سید مجتبی قاضی میرسعید؛ کیانا اعتمادی؛ راضیه مقیسه
چکیده
برنامهریزی محله‌محور رویکرد نسبتاً جدیدی است که خدمات عمومی را در مدیریت شهری بهبود میبخشد. به‌کارگیری این رویکرد در فرآیند برنامهریزی بیش از هر چیز نیازمند سرمایه اجتماعی مناسب، انسجام و یکپارچگی ساکنین در یک اجتماع محلهای و تقویت بسترها و زمینه‌های هویت‌ساز محلهای است. بر این مبنا پژوهش حاضر به بررسی نقش رویکرد محله‌محوری ...
بیشتر
برنامهریزی محله‌محور رویکرد نسبتاً جدیدی است که خدمات عمومی را در مدیریت شهری بهبود میبخشد. به‌کارگیری این رویکرد در فرآیند برنامهریزی بیش از هر چیز نیازمند سرمایه اجتماعی مناسب، انسجام و یکپارچگی ساکنین در یک اجتماع محلهای و تقویت بسترها و زمینه‌های هویت‌ساز محلهای است. بر این مبنا پژوهش حاضر به بررسی نقش رویکرد محله‌محوری در جهت ارتقاء سرمایه اجتماعی در محله قنات کوثر واقع در منطقه 4 شهر تهران پرداخته است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف کاربردی بوده و با بررسی متون مرتبط، شاخص‌ها و زیرشاخه‌های مفهوم برنامهریزی محله‌محور استخراج شدند. مبتنی بر شاخص‌های مذکور سؤالات موردنیاز طرح شد و با انجام مصاحبه عمیق با 16 نفر از افراد ساکن در محله و رسیدن به اشباع نظری، دادههای موردنیاز به‌منظور تحلیل به دست آمدند. با استفاده از رویکرد نظریه زمینه‌ای و انجام سه مرحله کدگذاری (باز، محوری و گزینشی) مقوله‌های نهایی استخراج شدند و در چارچوب شرایط علی، زمینه‌ای، مداخله‌ای، تعاملات/راهبردها و پیامدها جای گرفتند. مبتنی بر این موارد، نمودار پارادایمی ازنظریه زمینه‌ای ارائه شد و نظریه نهایی به‌منظور بهبود سرمایه اجتماعی با رویکرد برنامهریزی محله‌محور به دست آمد. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که افزایش کیفیت فضاهای شهری و بهبود وضعیت فعلی محله، توزیع عادلانه امکانات خدماتی و رفاهی، افزایش تعاملات، توانمندسازی شورای محله و جلب اعتماد و مشارکت ساکنین، از مهم‌ترین راهبردها به‌منظور افزایش سرمایه اجتماعی و فراهم کردن زمینه دستیابی به توسعه پایدار محلهای در محله قنات کوثر هستند.
فاطمه رجبی؛ لیلا زارع؛ سید باقر حسینی
چکیده
فضاهای کالبدی امروزه محیط مناسبی برای شکل‌گیری و تقویت روابط اجتماعی متقابل و مشارکت در قالب گروه‌های اجتماعی نیست، زیرا روابط اجتماعی تحت تأثیر ویژگیهای مختلف ساماندهی محیط مانند هم‌پیوندی، نفوذپذیری، خوانایی و مقیاس بر رفتار و سرمایه اجتماعی بهوجود آمده میان انسانها، بسیار موثر است. در واقع کیفیت حضور و فعالیت اجتماعی ...
بیشتر
فضاهای کالبدی امروزه محیط مناسبی برای شکل‌گیری و تقویت روابط اجتماعی متقابل و مشارکت در قالب گروه‌های اجتماعی نیست، زیرا روابط اجتماعی تحت تأثیر ویژگیهای مختلف ساماندهی محیط مانند هم‌پیوندی، نفوذپذیری، خوانایی و مقیاس بر رفتار و سرمایه اجتماعی بهوجود آمده میان انسانها، بسیار موثر است. در واقع کیفیت حضور و فعالیت اجتماعی انسانها، فارغ از کالبد فضا نبوده و از رابطهای دوسویه برخوردار است. اخیرا تلاشهای متعددی در جهت ارتقای تعاملات اجتماعی صورت گرفته اما سطح سرمایه اجتماعی، تغییر قابل‌توجهی نیافته‌است. در این تحقیق با بررسی ادبیات موضوع در حوزه محیط کالبدی، شکاف مطالعاتی را بیتوجهی به قلمروهای فضایی تبیین میکند، لذا هدف این تحقیق به صورت سنجش ارتباط قلمروهای فضایی (خصوصی، نیمه‌خصوصی و عمومی) با سرمایه اجتماعی در محله تدقیق شده است. این تحقیق به روش مطالعه موردی با تجزیه و تحلیل دادههای نظرسنجی حاصل از پیمایش 382 نفر در شهرک اکباتان تهران انجام شده، انتخاب جامعه آماری براساس نتایج خوشهبندی فرهنگی اجتماعی محلات تهران (1397)، مطالعات علوم اجتماعی دانشگاه الزهرا و مشاهدات میدانی نگارنده صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل‌های آماری پرسشنامه‌های پالایش شده نشان میدهد که رضایت از قلمروی خصوصی، کیفیت محیطی مناسب در قلمروی عمومی و عزتنفس به‌عنوان یکی از ویژگیهای فردی با سرمایه اجتماعی همبستگی دارند. همچنین وجود فعالیتها و رفتار مشترک مهم در فضاهای عمومی خدماتی در ارتقای سرمایه اجتماعی تأثیرگذار است. یافته‌های حاصل از این تحقیق نشان میدهد توجه به مسکن ساکنان و بهبود کیفیت کالبدی قلمروهای نیمه‌خصوصی و عمومی باید در برنامهریزی محلی در اولویت قرارگیرند.
