با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

چکیده

الگوی بومی مساکن روستایی هر ناحیه متأثر از عوامل طبیعی و اکولوژیکی شکل میگیرد و بر پایه نگرش سیستمی همه اجزای آن دارای پیوندهای ساختی - کارکردی بوده و همواره طی روندهای زمانی تکامل مییابند. امروزه از منظر توسعه پایدار همانطوریکه درک دقیق و درست از بومشناسی مساکن روستایی مناطق مختلف کشور حائز اهمیت است، شناسایی، حفظ و پایدارسازی الگوهای بومی نیز بسیار ضروری است.
طرح بهسازی مسکن روستایی یکی از مهمترین طرحهای کالبدی است که طی دهه اخیر به سبب اختصاص تسهیلات بانکی کم بهره از سوی دولت در سراسر کشور با استقبال فراوانی از طرف روستائیان روبرو شده است. اگرچه این طرح به لحاظ رفع محرومیت و مقاومسازی موفقیت قابل ملاحظهای داشته است، اما به نظر میرسد معیارهای مربوط به الگوی بومی مساکن را کمتر مورد توجه قرار داده است. این مقاله طرح بهسازی مسکن روستایی را در دهستان آق آباد واقع در شهرستان گنبدکاوس از این دریچه مورد ارزیابی قرار داده است.
شالوده روش تحقیق بر تبیین و تحلیل دادههای میدانی استوار است که با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه از 280 خانوار نمونه بصورت تصادفی بدست آمده است. جامعه آماری نیز به دو گروه استفادهکنندگان تسهیلات بانکی (وام مسکن) و فاقد تسهیلات بانکی تقسیم شدند.
نتایج تحقیق نشان داد، اگرچه این طرح در زمینه ارتقاء فرهنگ روستائیان در زمینه تهیه نقشه و پلان واحدهای مسکونی، رعایت حریم امنیت و الگوی مصرف انرژی نتایج مثبتی داشته است، لیکن در زمینه بسیاری از معیارهای الگوی بومی مسکن ترکمن از جمله: جانمایی خانه در حیاط، جهتیابی خانه، تغییر کارکردهای اقتصادی (کاهش فضاهای مکمل) و ارتفاع بنا نتایج مناسبی نداشته است.



 

-  بنیاد مسکن انقلاب اسلامی؛ (1385)، مجموعه قوانین و مقررات اختصاصی عمران روستایی، معاونت عمران روستایی تهران
-  سازمان برنامه و بودجه؛ (1378) سند برنامه، برنامه سوم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1383-1379، پیوست شماره نامه لایحه برنامه، جلد دوم، تهران و سازمان مدیریت برنامه­ریزی (1385)، مجموعه اسناد ملی توسعه، برنامه چهارم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی، جلد دوم، تهران.
-  دوران، دانیل.(1370)، نظریه عمومی سیستم­ها، ترجمه محمد یمینی، انتشارات آموزش انقلاب اسلامی، تهران
-  سایت مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن،(1385).
-  نظری، عبدالحمید،(1372)، شکل­گیری و روند تحولات بافت روستاهای عشایری ترکمنصحرا، مورد: مجموعه اوباهای داز، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم زمین، پایاننامه کارشناسی ارشد، تهران،
- رهنمایی،محمدتقی: (1382)مجموعه مباحث و روش­های شهرسازی-جغرافیا،مرکز مطالعات وتحقیقات معماری وشهرسازی ایران،چاپ سوم،تهران
- طاهباز،منصوره: (1361) اقلیم و معماری1 (خورشید و جهت­گیری ساختمان) دفتر اول،  دفتر فنی جهاددانشگاهی، دانشگاه شهید بهشتی
- Werner, C.M; Altman, I. Oxleyd. D. (1986) temporal asfects of homes: atransactional perspective In Home Environments, edited by warner. C.M. and Altman I, Newyork and London, Plenum press.
- Low. S and Chambers. E (1989) Housing cultur, and Design, Edited by Low,s. and Chambers.E Philadelphia, university of pennsylvania press.
- Rapoport.A; (1977) Human, Aspects of urban form: towards a man, Environment Approach to urban form an Design, Peryamon.
- Rapoport.A (2005), cultur, Architecture, and Design, Locke Science Publishing Comany. Inc.