با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو علمی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

ایران کشوری پهناور با بالغ بر 63898 روستاست که محدوده ای نزدیک به 60% از وسعت سرزمینی ایران را به خود اختصاص داده اند. جمعیت ساکن در محدوده های روستایی کشور حدود 23 میلیون نفر (مرکز آمار ایران، 1385) است. طی سال های اخیر تامین محیط‌ و مسکن مناسب برای روستائیان همواره مورد توجه بوده و از حدود دو دهه قبل طرح ملی ساخت سالانه 200000 واحد مسکونی روستایی در حال اجرا بوده است. استان مرکزی با 419184 نفر جمعیت روستایی و 1278 روستا، و  مساحتی بالغ بر 29125 کیلومترمربع از کشور (8/1 % ) از جمله استان هایی است که این طرح در آن اجرا می شود.  مطابق آمار سال 85 مرکز آمار ایران 99842 واحد مسکونی روستایی در این استان وجود دارد که نوسازی آن ها شروع شده و طی برنامه چهارم توسعه سالانه حدود 4500 واحد مسکونی جدید در آن اجرا شده که این روند در برنامه پنجم توسعه نیز ادامه خواهد داشت. وجود نمونه های ارزنده‌ مسکن بومی روستایی در استان و ضرورت اطلاع از ویژگی ها و ارزش های پایدار آن ها  با این دورنما  که چنین ارزش هایی می تواند  در طرح مسکن جدید بکار گرفته شود، ضرورت مطالعات معماری مسکن در این استان را از اهمیت ویژه‌ای برخوردار ‌نموده است. مقاله پیش روی با هدف شناخت مسکن روستایی این استان و معرفی گونه های عمده و رایج مسکن تهیه شده و شامل  سه بخش است. بخش نخست به بررسی کلیات موضوعی، مقدمه، روش تحقیق، معرفی استان و روش انتخاب 35 روستای نمونه از میان 1287 روستای موجود استان و 102 واحد مسکونی نمونه اختصاص دارد. بخش دوم به معرفی ویژگی های مسکن و عناصر تشکیل دهنده آن می پردازد. بخش سوم به یافته های پژوهش و معرفی گونه های غالب و مورد اقبال مسکن، جمع بندی و نتیجه گیری اختصاص دارد.

کلیدواژه‌ها

راپاپورت، اموس، (1376) منشاء فرهنگی مجتمع های زیستی، ترجمه راضیه رضازاده، دانشگاه علم و صنعت، تهران.
(1388). انسان شناسی مسکن. ترجمه خسرو افضلیان، تهران، انتشارات حرفه هنرمند، تهران.
زرگر، اکبر، (1378). درآمدی بر معماری روستایی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
سرتیپی پور، محسن و همکاران، (1389). گونه شناسی مسکن روستایی استان مرکزی، معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، تهران.
(1390). "پدیدارشناسی مسکن روستایی"، مسکن و محیط روستا، شماره 133.
علی الحسابی، مهران، (1371). الگوی مسکن روستایی ( پژوهشی در معماری روستایی استان خراسان). تهران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران.
صدیق  سروستانی،  رحمت­الله  و  دیگران،  (1385).  درآمدی  بر
جامعه‌شناسی اسلامی: تاریخچه جامعه‌شناسی، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت)، تهران.
طرح هادی روستاهای ازبیزان، چلسبان، عزالدین، کوهین، نورعلی بیگ، یاسبلاغ، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان مرکزی.
کاتالدی، جان کارلو، (1386). گونه شناسی اولیه. مترجم غلامحسین معماریان، تهران، نشر دنیای نو، تهران.
کسمایی، مرتضی، (1378). اقلیم و معماری. انتشارات بازتاب با همکاری شرکت خانه سازی ایران، تهران.
مرکز آمار ایران، فرهنگ سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1375 و 1385.
مونوگرافی های معماری روستایی استان مرکزی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده معماری و شهرسازی.
- Rapaport, A(1982). The meaning of the built environment: a non- verbal communication approach, Beverly Hills: Sage Publication, 1982.