بهرام ایمانی؛ علی طورانی؛ حمیده خسروی مهر
چکیده
امروزه بسیاری از اندیشمندان و صاحب نظران توسعه در زمینۀ ریشهیابی موانع توسعهیافتگی کشورهای مختلف به فقدان سرمایه اجتماعی اشاره میکنند. برای توسعه بیش از هر چیز سرمایه اجتماعی نیاز است. با توجه به ضرورت مطالعه و بررسی این مفهوم به ویژه در نواحی روستایی محروم، مراکز روستایی شهرستان مینودشت سطح بندی شده است. در این تحقیق ...
بیشتر
امروزه بسیاری از اندیشمندان و صاحب نظران توسعه در زمینۀ ریشهیابی موانع توسعهیافتگی کشورهای مختلف به فقدان سرمایه اجتماعی اشاره میکنند. برای توسعه بیش از هر چیز سرمایه اجتماعی نیاز است. با توجه به ضرورت مطالعه و بررسی این مفهوم به ویژه در نواحی روستایی محروم، مراکز روستایی شهرستان مینودشت سطح بندی شده است. در این تحقیق از روش توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی(پرسشگری) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق شامل سرپرستان خانوار است که با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران حجم نمونه برابر با 370 نفر تعیین و دادههای حاصل از پرسشنامه نیز در قالب مدل ویکور تحلیل و وستاهای مورد مطالعه رتبه بندی و سطح بندی شدند. توزیع فضایی سرمایه اجتماعی در سطح مراکز روستایی نشان می دهد که ناحیه شمال غرب، سرمایه اجتماعی کمتری نسبت به سایر نواحی از جمله مرکز، جنوب، جنوب غرب و جنوب شرق دارد. همچنین، نتایج آزمون پیرسون نشان میدهد که میان مولفههای میزان جمعیت و تنوع قومی و زبانی و موقعیت جغرافیایی با سرمایه اجتماعی رابطه معنی داری وجود دارد. در دو مولفۀ جمعیت و تنوع قومی و زبانی رابطه ای معکوس ولی موقعیت جغرافیایی رابطه ای مستقیم دارد؛ ضمن آنکه بین دو مولفه میزان درآمد و میزان سواد با میزان سرمایه اجتماعی رابطۀ معنی داری به لحاظ آماری مشاهده نشد. در نهایت این تحقیق به منظور ارتقاء بخشی به سرمایه اجتماعی در روستاهای مورد مطالعه، تشکیل کارگروه های اجتماعی_ اقتصادی توسط مدیران محلی را در جهت تبیین اهمیت مولفههای سرمایه اجتماعی؛ نظارت بیشتر بر عملکرد مدیران محلی در راستای اعتماد سازی برای روستاییان و تقویت شبکه های اجتماعی و آموزش مداوم روستاییان را در جهت پذیرش سرمایه اجتماعی به عنوان عاملی اساسی در توسعه جوامع محلی پیشنهاد می نماید.
محمد سلاورزی‌زاده؛ حجت شیخی؛ زینب شکاری
چکیده
در گذر زمان محلات شهری حلقهای واسط میان شهر و شهروندان بوده که نقشی اساسی در شکلدهی و سازماندهی امور شهری داشته است. محلات با ارائهی خدمات روزمره القاگر احساس تعلق و هویت، روابط اجتماعی میان ساکنان بوده است و امروزه در طرح های مختلف شهری نقش کم اهمیتی دارد. در این میان با مطرح شدن دیدگاه توسعه محلّهای پایدار به عنوان دیدگاهی ...
بیشتر
در گذر زمان محلات شهری حلقهای واسط میان شهر و شهروندان بوده که نقشی اساسی در شکلدهی و سازماندهی امور شهری داشته است. محلات با ارائهی خدمات روزمره القاگر احساس تعلق و هویت، روابط اجتماعی میان ساکنان بوده است و امروزه در طرح های مختلف شهری نقش کم اهمیتی دارد. در این میان با مطرح شدن دیدگاه توسعه محلّهای پایدار به عنوان دیدگاهی که حل مشکلات کنونی شهرها و زندگی شهری را درگرو بازگشت به مفهوم محلّه میداند، با استفاده از نیروهای توانمند درونزا و سرمایههای اجتماعی موجود در آن به حل مشکلات موجود می‌پردازد. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سرمایههای اجتماعی و مولفههای آن در توسعه پایدار محلهای شهر ایلام است. روش پژوهش به شیوه توصیفی-تحلیلی است. در بخش مباحث نظری و ادبیات از روش اسنادی و کتابخانهای استفاده و از روشهای میدانی و پیمایشی(پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان محلات شهر ایلام هستند که تعداد 383 نفر از آنها با استفاده از فرمول کوکران به شیوه نمونه‌گیری خوشهای برای توزیع پرسشنامه انتخاب شدند. پرسشنامه مورد استفاده در این پژوهش محقق ساخته است که روایی آن به شیوه صوری و پایایی به شیوه آلفای کرونباخ (871/0) مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل دادهها از طریق آزمون آمار توصیفی(فراوانی، میانگین، انحراف معیار و ...) و استنباطی(همبستگی و رگرسیون چندگانه) انجام شد. نتایج حاصل از بررسی فرضیهها بیان میکند که متغیرهای هنجارگرایی، مشارکت مدنی، انسجام اجتماعی تأثیر مثبت و معناداری در توسعه پایدار محلهای شهر ایلام دارند. متغیرهای اتصال به شبکههای اجتماعی و امنیت اجتماعی اثر معکوسی در توسعه پایدار شهر ایلام دارند و متغیر اعتماد اجتماعی در توسعه پایدار شهر اثری ندارد.
