminal Justice. 21(5). Pp. 481-495.
Squires, G. D. (Ed.). (2002). Urban sprawl: Causes, consequences, & policy responses. The Urban Insitute.
Su, W.; Gu, C.; Yang, G.; Chen, S. & Zhen, F. (2010). "Measuring the impact of urban sprawl on natural landscape pattern of the Western Taihu Lake watershed, China". Landscape and Urban Planning. 95(1). Pp. 61-67.
Yue, W.; Liu, Y. & Fan, P. (2013). "Measuring urban sprawl and its drivers in large Chinese cities: The case of Hangzhou". Land use policy. 31. Pp. 358-370.
Zanganeh Shahraki, S.; Sauri, D.; Serra, P.; Modugno, S.; Seifolddini, F. & Pourahmad, A. (2011). "Urban sprawl pattern and land-use change detection in Yazd, Iran". Habitat International. 35(4). Pp. 521-528.
Zelinka, A. & Brennan, D. (2001). SafeScape. Creating Safer, More Livable Communities through Planning and Design.
)