با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو علمی دانشگاه علامه طباطبایی

2 کارشناس ارشد برنامه ریزی توسعه منطقه ای

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی کیفیّت زندگی و زیست­پذیری در روستاهای بخش مرکزی شهرستان شهریار در پیرامون شهر تهران است، کیفیت زندگی با زیست­پذیری ابعاد و شاخص­های مشترکی دارد به­گونه­ای که برای سنجش زیست­پذیری از کیفیّت زندگی به عنوان یک رویکرد رایج در مبحث سنجش زیست­پذیری استفاده می­شود. مسیر تحقیق نیز مبتنی بر کیفیت زندگی مکان محور است. روش گردآوری اطلاعات، علاوه بر مطالعات  کتابخانه­ای، روش پیمایشی است. و با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه را ۳۶۳ نفر تشکیل دادند و واحد تحلیل خانواده و، از آن میان، سرپرستان خانواده تعیین شدند. برای انتخاب روستاها با استفاده از روش    طبقه­بندی، روستاها و سپس، با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی، هفت روستا انتخاب شد. سرانجام، با استفاده از روش تخصیص متناسب، سهم هر روستا از پرسشنامه­ها معلوم شد. ابعاد سة گانة اقتصادی (اشتغال و درآمد، مسکن، حمل و نقل، امکانات زیرساختی و آموزشی)، اجتماعی (بهداشت و سلامت، همبستگی و مشارکت اجتماعی، پیوستگی و تعلق مکانی، امنیّت فردی و اجتماعی) و زیست محیطی (کیفیّت محل از لحاظ عدم وجود آلودگی) این روستاها بررسی شد. برای پاسخگویی به سؤالات از آزمونT  تک نمونه­ای و خی دو استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که سطح کیفیت زندگی و زیست­پذیری در روستاهای در سطح نازلی قرار دارند و افراد میزان کیفیّت زندگی و زیست­پذیری را در تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی، به صورت معناداری، پایین ارزیابی می­کنند. تفاوت معناداری نیز از نظر میزان زیست­پذیری و کیفیّت زندگی در روستاهای واقع در منطقة تحقیق وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

بندرآباد، علیرضا. آزاد شاهچراغی (1390). شهر زیست­پذیر از مبانی تا معانی، آذرخش. تهران.
متوسلی، محمد مهدی. حسن اسماعیل زاده. (1385)”. رشد و پراکنش جمعیت در مناطق کلانشهری (نمونه موردی: منطقه کلانشهری تهران)“. فصلنامه مدیریت شهری، شمارة18.
رضوانی، محمد رضا. (1381) ”. الگوهای روابط و مناسبات شهر و روستا در نواحی روستایی اطراف تهران“. فصلنامه پژوهش­های جغرافیایی، شمارة 43.
رضوانی، محمد رضا. حسن منصوریان، (1387) ”. سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخص­ها، مدل­ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی“. فصلنامه روستا و توسعه، سال 11، شمارة3، صص 1-26.
رضوانی، محمد رضا. علیرضا شکیبا، حسن منصوریان. (1387). ”ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی“. فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هشتم، شمارة 30 و 31.
رضوانی، محمد رضا. حسن منصوریان، فاطمه احدی. (1389). ”ارتقای روستاها به شهر و نقش آن در بهبود کیفیّت زندگی ساکنان محلی“، پژوهش­های روستایی، سال اول، شمارة1.
حبیب اله زنجانی. (1382). مجموعه شهری تهران: گزیدة مطالعات جمعیتی. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
همانند سازی اطلاعات جمعیتی استان تهران 90-1375 براساس تقسیمات کشوری سال 1390-آذر 1391- وزات کشور، استانداری تهران، معاونت برنامه ریزی، دفتر آمار و اطلاعات.
محمد امین خراسانی. (1390). تبیین زیست­پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی (مطالعه موردی شهرستان ورامین)، رساله دکتری،دانشگاه تهران،دانشکدة جغرافیا.
احد اله فتاحی. (1388). سنجش کیفیّت زندگی در مناطق روستایی (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان دلفان)، به راهنمایی دکتر عبدالرضا رکن­الدین افتخاری، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
غلامرضا غفاری، رضا امیدی. (1390). کیفیّت زندگی: شاخص توسعة اجتماعی. تهران: شیرازه، چاپ دوم.
نوغانی،محسن. دخت بهمنی، احمد رضا اصغر پور، ماسوله قمیشی صفا، مهدی کرمانی(1387).کیفیّت زندگی شهروندان و رابطة آن با سرمایة اجتماعی در شهر مشهد، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد. مشهد.
A Summary of the Livability Ranking and Overview, (august 2011), prepare for opportunity TM , Economist Intelligence Unit, The Economist. www.eiu.com
AARP Public Policy Institute. 2005. Livable Communities: An Evaluation Guide. Tempe, AZ: Arizona State University Herberger Center for Design Excellence. www.aarp.org/research /housing-mobility /indliving / d18311 _ communities .html
AMERICAN ASSOCIATION OF STATE HIGHWAY AND TRANSPORTATION OFFICIALS, The Road to Livability, 2010, April21, www.transportation.org. http://www.recpro.org / assets/ Library/Livability /the _road _to _liveability _2010.pdf
Bullock,S.J.R(.2004), An analysis of technology quality of life in rural west texas community.A dissertation in Agricultural Education Submitted to the Graduate faculty of Texas Tech University in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Education.
Das, D., (2008), Urban Quality of Life: A Case Study of Guwahati, Social Indicators Research, No. 88, 297-310.
Foo, T.S., (2000). Subjective Assessment of Urban Quality of Life(1997-1998), Habitat International24(1): 31-49 in singapore
LIVABILITY LITERATURE REVIEW: A SYNTHESIS OF CURRENT PRACTICE; Building Regional communities, National Association of Regional Councils, www.NARC.org
National Association of Area Agencies on Aging(N4A), Blueprint for Action: Developing a Livable Community for All Ages, MetLife Foundation, may 2007, www.n4a.org, www.livable.com
Pacione, M. (2003), “Urban environmental quality and human wellbeing – a social geographical perspective”. Journal of Landscape and Urban Planning , vol. 65. No.2 ,p.p.19-30
Supporting Sustainable Rural Communities Partnership for Sustainable Communities, In collaboration with the U.S. Department of Agriculture USDA, 2011, EPA united states Environmental Protection Agency, office of sustainable communities, http: / / www.epa.gov /smartgrwoth
The WHOQOL Group (1995a). The World Health Organization Quality of Life assessment (WHOQOL): Position paper from the World Health Organization. Soc.Sci.Mes., 41, 1403.
Van Kamp, Irene and et al (2003), “Urban environmental quality and human well-being Toward a conceptual framework and demarcation of concepts: a literature study” Landscape and Urban Planning 65, pp.5-18.